Marmara Denizinde görülen müsilaj (deniz
salyası) sorunu çabucak gündemden düştü. Yüzeydeki görünen müsilajın
temizlenmesiyle sorun çözüldü algısı hâkim oldu.
Oysaki konunun uzmanı bilim insanlarına
göre durum düşündüğümüzden de vahim.
MAREM adı verilen bir proje ile müsilajın
oluşumu, son durumu ve ekosisteme bıraktığı etkileri araştırılıyor. Projenin
ekip lideri Hidrobiyolog Levent Artüz “müsilajın olduğu gibi Marmara
Denizi’nde durduğunu ama şeklinin farklı olduğunu” söyledi. “Bundan
sonraki felaket müsilajı aratacak nitelikte olacak” dedi.
Levent Artüz’ün teşhisi şöyle: “Asıl sorun
Marmara Denizi’nin kirletilmesidir. Seneye daha farklı daha büyük bir şey
yaşanacaktır. Ondan sonra daha büyük olacaktır ve bu böyle katlanarak gidecektir.
Denizi kirletmeye devam ederken farklı bir sonuç beklerseniz çok yanılırsınız.”
Daha şimdiden biyoçeşitlilik açısından
felaketin boyutu dehşet verici: “2018’de bir izleme istasyonunda 250’e yakın
tür tespit edilirken, bu sene yapılan çalışmada 21 adet farklı tür tespit
edildi.” Yani 3 yıl içinde 229 canlı türü yok olmuş durumda. Bu sene
Marmara’dan balık üretimi sıfıra yakın olacak. “Şu anda Marmara’da hasta istavritlerden başka
hiçbir şey yok.”
Sonuç bu. Ama Levent Artüz’ün belirttiği
gibi sorunun sebebi daha da ilginç.
“1989 yılında bir cin fikir icat
edildi. O zaman ‘atıkları arıtmadan’ Akdeniz’den gelip Karadeniz’e giden
alt akıntıya deşarj edilirse atıklar hem seyrelir hem de olduğu gibi
Karadeniz’e gider dendi. Ve bu cin fikir o tarihten itibaren uygulamaya
sokuldu.” Marmara Denizi’nin Akdeniz kökenli alt akıntısı konveyör (taşıyıcı
bant) olarak kullanılıyor.
“Bu yöntemle yıllardır Marmara Denizi’ni
atık deposu haline getirdik, foseptik çukuru gibi davrandık, kirlilikten hasta
ettik.”
Marmara için ikinci ölümcül darbe Dünyanın
en kirli kabul edilen akarsularından birisi olan Ergene Nehri’nin taşıdığı kimyasal
atıkların arıtılmadan Marmara Denizi’ne basılması oldu. “Ergene Havzası
Koruma Planı” çerçevesinde Ergene atıkları 70 kilometrelik bir kolektör
hattı ile karadan yaklaşık 4,5 km açığa, denizde yüzeyden 47,5 metre derinliğe
taşınıp Kasım 2020’de Marmara Denizi’ne deşarj edilmeye başlandı.
Atıkların arıtılmadan boşaltılması
Marmara’yı bitirdi, Karadeniz ve Ege Denizi için de risk haline geldi.
“Biz elimizdeki kaynakları çok hoyratça
kullanıyoruz. Düşünün dünyanın en kirli akarsuyu olan
Ergene’nin taşıdığı tüm pisliği Marmara denizine veriyorsunuz. Dünyada böyle
bir şey yapan başka bir ülke yok.”
Gerçekten bu ay içinde Karadağ (Montenegro)’da
gördüğüm Adriyatik kıyıları ile Makedonya Ohrid Gölü ile Sırbistan ve Bosna
-Hersek’teki nehirlerin pırıl pırıl sularına ve temizliğe imrendim.
Her ne kadar “oralarda nüfus ve sanayileşme az olduğu için kirletmemişlerdir”
desek de bizim cin fikir çözümlerimizin yarattığı felaketleri görmezden
gelemeyiz.
Evsel ve sanayi atıklarının her bir
gramının ileri arıtma teknikleri kullanılarak zararsız hale getirilmesi mümkün.
Ancak bunlar pahalı ve gösterişi olmayan yatırımlar. Yollar, AVM’ler,
havalimanları, hastaneler gibi seçim kazandıran yatırımlar değil. Bu yüzden
bizi yönetenler cin fikir çözümlerle vaziyeti idare etmeye çalışıyor.
