Ramazanın güzel taraflarından biri de iftar sohbetleri. Hem ramazan hem pazar. Siyasetin edepsizliklerinden, harp ve darpten bıkmışsınızdır diye bunu bir sohbet yazısı yapayım dedim.

İnternet çağının getirdiklerinden biri de saf sözün yokluğudur. Şunu demek istiyorum: İster haber olsun ister yorum, ister Web sayfası ister televizyon, metnin veya konuşmanın yanına veya üstüne bir “görsel” yerleştiriliyor. “Görsel” de bu yeni kültürün getirdiği bir kelime; yeni bir kavram. Sel’leri, sal’ları sevmem; Türkçe olmadıkları için. (Tamam, tamam “kumsal” ile “uysal” kardeşler var ama onlar da yanlış örnek.) Görsel her şey olabilir. Çizim, resim, video… Bana kalsaydı “görmelik” derdim. Hani tadımlık, yemelik çekiminden. Bu görmelikler, hele televizyon haberlerinde bazen saçmalık sınırını zorluyor bazen de aşıyor. Hani her ekonomi haberine, emekli maaşlarıya/ ikramiyeleriyle ilgili her habere para sayan bir el veya makine koyuyorlar ya. Her söylenene, her yazılana uygun bir görmelik bulmak kolay iş değil, bazen de imkânsız. Vitrinine saat koyan sünnetçiyi hatırlayın!

Siz hangi “tüh”tensiniz?

Haberlerle karşılaşıyoruz. Haberler bize çarpıyor. Hani haberi veren değil de gizleyen başlıklar atılmış haberler. “Bu da mı olacaktı!”, “Herkes onu konuşuyor!” gibi. Son zamanlarda haberi gizleyen başlıklar gibi haberi gizleyen resimler de çıktı. Hangi görmelik zorunluğu var ya. Görmelik “Bu da mı olacaktı!”daki “bu”yu açık edebilir. Okuyucu haberin neye ait olduğunu anlamasın diye görmeliği de buzluyorlar.

Haberi gizleyen başlıklara, görsellere, “tıklama yemi“ deniyor. Tıklama tuzağı. Gazetecilikte başlık ve ilk cümle haberin özetidir. Öyle öğretilirdi. Sonraki cümleler ayrıntıyı verirdi. İnternetin tıklama tuzaklarında usul bunun tam tersi. Başlık ve ilk cümlelerin görevi bir şey anlatmamak ama merak ettirmek. Merak ettirecek ki tıklayacaksınız. Sonra bir daha, bir daha tıklayacaksınız.

Bu görmelik çağında tıkladığınız zaman bazen metin çıkıyor ve sabredip göz gezdirirseniz yazının ortasından biraz sonra olanın ne olduğunu veya herkesin neyi konuştuğunu anlayabilirsiniz. Bu bir yol. Başka bir yol, tıklamanızın sizi yazıya değil videoya götürmesi. Bu yazı veya video yol ayrımı insanları da ikiye ayırıyor. Bir kısım, “Tüh! Video çıktı.” diyenler. İkinci kısım da video çıkınca sevinip, yazı çıkarsa “Tüh yazı çıktı!” diye üzülenler. Siz hangisindensiniz?

Kitap kargo ister, elektronik hemen gelir

Ben “Tüh video!” kabilesindenim. Neden mi? Çünkü videoda, olup biteni anlamanız için daha fazla zaman harcamanız gerekiyor. Yazıyı şöyle bir tarayıp sizi ilgilendirip ilgilendirmediğini anlayabilirsiniz. Videoda öyle bir imkânınız yok. Gerçi yazılarda da videolarda da asıl habere gelene kadar mümkün mertebe sizi oyalamaya çalışıyorlar. Mesela, “Emeklilerin bayram ikramiyesi nihayet belli oldu” başlıklı haber, eski Roma’da emeklilik var mıydı, yok muydu tartışmasıyla başlıyor. İlgisiz paragraflar birbirine “ise” ile bağlanıyor. “Roma’da emeklilik böyleydi. Kartaca’da ise…” Yazıda böyle istismarları, “Hadi ordan” diye bırakabilir veya atlayabilirsiniz. Videoda çaresizsiniz.

