Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan yine “Türkiye
Yüzyılı vizyonuyla ülkemizi dünyanın en büyük 10 ülkesine çıkarma
hedefindeyiz” sözünü tekrarladı.
Türkiye’yi 17. Büyük ekonomi
olmaktan 22. Sıraya düşüren bir devlet başkanının en büyük 10 ülke
arasına çıkarma vaadinin gerçekçiliği ve inandırıcılığı ayrı bir tartışma
konusu.
Fakat CB’nın bu sözünden “Türkiye
yüzyılı vizyonu” dediği politikalara, Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin
tabiriyle “heterodoks politikalara” devam edileceği izlenimi ediniyoruz.
Genel kabul görmüş çözüm yolları yerine bilim adamlarının kabul etmediği
ekonomik arayışlara devam edilecek demek bu.
Oysaki aynı gün Reuters, kendisine
bilgi veren “yetkililere” dayanarak, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın piyasa
ekonomisi ilkelerine geri dönmek ve Mehmet Şimşek’i ekonominin başına getirmek
istediğini” haber veriyordu.
Bu haber AKP yetkilileri tarafından
şimdiye kadar yalanlanmadı.
AKP’nin mevcut “modelden” vazgeçip eskiden
olduğu gibi ekonomistlerce genel kabul gören (ortodoks) bir modelin uygulayacağının
işaretlerini verdiği anlaşılıyor.
Çünkü bu “sözde model” aslında ideolojik
bir saplantının eseri olan sistemsiz bir savrulma.
Seçime kadar dolar kurunu ne pahasına
olursa olsun 18-19 TL bandında tutmak için kaynakların tüketildiği, günübirlik
bir vaziyeti idare etme politikasına “model” denemez. (Bloomberg’in
haberine göre, TCMB’nin 2022’de döviz piyasalarına 108 milyar dolar
kadar müdahale ettiği tahmin ediliyor.)
Bu sözde “yerli ve milli ekonomi
politikasının” gerekçesi akıl ve bilim değildi.
Bu gerçek bizzat RTE’nin “Faiz
sebeptir, enflasyon neticedir. Bu
konuda nass ortada. Nass ortada olduğuna göre, sana bana ne oluyor? Biz
değerler silsilemiz içerisinde olaya bakacağız” şeklindeki ifadesiyle ortaya
konmuştu.
Bu politika uygulanmaya başlandıktan sonra enflasyon patladı, kurlar inanılmaz yükseldi, TL
aşırı değer kaybetti, maliyetler yükseldi. Türk vatandaşlarının yarıdan fazlası
en temel ihtiyaç maddelerine erişemez hale geldi. Orta ve dar gelirliler için
konut ve araç sahibi olmak hayal oldu. Hatta büyükşehirlerde maaşlı insanların
kiralık evde oturması bile imkansızlaştı.
************************
Dış Borç Faizi ve Cari Açık Tehlikeli
Boyutta
Ekonomideki kötü gidişatı daha da
kötüleştiren iki parametre daha var:
Türkiye, risk primi yükseldiği için,
çok yüksek tefeci faizi ile bile zor borç buluyor.
Türkiye’nin ödemekte olduğu yüksek faiz Osmanlı
Devleti’ni önce ekonomik ve siyasi çöküşe götüren düyun-u umumiye faizlerinin
bile iki katıdır.
İkinci parametre cari açık sorununun
büyümesi. Bu “heterodoks politikalar” ile faizler düşürülecek ayrıca döviz
kurları yükselmesine izin verileceği için ithalat zorlaşacak, ihracat artacak
ve cari açık kapanacak hatta cari fazla verecektik.
Oysaki beklenenin tam tersi oldu: Kredi
faizleri arttı, İthalata bağımlı ihracatçı yapımız dolayısıyla ithalat
ihracattan daha fazla arttı. Negatif faiz ile üretim artmadı,
tüketim arttı. (Enflasyondan arındırılmış verilere göre, 2022 yılında
üretim %0,3 artarken tüketim %19,7 arttı.)
Sonuçta cari açık patladı. 2021’de
8 Milyar dolar olan cari açık 52 Milyar dolara çıktı.
Yani hem daha çok döviz borç almak
zorundayız ve hem de aldığımız borçların faizleri ödenecek gibi değil.
