Tuna’dan Baltık’a ve oradan da Deşt-i Kıpçak / Ukrayna topraklarına Türk Atmosferi içindeki toplulukların öyküsü onbirinci bölümüyle sürüyor:
83 – Türk Çingeneleri / Müslüman Romanlar: Güneydoğu Avrupa’da daha çok Khorakhan yada Xoraxay Rumları olarak bilinirler. Osmanlı sonrası Horasan kökleri ve ‘Müselman’lıkları nedeniyle çok çektiler. Birçoğu Türkiye ve Mısır’ a göç etmek durumunda kaldı. Hitler’in ve Nazilerin, Musevî Türklerden (Karaylar) sonra en fazla katliama tabi tuttukları bu Türk Çingeneleri / Müslüman Romanlardır.
Bugün Bulgaristan’daki 380 binlik (% 5) Roman nüfusun yarıya yakını (150-160 bin) Müslüman Türk Çingeneleridir. Bundan başka; Romanya Dobruca’da, Yunanistan Batı Trakya’da, Kırım ve Kafkasya’da (Güney Rusya), Hırvatistan’da ve Arnavutluk-Makedonya-Bosna Hersek-Kosova gibi Balkan ülkelerinde de onbinlerce Türk Roman’ı bulunmakta.[1]
10-12 milyonluk Roman Diasporasının büyük çoğunluğu Müslüman olmasa da kimlik ve yaşam biçimlerinden dolayı karşılaştıkları güçlükler Türkiye Cumhuriyeti için yeni bir alan ve insan hakları çalışması olabilir.
84 – Romanya Türkleri : Daha çok Dobruca ve bilhassa Köstence’de yaşayan 200 bin civarında Türk ve Tatar.. Yaşadıkları bölge Türk tarihinin yoğun cereyan ettiği yerlerden biridir. Romanya Meclisi’nde bir sandalye ile temsil edilirler.
Ayrıca bu ülkedeki 1,5 milyon civarındaki Macar azınlığın önemli bir kısmı Tekeli ve Çango gibi guruplar olup Kuman Türkleri soyundandır. 100 bin civarında Gagavuz, 50 bin Polovet ile 10 bin kadar Çuvaş; Hıristiyan Türklerden..
85 – Sekelistan : Kendilerini “Atilla’nın Torunları” olarak niteleyen ve ‘sınır muhafızı’ adlarını anlamlandıran Türkler.. Romanya’da Özerk Transilvanya’nın doğusunda Karpat Dağı eteklerinde yaşarlar. Özgür ve demokratik bir ülke kurma mücadelesindeler..
Yaşadıkları bölgeye Sekelistan / Szekely Land / Szeklerland adı verilir. Yüzölçüm olarak 12-13 bin kilometrekarelik ve nüfus olarak 800 binlik bir alan.. Ayrıca Macarsitan’da 200 bine yakın ve dünya üzerinde de 100 bine yakın Sekel yaşamaktadır.
86 – Finlandiya Türkleri: Fin’ler Ogur’larla karışık ve Ortaasya kökenli, Ural – Altay dilli bir kavim olmalarına rağmen bu bilincin çok uzağındalar. Gurbetçi işçilerimizle birlikte 20 bin civarında Mişer ve Tatar ülkenin Helsinki, Turku, Kotkan, Tampere, Yarvenpaa gibi şehirlerde güneyinde varlıklarını sürdürmektedir. Bir de Lapland’daki 10 bin civarında, Uralca konuşan ve tüm Fin ülkesine Suomi ismini verdiren Samiler var.
Macar Turancılarının Türkî topluluklar olarak saydığı ve Lapland’a isim veren 70 bin Lapon’u,[2] birkaç bin civarındaki Karca / Karcalan’ı (Karel) da bu kısma ekliyoruz.
86 – İskandinavya Türkleri: Finlandiya haricindeki İskandinav ülkelerinde de Türk kökenliler var. Norveç ve İsveç’te 20 bin Sami/Samoyet ve Tater/Tatar yaşamakta, yine bir-iki binlik İngri/İnkeri, İzhorian/Oy gibi tükenmeye yüz tutmuş gurupları da ilave edebiliriz.
87 – Polonya Türkleri / Tatarları: Polonya’da Musevî Karay Türklerinin haricinde 10-15 bin civarında Müslüman Tatar Türk’ü yaşamaktadır. Bu insanlar; Gdansk, Gorzow, Elblag ve Başkent Varşova gibi şehirler ile Bialistok, Bohoniki ve Kruşiani gibi köylerde – kasabalarda kültürel olarak da aktif bir hayat yaşamaktadırlar.