Geçen yüzyılda, taa internet öncesi çağlarda, yurt dışından kitap getirtmenin zorluğunu daha önce anlatmıştım. Proforma faturalar, Merkez Bankası’ndan keşide çekleri falan. Üniversite kütüphanelerinin kurtarıcılığı ve üniversitelerin çoğunda doğru dürüst kütüphane olmayışı…

Sonra internet, sonra Amazon ve kurtulduk. Fakat Amazon’dan kitap getirmek de kolay değildi. Bir kere normal postayla getirtirseniz bir hafta, on gün beklemeliydiniz. Kurye daha hızlıydı ama en az 25 dolar tutuyordu. Bu da kitabın fiyatına yakın bir rakamdı. Onun için bir kitap değil, biriktirip birkaçını birden getirtmeye çalışırdım. Kargo ücreti biraz artabilirdi ama kitap başına düşen azalırdı.

E-kitap ve sesli kitap

Okumanın asıl sürücüsü, tıpkı biliminki gibi meraktır. Merak eden insan okur, araştırır. Merak eden insana bir hafta, on gün postayı bekle demek insafsızlıktır. İşte elektronik kitaplar ve sesli kitaplar bu engeli de ortadan kaldırdı. Her ikisinin birden üstüne atladım. Amazon yıllarca elektronik kitap formatı Kindle’ı Türkiye’ye açmadı. Bu Amazon’la bozuştuğum yıllardır. (Ona küstüğümden Amazon’un haberi yoktu tabii.) Fakat sesli İngilizce kitap deposu Audible’dan ayda iki kitap alıyordum. Ayda iki kitap 14 dolardı. Her bakıma daha ucuz ve daha hızlı. Anında dinlemeye başlayabilirdim. Ama “I ıh…”. Dinlemek okumak gibi değildi. Sonra Amazon Audible’ı satın aldı.

Bu noktalar şahsi tercihlere dayanıyor artık. Ben elektronik kitabı, tabletimden okuyup not almayı, altını çizmeyi, altını çizdiklerimi ayrı bir dosya hâlinde saklamayı falan çok seviyorum. Satın aldığım kitapları bile elektronik kitaba çevirip öyle okuyorum. Buna karşılık elektronik kitaba da “I ıh…” diyen arkadaşlarım var. Dünyada da öyle oldu. Sesli kitap kâğıda basılmış kitabı öldürecek diye tahmin yürütülüyordu. Hâlbuki, elektronik kitap, satış ve okuyucu sayısı itibarıyla, hızlı bir yükselişten sonra yüzde otuz civarında takılıp kaldı.

Yerim bu kadar… Bu sohbet, gelecek Pazar da devam eder.

Üç ay önce ORTADOĞULULAŞMANIN NERESİNDEYİZ? Başlıklı bir köşe yazısı yazdım. Rahmetli Prof. Dr. Mümtaz Turhan’ın “Garplılaşmanın Neresindeyiz?” isimli kitabından ilhamla bu soruyu sormamın sebebi, AKP iktidarı döneminde, zihniyetimizin ve yönetim tarzımızın Ortadoğululaşmakta olduğu yönünde oluşan algı idi.

Bu algının oluşması tesadüf olamazdı. Ateş olmayan yerde duman tütmezdi. Bu yüzden bu algıyı oluşturan etkenlerin neler olabileceğini öğrenmek için şu soruları kendimize sormamız gerekiyordu:

“Türkiye’nin siyaset ve yönetim anlayışı ne ölçüde Ortadoğu ülkelerine benzemektedir? Kuvvetler ayrılığı olan bir demokrasi var mıdır? Seçimler önceden belirlenmiş kurallara göre ve yarışan herkese eşit şartlarda yapılmakta, milli iradenin tam tecellisi için gereken demokratik şartlar sağlanmakta mıdır?

Özellikle CB Sistemine girdikten sonra yargı ne kadar bağımsız ve tarafsız? Demokratik kurumların işleyişi nasıl etkilenmiştir? TBMM’nin etkinliği yok denecek mertebeye düştü mü?  Batı’da bağımsız olan kurumlar Türkiye’de tek adamın iradesine bağımlı mı?”

Sadece son bir haftada olanlara baktıkça bu soruların cevabı çok daha açık ortaya çıktı. Bu cevaplar demokratik hukuk devleti olma iddiasındaki bir ülke için hiç de olumlu değil.

*********************************

İmamoğlu’na Yargı Sopası

Gelecek Cumhurbaşkanlığı seçiminde CHP’nin en güçlü adayı İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu idi. 18 Mart’ta, İmamoğlu’nun 30 sene önce aldığı üniversite diplomasını iptal eden bir idari karar alındı. Bu karar bir İdare Mahkemesi kararı ile yürütmesi durdurulmadıkça veya kaldırılmadıkça, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu CUMHURBAŞKANI ADAYI olamayacak.

Ayrıca Ekrem İmamoğlu hakkında, O’nu SİYASİ YASAKLI hale getirebilecek peş peşe davalar ve soruşturmalar açılıyor.

