Suriyelilerin
Türkiye’ye düzensiz ve kitlesel göçü 2011 bahar aylarında başladı. Halen
sayıları 5 milyon civarında. Bunun 3,7 milyonu kayıtlı, kalanı
kayıtsız.
Türkiye’deki
Suriyeli kadınların doğurganlık oranı çok yüksek. Her gün 500 Suriyeli bebek
doğuyor, şimdiye kadar Türkiye’de doğan Suriyelilerin sayısı 675 bin.
Türkiye’de
kalmaya teşvik edilen Suriyeliler ile demografik yapımız tehdit altında.
Türkiye dış müdahaleye ve bölünmeye uygun hale getiriliyor.
Türkiye’de
yaşayan Suriyelilerin sayısı 2040 yılında 10 milyona yükselecek. Bu
demektir ki bugünlerde bir çözüm bulunmazsa bir nesil sonrası PKK kadar büyük
ve tehlikeli bir sorunumuz daha olacak.
Ayrıca
sorunun ekonomik maliyeti de çok büyük.
Kızılay
Genel Müdürünün Mart 2021’deki açıklamasına göre, 4 milyon Suriyeliye de
kendi ülkelerinde yardım ediyoruz. MSB Hulusi Akar da 9 milyon
Suriyelinin ihtiyaçlarını karşıladığımızı açıkladı.
Yardım
ettiğimiz Suriyelilerin sayısı, 20 milyon Suriye nüfusunun toplam yüzde
45’ine karşılık geliyor.
Cumhuriyet
tarihimizin en ağır ekonomik krizini yaşıyoruz, bu krizin tetikleyicisi Suriyeliler
için harcadığımız para yaklaşık 80 milyar dolar. Yıllık harcamamız 9 Milyar $
mertebesinde.
Buna
karşılık ülkemizdeki Suriyelilerin büyük çoğunluğu eğitimsiz ve kırsal
kökenli olduklarından ekonomimize katkıları çok az.
*********************************
Hukuki
Durum
Suriyeliler
konusu “Ensar- Muhacir” muhabbetiyle sürdürülemeyecek kadar büyük ve
ciddi bir mesele. Türkiye ülkemize sığınan Suriyelilere uluslararası
hukukta ve iç hukukumuzda belirlenmiş sorumluluklardan çok fazlasını yerine
getirdi ve getirmeye devam ediyor.
Hukuki
mevzuat açısından ülkemizdeki Suriyeliler mülteci, sığınmacı veya göçmen
statüsünde değildir. Geçici Koruma kapsamındadırlar.
Geçici
koruma, yerinden edilmiş kişilerin kitlesel akınlarını kapsayan
sadece acil durum halleri boyunca sağlanan istisnai niteliğe sahip bir
süreçtir.
AB
Konseyi Geçici Koruma Yönergesinde Geçici Korumanın sona erme şartları
düzenlenmemiştir. Yönergeye göre geçici korumanın süresi bir yıldır.
Bu süre en fazla bir yıllık bir müddet için uzatılabilir. Bu sürelerin
bitiminde geçici koruma da kendiliğinden sona erecektir.
·
11 yıl süren Geçici Koruma sonunda hala
bu sürenin uzatılmasını dayatan herhangi bir uluslararası sözleşme yoktur.
·
Geçici Koruma Yönetmeliğine göre, Cumhurbaşkanımız
bir Kararname çıkararak Suriyelilerin geçici korumalarını kaldırıp ülkelerine
dönmelerine karar verebilir. Bu yetkiyi kısıtlayan hukuki bir engel yoktur.
****
Geçici
koruma statüsü, Suriyelilere Türkiye’de koruma sağlarken, şartlar
düzeldiğinde vatanlarına dönmelerini zorunlu kılan bir statüdür.
Ancak
şimdiye kadar kendi ülkelerine dönen Suriyeli sayısı sadece 484 bin
kişidir.
GKK
Suriyeliler bayramlarda Suriye’deki akrabalarını ziyaret edip, Türkiye’ye dönebilmektedir.
Buna
rağmen bazıları Suriye’nin her bölgesinde güvenlik olmadığını, güvenli olmayan
bölgelere gidenlerin hayati tehlikesi olacağını iddia ediliyor. Bu
yüzden mülteciler için uluslararası hukukta mevcut “Geri Gönderme Yasağı”
sebebiyle gönüllü olanlar haricinde gönderemeyeceğimiz iddia edilmektedir.