Bu durum sürdürülemez. AKP bunu görüyor ve çıkış için şimdiden finans
çevrelerine güven sağlayıcı haberler uçuruyor.
Millet İttifakı partileri baştan beri buraya gelineceğini gördüler ve bu sözde
modele karşı çıktılar. “Ortak Politikalar Mutabakat Metni” adlı kitapta
akıl ve bilim rehberliğinde yapacaklarını açıkladılar.
Yani ister Cumhur İttifakı, isterse Millet
İttifakı seçimi kazansın, seçimden sonra “Yeni Türkiye Ekonomi Modeli” denilen
akıl ve bilim dışı politikalara son verilecek.
Ama Erdoğan’ın/ AKP’nin bu yanlışlarının
bedelini millet olarak çok acı ödeyeceğiz.
************************
Erdoğan’ın Tutarsız Politikaları Güven
Vermiyor
R. Tayyip Erdoğan milletin yararına olan uzun
vadeli politikalar yerine, en yakın seçimi kazanmaya odaklanmış bir
siyasetçidir. Bu yüzden günlük duruma göre politik savrulmalar yaşıyor.
Özellikle Cumhurbaşkanlığı sistemine
geçtikten sonra, kazandığı orantısız gücünü kullanırken kendisine
yanlışını söyleyebilecek hiç kimse ve denetleyebilecek hiçbir
kurum kalmayınca savrulmaların boyutu arttı.
Dış politikada Suriye (Esad rejimi), Mısır, İsrail, BAE ve Suudi
Arabistan ile ilişkilerdeki kopukluk hatta düşmanlıktan sonra hepsiyle yeniden
ilişki kurmak için onur kırıcı U dönüşleri yapmasının ülkeye zararı
ölçülemez.
****
·
Ekonomide Ali Babacan ve arkasından Mehmet Şimşek’in etkili
olduğu dönemlerde Merkez Bankası bağımsızdı. Kurallı bir piyasa savunuluyor, faiz
piyasa şartlarına göre belirleniyordu.
·
Sonra damat Berat Albayrak’la (2018)
“heterodoks politikalara” dönüldü ve bunun maliyeti ağır oldu. Dolar kurunu sabit
tutmak için 128 Milyar dolar rezerv heba edildi. (Berat Albayrak’ın
döneminde, yaklaşık 28 ayda, dolar kuru 4,53 TL’den 8,52
TL’ye çıktı. Yani TL yüzde 88 değer kaybetti.)
·
Yerine Maliye ve Hazine Bakanlığına getirilen
Lütfi Elvan piyasa şartlarına göre faizi belirleme politikasına geri döndü.
Elvan bir sene dayanabildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ekonomi
politikasına uyum sağlamadığı için “affını istemek” zorunda kaldı.
·
Lütfi Elvan’ın yerine getirilen Nureddin
Nebati R.T Erdoğan ile tam bir uyum içinde. Fakat ekonomik göstergeler
felaket.
Ekonominin en sevmediği şey belirsizliktir.
Bu kadar istikrarsız politikalar izleyen, gücü dengelenmemiş ve denetlenemeyen bir
Cumhurbaşkanı finans piyasalarına güven verebilir mi?
****
Buna karşılık Millet İttifakının (Cumhurbaşkanı
adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun) izleyeceği ekonomik politikalar net ve yazılı
olarak taahhüt edilmiş durumda.
Millet ittifakına dahil partilerin
ekonomistleri adeta bir yıldızlar topluluğu. Çok nitelikli bir ekonomik
kadro ile akıl ve bilim çizgisinde izlenecek ekonomi politikalarının daha güven
verici olacağı kuşkusuz.
Bu kadro iktidara geldiği anda oluşacak güven
ortamı ile Türkiye’nin risk primi ve borçlanma faizleri hemen düşmeye
başlayacaktır. Kurlar istikrara kavuşacak ve enflasyondaki artış oranları kademeli
olarak bir veya iki yıl içinde kalıcı olarak tek haneli rakamlara düşebilecektir
kanaatindeyim.