İmamoğlu’na açılan davalar serisi Ocak 2023’te açılan “AHMAK DAVASI” denilen, “YSK üyelerine hakaretten” açılan dava ile başladı. Bu dava İstinaf Mahkemesinde bekletiliyor.

İmamoğlu’nu siyasi yasaklı hale getirebilecek diğer davalar şunlar:

11 Ocak 2023’te Beylikdüzü Belediye Başkanlığı dönemine bir ihalede İhaleye Fesat Karıştırmak iddiasıyla açılan dava yerel mahkemede devam ediyor.

14 Kasım 2024’te Usulsüz Harcama soruşturması açıldı. “Görevi kötüye kullanma” suçu ile itham ediliyor.

20 Ocak 2025 Başsavcı Akın Gürlek’e yönelik sözleri nedeniyle başlatılan soruşturmada “Tehdit, terörle mücadelede görev almış kişiyi hedef gösterme” ile suçlanıyor.

27 Ocak 2025’te, bir bilirkişiye yönelik sözleri sebebiyle, “Yargı görevini yapanı etkilemeye teşebbüs” iddiasıyla soruşturma açıldı.

22 Şubat 2025’te başlatılan “sahte diploma” soruşturmasında “Resmî belgede sahtecilikle” suçlanıyor.

Bu davalardan birinden bile ceza alırsa, Ekrem İmamoğlu “MUHTAR BİLE OLAMAYACAK.”

*********************************

Gerçekten Turpun Büyüğü Heybede İmiş

Bu soruşturma ve davaların hedefinin “İmamoğlu’nun Cumhurbaşkanı adayı olmasını engellemek” olarak değerlendiriliyordu.

Fakat bu hafta gördük ki hedef daha büyükmüş.  Gerçekten “turpun büyüğü heybede” imiş.

Önce 18 Mart 2025’te İstanbul Üniversitesi Yönetim Kurulu İmamoğlu ve 28 kişinin İşletme Fakültesinden mezun olarak aldıkları diplomalarını iptal etti. Bu idari karar Mahkeme tarafından kaldırılmazsa, Ekrem İmamoğlu Cumhurbaşkanı adayı olamayacak. Ancak Belediye Başkanlığı için üniversite diploması gerekmediğinden Belediye Başkanlığına devam edebilecekti.

Hemen ertesi gün, 19 Mart 2025’te, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile aralarında İBB tepe yöneticileri, Şişli ve Beylikdüzü belediye başkanlarının da olduğu 106 kişi sabaha karşı başlatılan operasyonla gözaltına alındı.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasına gerekçe gösterilen “yolsuzluk, terör” gibi suçlamalar çok ağır suçlar. Savcılık açıklamasında, Türkiye’nin en büyük belediyesinin başkanı ve muhtemel Cumhurbaşkanı adayı “suç örgütü lideri” olarak nitelendiriliyor.

Çok olağanüstü bir faktör gidişatı değiştirmezse, İmamoğlu’nun tutuklanacağı, uzun bir yargılama sürecini tutuklu olarak hapiste geçireceği ve İBB’ye ve bazı ilçe belediyelerine KAYYIM atanacağı tahminleri yapılıyor. Olursa, çok yanlış şeyler bunlar.

Bunlar demokratik hukuk devleti olan ülkelerde rastlanan olaylardan değil. Türkiye’de benzer bir olay R. T. Erdoğan’ın, İBB Başkanı olduğu dönemde, Siirt’te okuduğu bir şiir sebebiyle 4 ay 10 gün hapse konulup, siyasi yasaklı hale getirilmesiydi. O günün mazlumu Erdoğan’ın iktidarında daha ağır zulümlerin yaşanmasını açıklamak zor.

Bundan başka (demokrasinin kesintiye uğradığı darbe dönemleri ve FETÖ’cü yargı ve bürokratların yaptığı operasyonlar hariç) benzer bir olay bugüne kadar yaşanmadı.

Bu sebeple muhalefet kanadı, Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ’ın tutuklanmasıyla başlayan ve Ekrem İmamoğlu ile devam eden, yargı operasyonlarını “SİVİL DARBE” veya “SİYASİ DARBE” olarak tanımlıyor. Bazıları da “FETÖ dönemi uygulamalarına” benzetiyor.

*********************************

Ekonomi ve İç Barış

Bu gelişmelerden benim anladığım şey iktidarın “ekonomiyi düzeltme” diye bir hedefi artık yok. Çünkü bu olaylardan sonra ülkeye yabancı para ve yatırım daha az gelecek, gelen kısım da daha yüksek faizle gelebilecek.