Polonya halkının bir kısmı bizim Kuman-Kıpçak dediğimiz ve fakat Doğu Avrupa’lıların Polovet / Polovets dediği sarışın Türklerle aynı soydan. Sayıları tam bilinmese de en az birkaç yüzbinlik bir nüfus söz konusudur. Polonya haricinde, Beyaz Rusya’da (Belarus) 10 bin ve Moldova’da da bir o kadar Müslüman Tatar yaşamaktadır.
88 – Doğu Avrupa Çuvaşları: Doğu Avrupa’nın Karadeniz havzasına çıkan ülkelerinden Ukrayna’da 15 bin, Belarus’ta 5 bin, Moldova’da 3 bine yakın Çuvaş Türk’ü yaşıyor. Yanı başındaki Romanya’da da 1-2 bin civarında Çuvaş var. Çuvaşlar Hıristiyan ve Ortodoks.
89 – Baltık Türkleri / Türkîleri: Baltık ismi bile Türkçe,[3] aynı isimden bir de Keşmir’de var; Baltı / Baltistan. Baltık Denizi etrafındaki adalarda da, Baltık’a kıyı Estonya, Letonya ve Litvanya gibi ülkelerde de gizli-açık epey Türk / Türkî bulunmakta.. Fin-Ogur-Alan-Tatar-Tunguz kökenli İngri, Karel, Vep, Lap, İzhor, Komi, Nenet, Hantı-Mansı, Yamal, Samoyet ve benzeri birçok topluluk bazen isim olarak, bazen de kültürel olarak varlığını sürdürüyor. Toplamda ise 50 binle 100 bin arası bir yekûn oluşturuyorlar.
90 – Ukrayna Türkleri / Türkîleri : Adı bile muhtemelen Karay’lardan gelen (Ukraina / Karay-na) Ukrayna; Sakalardan Kıpçaklara, Sabarlardan Bulgarlara, Hazarlardan Tatarlara, Nogaylardan Sibirlere; devletten devlete, hanlıktan hanlığa onlarca Türk siyasal organizasyonuna sahne olan Deşt-i Kıpçak topraklarındaki soydaşlarımız ne oldu?
Yarmalenko, Nazarenko, Sevçenko, Tıkaçenko, Aliyev, Sapunov, Tagirov, Aldatov, Temirov, Turçinov, Alkımova, Yanukoviç, Garmaş, Butko, Karsak, Şelek, Kozar, Bubka, Koval, Baran, Şişkin, Karlan, Saladukha, Kuşer, Mancuk, Tereşuk…[4] Çıkarın “oğlu” anlamına gelen -enko’ları, -ov’ları, -oviç’leri, -ova’ları hatta bir çoğundan bir şey çıkarmayın; yalın gözle bakın, bakalım ne çağrıştırıyor?
Nasıl ki “Bir Rus’u hamamda yıkayınca altından Tatar çıkıyor”sa yani Rus Devlet geleneği ve toplumsal kültür Tatarlardan miras ise bir Ukraynalı’yı kazıyın altından Kıpçak-Hazar-Bulgar çıkar. Yetmez; Başkurt, Çuvaş, Kazak, Nogay, Kalmuk, Çerkez, Türkmen, Özbek, Çeçen hatta Gagavuz, Udmurt, Tuvan, Hakas, Buryat, Evenk, Nenet, Mişer, Oset de çıkabilir.
45 milyonluk[5] Ukrayna’nın en az % 10’u, yani 4 yada 5 milyonu akrabamız. Örneğin “-enko” soyadlarının Türkik aileleri nitelediğiyle ilgili akademik çalışmalar bile var. Zaten stratejik birlikteliğimiz coğrafî zorunluluk gibi gözüküyor. Yeni Rus Yayılmacılığına (Putinizm) karşı Ukrayna’yla safları sıklaştırmanın ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü öncelemenin tam zamanı..
[1] en.wikipedia.org (Ethnic Groups)
[2] Birkaç bin Lap/Lapon da Kola Yarımadası’nda (Rusya) yerleşik
[3] Ön Türkçe bir kelime.. 9 ülkenin paylaştığı iç deniz.. Adaları da ilginç; Abruka, Got, Ertolmen, Pranglı, Köynastu, Muhu, Uznam.
[4] Bkz: II.Kitap (Millî Strateji Havuzu), Güncel İsimlere Düşürdüğümüz İzler (Sh. 190-228)
[5] Kırım, Donetsk, Lugansk çıkarılsa bile 40 milyon