*******************************
Cin Fikir Çözüm Örnekleri
Binali Yıldırım’ın Ulaştırma Bakanı olduğu dönemde mevcut altyapıyı
değiştirmeden “hızlandırılmış tren” uygulaması başlatması bir cin
fikir çözümdü. 22 Temmuz 2004’te yaşanan ve 41 kişinin hayatını kaybettiği
Pamukova tren kazası böyle cin fikir çözümlerin felaket yaratacağını
gösterdi.
“Hızlı tren” yerine, “hızlandırılmış tren” uygulamasını devreye sokan Binali Yıldırım, “kazanın
sorumlusu virajda 80 yerine 130’la giden direksiyonu kullanan arkadaştır” dedi.
****
Ekonomide en büyük cin fikir “enflasyonu, faizi ve kurları birlikte düşürme”
fikridir. “Faiz enflasyonun sebebidir” tezini ispatlamak ve bu dahiyane cin
fikri uygulamak için Merkez Bankasının 128 Milyar Dolar rezervini
satıp heba ettiler. Şimdi eksi rezervi sıfıra yaklaştırmak için tefeci
faizleriyle 2-3 Milyarlık partilerde borçlanma yapıp seviniyorlar.
Ünlü ekonomist Daron Acemoğlu
ekonomimiz için “kolay bir çözüm yolu yok” diyor. “İlerlemenin en iyi yolu
kurumları geliştirmek, sermayeye güven vermek ve kurumsal sektörü yeniden
yapılandırmaktır” diyerek cin fikirleri değil, zor yolları tavsiye ediyor.
****
AKP iktidarının ilk döneminde terörü
bitirmek için de bir cin fikir ortaya attı. Terör örgütü ile müzakere
ederek, onların isteklerini yerine getirerek terörün biteceğini düşündü.
Müzakereye aracı olarak görevlendirdikleri “terör örgütünün meclisteki
uzantısı” partinin eşbaşkanı “seni Cumhurbaşkanı yaptırmayacağız” deyince
yaptıklarının yanlışlığını anladılar. Silahlanmasına ve örgütlenmesine göz
yumdukları teröristlerle “hendek savaşları” yapmak zorunda kaldık. 793
güvenlik görevlisini şehit verdik.
****
“Kardeşim Beşar Esad” ile dostluk süreci de, “katil Esed” söylemi ile
“Şam’da Emevi Camisinde namaz kılma” sloganlarıyla Suriye iç savaşına müdahil
olmak da böyle bir cin fikir çözümdü.
Sonuç güneyimizde terör örgütü hiç
istemediğimiz bir devlet kurmakta. 5 milyondan fazla Suriyeli sığınmacının
ekonomik külfetini üstlendik ve sosyo-kültürel sorunlarıyla boğuşmaktayız.
****
Önce “Cemaat ile iş birliği”
ve 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrası “FETÖ ile mücadele” de birer
cin fikir eseridir. Bu krizi fırsata dönüştürüp tek adam rejimine
geçiş ise en dahiyane cin fikirdir.
****
Kıbrıs’ta rahmetli Rauf Denktaş’ı devreden çıkarıp “yes be
annem” dediler. KKTC’yi Rumlara teslim ederek sorunu çözme anlayışı da
bir cin fikir çözümdü. Bereket Rumlar referandumda “hayır” dedi de Kıbrıs’ı
kaybetmekten kurtulduk.
****
AKP dönemine dair daha çok cin fikir
çözümler ve yarattığı felaketleri sayabiliriz. Özellikle kamu ihaleleri ve
dev Yap-İşlet-Devret (KÖİ) projelerindeki cin fikirler akıl almaz boyuttadır.
Şehir Hastaneleri yapıp, çalışmakta olan çoğu yeni hastaneleri kapatmak bir cin
fikirdir. Bazı şehirlere uçak kalkmayan havalimanları yapmak, hele hele Atatürk
Havalimanı pisti üstüne, ihalesiz acilen hastane yaptırmak süper cin
fikirdir.
Devlet adamı vasfı taşımayan
siyasetçilerin ülkenin başına sardıkları belaların temelinde hep bu cin
fikir çözüm zihniyeti bulunmaktadır. Marmara Denizini öldüren de Türkiye’yi
yaşanmaz kılan da aynı zihniyettir.