Vatandaşlarının diploması, tapusu, özgürlüğü konusunda hukuki bir güvence görmediği bir ülkede huzur olmaz, ekonomik ilişkiler gelişmez; nitelikli insan gücü ve yerel sermaye yurtdışına kaçar.

İktidar bir yandan terör örgütü lideri aracılığıyla, teröristlerle ve onların meclisteki uzantılarıyla birlikte “İÇ BARIŞI SAĞLAMAK” veya “İÇ CEPHEYİ GÜÇLENDİRMEK” projesi yürütüyor. Diğer taraftan muhalif rakiplerini terör örgütü ile ilişki ve iltisakla suçlamak yaman bir çelişki. DEM Partili Ahmet Türk’ü belediye başkanlığından alıp, yeni süreçte O’na rol ve değer vermekten de büyük çelişki.

Son hafta operasyonlarıyla “ülke içi barışı sağlamak” hedefi inandırıcılığını kaybetti.

Erdoğan eğer ekonomiyi düzeltebileceğine veya “yeni açılım sürecinin” olumlu sonuçlanacağına inansa muhtemel rakiplerinden korkmazdı. “Karşıma kim çıkarsa çıksın yine seçilirim” diye düşünürdü.

Hukukun siyasallaştığını gösteren uygulamaların ülkeye çok yönlü zararı olacağı kanaatindeyim.

Gittikçe otokratik liderlerin yönettiği ülkelere daha çok benzer hale geliyoruz. Korkarım ki, ORTADOĞULULAŞMANIN ÇOK YAKININDAYIZ.

Geçen asrın sonunda, sözde “bilimsel” sosyalizmin saldırısı devam ederken ona karşı dillendirilen itirazlardan biri, “insan tabiatına aykırılık” idi. Buna, aynı anlamda, “İnsan fıtratına aykırı.” diyenler de vardı. Mülkiyet duygusu, sahiplik, insanın fıtratına kazınmıştı. Evlatlarına miras bırakmak, hayata bir avantajla başlamalarını sağlamak da öyleydi; doğuştandı.

O tarihlerde genetik henüz bugünkü şöhrete ulaşmamıştı. Onun için bu özelliklere “insanın genlerine kazınmıştır” yerine “fıtratındadır”, “tabiatındadır” diyorduk.

Bilimsel sosyalist devlet SSCB, bu tezi yalanlamak için bir şeyler yapmak zorundaydı. Yapacakları da “bilimsel” olmalıydı tabiatıyla… İnsanın fıtratı diye bir şey olmadığını, genetiğin etkisinin sıfır olduğunu ispatlayacaklardı. Stalin, bu bilimsel ispat işini Lysenko denilen bir şarlatana verdi. Lysenko, soğukta yetiştirilen buğdayın soğuk şartlarına alışacağını iddia etti. Soğukta yetiştirilen buğday, tohumluk olarak kullanılırsa kışın ürün verecekti. Sovyetler Birliği tarımı Lysenko’ya emanet edildi. İtiraz eden bilim adamları sindirildi. Bunlardan biri, Vavilov, hapse atıldı ve hapiste öldü. Tabii ne buğdayın fıtratında ne de canlıların fıtratında böyle bir özellik vardı.

Fareler ve insanlar

Sosyalistlerin hoşlandığı biyoloji, ana-babanın kazandığı özelliklerin çocuklara geçeceğini iddia eden Lamarck teorisiydi. “10 nesil farenin kuyruğunu keserseniz 11. nesil kuyruksuz doğar.” veya “Pehlivan babanın oğlu da pehlivan olur.” gibi düşünceler. Lamarck’ı niçin seviyorlardı? Mülkiyet, miras bırakma, akraba kayırma gibi duygular kapitalizmin sonucuydu ve kapitalist ortamda yetişmeyen nesiller bu duygulardan kurtulacaktı. Sosyalist ortamda büyüyen çocuklar sosyalist olacaktı. Tıpkı kuyrukları kesilen fareler gibi!

Lamarck’ın teorisi deneylerle çürütüldü. Olan, nesiller boyunca kuyruklarını kaybeden farelere oldu. Fakat Lamarck ve Lysenko’nun asıl eziyeti farelere değil insanlaraydı. Tarımın direksiyonu Lysenko’ya verildi. Gel gelelim yazlık buğday, kışlık buğday olmadı; soğukta yetiştirilen tohumluklar kışın başağa durmadı. SSCB’de milyonlar açlıktan öldü.

İşte Apo’nun “reel sosyalizm”i böyle bir şeydi.