Kanaatimce bu değerlendirme hukuki değil, siyasidir.
Suriye’de
hâkim güç olan Rusya Devlet Başkanı Putin ile resmi Suriye devlet
başkanı Beşar Esad’ın Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad “ülkede huzur,
istikrar ve güven oluştu, göç eden Suriyeliler evlerinize dönün” çağrısı
yaptı.
Suriye
Devlet Başkanı (Beşar Esad) 25 Ocak 2022 tarihine kadar askerlikten kaçan, ülke
içinde ve dışında bulunanlar için genel af çıkardı.
Suriye’nin
BM’de verdiği taahhüt, Putin’in teminatı, dini bayramlarda güvenli bir şekilde
ülkelerine gidip dönebilen Suriyeliler ve Esad Rejiminin çıkardığı “genel af” gibi
gerekçelerle Türkiye Suriye’nin artık güvenli olduğuna karar verebilir.
*********************************
Suriye
Ve Türkiye’nin Ortak Menfaati
Suriye
kendi ekonomisini toparlamak, zayıflayan askeri gücünü tahkim etmek için vatandaşlarının
ülkelerine dönmesini istemektedir.
Türkiye’nin
menfaati de Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumasıdır.
Ayrıca ekonomimize yük olan, sosyal sorunlara yol açan Suriyelilerin
ülkelerine gönderilmesidir.
Suriyelilerin
vatanlarına dönmesi hem Türkiye hem Suriye ve hem de Suriyeliler
açısından en iyi çözümdür. Zira herkes kendi vatanında mutludur.
İç
savaş sona ermiş ve olağanüstü şartlar olağana dönmüştür. Türkiye’deki
Suriyelilerin tamamı kendi vatanlarında, eskiden yaşamakta oldukları
yerlerde iskân edilmelidir.
Dikkat
edilmesi gereken en önemli husus, geri dönüş yapacak GKK Suriyelilerin Türkiye’ye
dostane duygularla dönmesini engelleyecek tavırlardan uzak durulmalıdır.
Yoksa 11 yıl boyunca yaptığımız fedakarlıklar heba edilmiş olur.
Geri
dönüş operasyonu için Rusya (Putin) devreye sokularak, Suriye Devleti
(Esad) ile anlaşma sağlanmalıdır. Ülkelerine geri dönecek
Suriyelilerin güvenlikleri garanti altına alınmalıdır.
Birleşmiş
Milletler ve Rusya ile görüşerek Türkiye’nin garantör ülke olmasına
çalışılmalıdır.
Yeni
Suriye Anayasasında bu kişilerin can ve mal güvenliğini
sağlayıcı hükümler konulması için Türkiye çaba göstermelidir.
*********************************
Suriye
Devleti İle Bir Anlaşma Olmasa Da
Suriye
devleti ile bir anlaşma sağlanamasa da aşağıdaki eylem planı uygulanmaya
başlanmalıdır:
1-
Açık Kapı Politikasına son verilmeli. Yeni göç dalgalarının Türkiye
sınırlarından içeri girmesine izin verilmemelidir.
2- Öncelikle
Kayıtsız Suriyelilerin (sayıları 1 milyondan fazladır) sınır dışı
edilmesi gereklidir.
3- Kayıt
dışı istihdam ve çocuk işçiliğini önleyici tedbirler alınmalıdır. Suriyeli
kayıt dışı işçiler ve çocuk işçiliği hem insani değil hem de bir kısım
vatandaşlarımızı işsiz bırakıyor.
4- Geçici
koruma kapsamındaki (GKK) Suriyelilerden suç işleyenler cezasını
çektikten sonra sınır dışı edilmeli ve Türkiye’ye girişi yasaklanmalıdır.
5- GKK
Suriyelilere vatandaşlık verilmesine son verilip, bundan sonra vatandaşlık
verilmesinin bütün yabancıların tabi olduğu genel kurallara göre olacağı
ilan edilmelidir.
6- Suriye’de
can güvenliği riski olmayıp, ekonomik sebeplerle sığınmış olanların öncelikli
olarak ülkelerine dönüşünü sağlayacak bir çalışma yapılmalıdır. Büyük çoğunluk
bu gruptur.
7- GKK Suriyelilerin
açtığı işyerlerine tanınan ruhsat ve vergi muafiyeti gibi
ayrıcalıklara son verilmelidir.