Bütün bunları nostalji olsun diye anlatmadım. “Bilimsel Sosyalizm”, rahmetli Cemil Meriç’in “idrakimize giydirilen deli gömlekleri” dediği ideolojilerden sadece birisidir. Kendine liberalizm veya ümmetçilik diyen başka deli gömlekleri de var. Bunlar da tıpkı “reel sosyalizm” gibi insan fıtratını, bilimin terminolojisi ile insan genetiğini reddediyorlar. Bir sol cins ve bir sağ cins, milliyet duygusunun insan doğasında bulunmadığı, bunun kötü milliyetçilerin uydurması olduğu iddiasındadırlar.

Bize uymayan

Lamarckism’e, Lysenkoism’e ne kadar benziyor değil mi? “Siyasi Ümmetçiler” de “Uçuk Liberaller” de “Bilimsel Sosyalistler”e benzemek istemez. Gel gör ki deli gömleği deli gömleğidir. Üç ideoloji de uymayan doğayı emir-kumanda ile uyan doğa hâline getirebilecekleri kanaatindedir. Dünya ve tabiat, ideolojilerine uymuyorsa ne gam; ideolojileri değil dünya ve tabiat hatalıdır.

Geçen yazılarımın ikisinde Columbia Üniversitesi Sosyal Psikoloji ve Kültür Psikolojisi profesörü Michael Morris’in, Tribal adlı kitabından bahsetmiştim. Tribal bir baş eser. Fakat yazdıkları izole, eşi benzeri olmayan iddialar değil. Artık sosyal psikolojide doğruluğu tartışılmayan sonuç, insanı insan yapan şeyin toplum içgüdüsü olduğudur. Bu toplum ve topluma uyum içgüdüsü insanı zayıf kaçkın bir yaratık olmaktan kurtarmış. Klandan başlayan ilk topluluklar zaman içinde sülale, kabile, boy ve nihayet millete ulaşmış. Bağlayıcı güç, Azar Gat’ın “kin-culture” dediği, akrabalık- kültür bağı. Sosyal psikolojinin bu tartışılmayan sonucunu ilk araştıran isim, eski bir bilimsel sosyalist Türk, Mustafa Şerif Başoğlu! Bu başka yazıların konusu.

Kültür birleştirir

Tribal kitabının alt başlığı milliyetçiliğe övgü anlamına gelen bir slogan gibi: Bizi Ayıran Kültür İçgüdüleri Bir Araya Gelmemizi Nasıl Sağlar.

Michael Morris kitabına başlarken uçuk liberal, uçuk hümanist diyebileceğim bir tutumun özrünü diliyor. Onun özrüyle bitireyim:

“Kabileciliğe uyanmış ve onu savunan biri olarak yazıyorum. Eskiden toplum gruplarıyla ilgili içgüdüleri insan ilişkilerinde zararlı bir güç olarak görürdüm. Ben de (sizler gibi) rasyonellik, yaratıcılık ve ahlakı, insanlığın ayırt edici özellikleri olarak görerek yetiştirildim ve uyumluluk, statü arayışı ve gelenekçiliği yanlış diye değerlendirdim. Ancak bir davranış bilimci olarak on yıllar boyunca öğrendiklerime dayanarak, eski beşerî bilimler dünya görüşümün naif ya da en azından eksik olduğunu fark etmeye başladım. Kabile içgüdülerimiz, başka yönleriyle zeki bir türü engelleyen sistem hataları değildir. Bunlar, türümüzün evrimdeki yükselişini sağlayan ve bugün hâlâ en büyük başarılarının çoğunu yönlendiren ayırt edici özellikleriydi. Bunlar gelişmemizi engelleyen insani zaaflar değil; özgün kültürlerimizi yaratan insani süper güçlerdir.”

            KO-MEK, Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin “Halk Üniversitesi” unvanıyla tanıttığı eğitim kurumu. Üç yüz yetmiş sekiz branşta, kırk dört kurs merkezinde, üç yüzden fazla usta öğreticisi ile tam bir eğitim seferberliği faaliyeti. Her yaştan insan katılabiliyor kurslara. Ben de emeklilik dönemimde çok istifade ediyorum kurslardan. Bu projenin mimarlarına ve uygulayıcılarına her zaman şükranlarımı sundum, sunmaya devam edeceğim.

            KO-MEK, kurslar dışında da birtakım etkinlikler yapıyor. Bunlardan biri de bereketiyle gelen Ramazan ayına katkı sunmak. “Seyr-i Ramazan” adıyla bir gece düzenlemiş. Tamamen iyi niyetle hazırlanmış programın içeriği, davetlileri memnun edecek nitelikteydi.

            Bende, yıllardır hizmet aldığım KO-MEK’e karşı bir aidiyet oluştu. Davet edildiğim programa iştirak etmeyi görev bildim, ömrünü öğretmen ve yönetici olarak eğitime adamış iki arkadaşımı da misafir olarak götürdüm. Gereğinden fazla mihmandarla karşılaştım binaya girişte. Salonda, yer gösterme yoktu, herkes istediği yere oturuyordu. Ben ve misafirlerim, beşinci sıradaki boş koltuklara oturmaya karar verdik. Oturacağımızı fark eden bir görevli “Burası protokole ait.” diyerek bizi uyardı. Bizden önce de aynı sıraya bir ilkokul çocuğunu oturtmuşlardı. Şimdilik kimsenin olmadığını, protokol sahibi kimseler geldiğinde kalkabileceğimizi söyledim, kırgın vaziyette. Misafirlerimle sohbete dalmıştık ki yine bir genç hanımefendi gelerek oturduğumuz yerin protokole ait olduğunu, oturduğumuz yerden kalkmamız gerektiğini söyledi. Birileri tarafından gönderildiği belliydi. Aynı cevabı verdim, yerimizden kalkmadık; çünkü ben ve misafirlerim nezaketi aşan bir durumla karşı karşıyaydık. Program başladı, öndeki yerler dolmadı, yapılan bir anonsla öndeki boş yerlerin doldurulması istendi. Tam bir komediydi; aramızda gülüştük. Bizim bulunduğumuz sıraya da beklenen protokol gelmeyince KO-MEK çalışanları doluştu. Anladık ki protokol dedikleri, KO-MEK’in çalışanları, çocukları, ana-babalarıymış.

            Bazen usul, esastan önce gelir. Sunulması bilinmeyen aş, boğazda dizilir, mideye oturur, hazımsızlık yapar. Kültürümüzde, misafir ev sahibinin baş tacıdır. Teşrifatçıların bize karşı tavırları, bu tavırlara sebep olan kişilerin direktifleri sebebiyle uğradığım mahcubiyet, büyük emeklerle hazırlanan geceyi benim gözümde kıymetsizleştirdi. Huzurum kaçmıştı. Bu nasıl bir anlayıştır? Protokol dediğiniz nedir, kaç kişidir, neden buna ihtiyaç duyulur? Gecenin manevi havasına uygun mudur? Yoksa kraldan fazla kralcı olmak mıdır, protokol gelecek diye beş sıra yeri boş bırakmak ve oturanları kaldırmak, daha sonra da misafirlerden, boş kalan yerlerin doldurmasını istemek? Bana göre, geceyi hazırlayanların, basiretsizliği, işgüzarlığı, iş bilmezliğidir.

            Protokol sıfatına sahip olmak veya protokolde bulunmak nasıl bir duygudur, gelenektir, anlayıştır? Bunu hiç anlamış değilim. Hangi kültürün eseridir? Kompleks midir, statü müdür, saygı mıdır, elde edilmiş hak mıdır, kendini bilmezlik midir, yalakalık mıdır, dalkavukluk mudur? Nereden bakılırsa bakılsın, hangi sorunun cevabı olursa olsun, hoş durum değil; üstenci anlayışın eseridir. Diğer taraftan ezikliğin kabullenişidir. Sınırları belirsiz, istismara her zaman açık bir hiyerarşidir. Kendisine protokol denen kişi gelmediyse solonda tiyatro, camide cenaze namazı, davette yemek, konferans salonunda toplantı, ilan edilen vakte rağmen başlamıyor, başlatılmıyor.

            Adına ister hiyerarşik düzen densin ister sınıflandırma ister kategorize etme densin, istismara açık sosyal yapımız var. Kişilere bu sosyal yapı içinde hak edilmemiş yetkiler veriyor, itibar gösteriyoruz. Bu da yetkilendirilmiş kişilerde üstenci bakış, megalomanlık, bencillik, narsisistlik oluşturuyor. Toplum zemininde de bu düzen, sosyal kırılmalara, özgüvensizliğe, kendini değersiz görmeye yol açıyor. Değerlilik, Allah katındadır. Kullar arasındaki değerlilik veya statü farklılığı algısı, yapaydır, sosyo-psikolojik bir hastalıktır. “Şeyh uçmaz, uçurulur.” kültürü ve “Padişahım çok yaşa!” geleneği ile yetişen toplumumuzun da bir kibirliler sınıfına zemin hazırladığı, samimiyetsiz davranışlarıyla bu duyguyu beslediği, inkâr edilemez bir gerçek.

            Kişileri kibirlilik girdabına sokup putlaştırmanın, hatta şeytanlaştırmanın anlamı yok. Bu anlayış, ilkelliktir. Birbirimizi ezmenin de hiç gereği yok. Biz bizeyiz; kimi kimden daha üstün göreceğiz, değerli kılacağız? Aileyiz, komşuyuz, aynı yollarda yürüyen, aynı mahallede yaşayan sakinleriz. İçtiğimiz su, yediğimiz ekmek, teneffüs ettiğimiz hava, ısısından ve ışığından faydalandığımız güneş aynı. Mazimiz aynı, ülkümüz aynı. İyisiyle kötüsüyle bu toprağın çocuğu, bu toprağı bize vatan yapan dedelerin torunlarıyız.  Hepimiz dokuz aylığız. Yok aslında birbirimizden farkımız. Neden birimizi diğerimizden üstün kılıyor, saman alevi kadar güçsüz değerler üzerine itibar devşiriyor, böylece sosyal yaralar açıyoruz?

            Uzağa gitmeye gerek yok, dost da düşman da burada, hemen yanımızda; belki içimizde…

18 Mart 1915 yılında gerçekleşmiş olan Çanakkale Savaşı,  Osmanlı İmparatorluğu ile “İtilaf Devletleri” arasında cereyan eden çok önemli bir muharebedir.

Tarihten silinmek istenen bir devletin, esir ve zelil edilmek istenen bir milletin toprağını, bayrağını, namusunu, şerefini, ecdadından yadigâr olan tüm kutsal değerlerini korumak adına; canını seve seve verdiği, ama bu değerlerinden, vatan topraklarından bir zerresini bile düşmanına teslim etmediği, vatanına sevdalı; 213.882 koç yiğidinin hayatlarını seve seve adadıkları destanın adıdır.

             Bu destan; Çanakkale sırtlarında ‘’Allah’ın Adını Yürekten Haykıranların’’ kanlarıyla yazılmıştır. O mübarek kanlardan, vatanın bağrında miskler saçan güller, papatyalar, nergisler, laleler, sümbüller vb.  filiz vermiştir. Bu yüzden Çanakkale’nin dağları, dünyanın en paha biçilmez en nadide çiçek bahçesidir ve şüheda kokmaktadır.  

            Dünya var olduğu sürece, Türk Milletini tarih sahnesinden silmek isteyen emperyalist güçler; tarih sayfalarını aralayıp, Çanakkale’yi neden geçemedik? Diye sorguladıklarında:

             Büyük Türk Ulusunun inancına, vatanına, bayrağına, milletine, devletine olan sevdasını görecek, vatan bellediğimiz “bu gazi toprakları ele geçirmeye kalkışmanın bedelinin neler olduğu” gerçeğini bir kez daha hayretle ve gıptayla öğreneceklerdir.

             İngiliz donanmasının Çanakkale Boğazına ilk saldırısı, 3 Kasım 1914 tarihinde yapılan Seddülbahir Kalesi bombardımanıyla başlamıştır. Bu saldırının ardından; Çanakkale seferinin fikir babası Winston Churchill’in 25 Kasım 1914 tarihinde İngiliz Savunma Konseyinde yaptığı konuşma dikkat çekicidir:

            ‘’Osmanlı İmparatorluğunun ne olduğunu hepimiz biliyoruz. Daha dünkü Balkan Savaşı bozgunu bunun kanıtı değil mi? Donanmamız bir vuruşta Çanakkale Boğazı’nı ele geçirebilir. Topkapı açıklarında görülmesi bile, bu hasta adamın ellerini kaldırıp teslim olması için yeter de artar bile…’’

            Ancak Çanakkale’de; büyük hezimete uğrayan düşmanın ve Churchill’in karşısında hiç tahmin edemediği, aklına dahi getirmediği bir gerçek vardı: Savaş meydanlarının yiğit askeri Mehmetçiğin sarsılmaz imanı ile vatan, bayrak ve millet sevdasıydı.

            Bu hezimeti izleyen İngiliz kuvvetleri komutanı, General Hamilton, yaşananları şöyle anlatmıştır: “Gebe dağlar Türk doğurmakta devam ediyor.’’

            Evet, o destanın yazıldığı tarihte, Çanakkale’nin dağlarından, taşlarından, ağaçlarından, hülasa vatanımıza kucak açan ‘toprak ana’ dan adeta Mehmetçik fışkırmıştır. Çünkü o gazi topraklar; işgal edenlerin, mazluma zulmedenlerin değil, Allaha büyük bir tevekkülle iman edenlerin, hayatlarını vatanı için seve seve feda edenlerin yurduydu.

            Sarsılmaz bir imanla bu kahramanlar; İngilizlere, Fransızlara, Anzaklara, Hindulara, kısacası katil ve insafsız bu yığınlara tarihin en acı yenilgisini Çanakkale’de tattırdı.

            “Bu savaşlarda; 47.000 Fransız, 205.000 İngiliz/Hintli, Avustralyalı, Yeni Zelandalı (Anzak) Senegalli ölmüştür. Bu savaşlarda İngilizler, acımasızca ve sinsice müstemlekelerinin askerlerini de kullanmıştır. 

İstanbul’dan Çanakkale’ye giden “18 yaşındaki askerlerin” resmini görmüşsünüzdür. Ya da “Onbeşliler” türküsünü hepimiz dinlemişizdir. İşte onlar da böyle düşünüyorlardı: Belki öleceğiz ama teslim olmayacağız…

Tarihte iz bırakan kimi yaşanmışlıklar hüzünlüdür, acılarımızı depreştirir. Fakat Çanakkale, öyle kutlu ve anlamlıdır ki, ağrısı gurur vermekte, yaralı gönüllerde yanık türkülere dönüşmektedir.

Andıkça bir o kadar onurlandıran, başımızı dik tutmamıza vesile olan, böylesine eşsiz bir destanı, yeni nesillerin hücrelerine ilmek ilmek işlemek gerek. Bu yüzden, yediden yetmişe her kesin, savaşın geçtiği yerleri gezip görmesi, gerçekleri öğrenmesi, özümsemesi, içselleştirmesi, dersler çıkarması ve ibret alması elzemdir.

Çünkü Çanakkale öylesine devasa bir destandır ki, aynısının değil, benzerinin bile tekrarlanması, her bakımdan asla mümkün değildir. Yazıldığı yer vatan toprakları, başrollerde yer alan Mehmetçik’tir. Her sahnesi kanla icra edilen ve 213.882 koç yiğidin şehadetine, onulmaz acılara, gözyaşlarına, ıstıraba, çileye, sönen ocaklara   mal olan bir destandır.

Çanakkale savaşları, aynı zamanda düşman tarafından akla hayale gelmedik vahşetin, zulmün, hilenin, kalleşliğin, adaletsizliğin, uygulandığı, akla hayale sığmayan,  insanlığı utandıran haksız ve çirkin bir saldırıdır. Bu saldırıda vahşi, gaddar, acımasız, canavarlaşmış düşmanlar rol almış, her türlü çirkin ve rezilliklerle bir milleti yok etmeye çalışmıştır.

Buna rağmen Mehmetçik, bu canavarlığa ve her türlü çirkinliğe, merhametini, vefasını, şefkatini, mertliğini, sabrını, tevekkülünü vb. hasletlerini katarak, insani boyut getirmiş, akılların almadığı, gücün yetmediği taş kalplerin anlayamadığı ibret sahneleri icra etmiştir.

 Feryatlarına dayanamadığı düşmanını, şefkatle sırtlayarak cephe gerisine taşımış, düşmanına siperden sigara atmış, düşmanını bir nebze de olsa utandırarak insanlık dersi vermiştir.

Bire karşı on kat düşmana eyvallah etmemiş, rakipleri her türlü konforla, modern silahlarla donanımlı iken, O cepkenine taşlardan düğme yapmış, yırtık ve söküğünü kendi dikmiş, peksimetini yanındakiyle paylaşmış, kurşun yağmuru altında, ölüme tebessüm ederek, huşu ile cemaatle namaz kılmıştır.

Çanakkale Savaşı dünyada deniz, kara ve havada harp silahlarının birlikte kullanıldığı ilk savaştır. Çanakkale Savaşı, ilklerin zaferidir. İngilizler, uçak gemisini ilk defa kullanmışlardır. Fransızlar, balon gemisi kullanmışlardır.

Çanakkale, dar alanda yapılan çok yoğun bir savaştır. Savaşta 1 metrekarelik alana 6 bin mermi düşmüştür. 600 milyonda bir olan 2 merminin çarpışma ihtimali Çanakkale’de defalarca gerçekleşmiştir.

Sonuç olarak, Çanakkale Savaşı, sadece bir askeri başarı değil, aynı zamanda Türk milletinin; fedakârlığını, sabrını, ahde vefasını, dayanışmasını, cesaretini, şükrünü, cesaretini, kararlılığını ve hoşgörüsünü vb. karakterlerini, simgeleyen bir destandır.

Vatan ve vazife uğruna hayatlarını seve seve feda eden tüm şehitlerimizi rahmetle, minnetle anıyor, aziz hatıraları önünde saygıyla eğiliyorum. Ruhları şad olsun…

Hayatta olan gazilerimize saygılarımı, dualarımı göndererek,  sağlıklı, hayırlı ömürler, diliyorum.