Bilim adamları Mart ayından bu
yana koronavirüs salgınının pik (İngilizce yazılışı peak) yaptığı
yani zirveye ulaşma zamanını ve akabinde olacakları tartıştılar.
Haziran ayında ise bambaşka bir
Peak gündeme oturdu. Bu Peak 2010 yılında bir grup Türk gencinin
kurduğu, Avrupa’dan iki yatırım fonunun da desteğini alarak büyüttüğü bir sanal
oyun yazılım şirketi.
Peak şirketi geçtiğimiz hafta 1,8 milyar dolara (12,3
milyar TL’ye) ABD merkezli oyun şirketi Zynga’ya satıldı.
Sadece 10 sene içinde ve sadece
100 çalışanı olan bir şirketin 1,8 milyar dolar gibi bir değere ulaşması “yeni
ekonominin” farkını gösteriyor. Yeni ekonominin değer anlayışı ve büyüme
hızlarının eski ölçülerle kıyaslanması mümkün değil.
Yazılım üretiminde sadece bilgisayarlar
ve onları kullanmasını bilen yaratıcı beyinlerden oluşan bir sermaye söz
konusu. Üretilen ürünlerin bir fabrikası yok, hacmi ve ağırlığı yok.
Yıllardır “ihraç
ürünlerimizin kilogram fiyatı çok düşük” diye yakınıyoruz. İhracatta kg başına
1,35 dolar gibi bir gelir elde ediyoruz. İhraç ettiği ürünlerden kg başına 2,54
dolar gelir elde eden G. Kore’yi ve ABD’yi, 3,7 dolar kazanan Almanya’yı
ve 4,0 dolar gelir sağlayan Japonya’yı imrenerek izliyoruz.
Bu yüzden mesela Prof. Dr.
Kerem Alkin “Türkiye Ekonomisinin odaklanacağı nokta, imalat
sanayinin itici güç olmayı sürdürmesidir ve tarıma, imalat
sanayine ve hizmetler sektörüne ‘ihracat’ perspektifi kazandırmaktır. 2023’de ‘2
dolar’ katma değer, 2030’da ise ‘3 dolar’ katma değer, ‘dış
ticaret fazlası veren Türkiye’ hedefine de ulaşmamız anlamına
gelecek” diyordu.
Elbette tarım, imalat sanayi ve hizmetler sektörü istikrar
ve istikbal için çok önemli.
Ancak ağırlığı sıfır kg
tutan ürünler üreten bir şirketimizin 1,8 milyar dolar etmesi müthiş
bir şey değil mi?
Bu tür şirket satışlarımız ilk de
değil. Ancak fiyatı 1 milyar doları aşan ilk teknoloji şirketimiz Peak.
2015 yılında Yemeksepeti
Alman Delivery Hero’ya 589 milyon dolara satılmıştı. Trendyol
için Çinli e-ticaret devi Alibaba 728 milyon dolar ödemişti. Peak
için biçilen 1,8 milyar dolarlık değer bu satın almaların tutarını
katladı.
************************************
Koskoca Arçelik’in Değeri Peak’den Az!
Peak
şirketinin 1,8 milyar dolarlık fiyatının ne kadar büyük olduğunu anlatmak için,
Sözcü yazarı Ege Cansen’in, Arçelik firması ile yaptığı mukayese çok
çarpıcı:
“Türkiye’nin gurur kaynağı Arçelik’in
firma değeri sadece 1,7 milyar dolar. Arçelik’in 7 ülkede 18 fabrikası,
31 ülkede 33 satış teşkilatı, 11 markası ve 30 bin çalışanı var. 2019
satış hâsılatı 5,5 milyar dolar. Kârı ise 150 milyon dolar civarında.
Satış hâsılatının üçte ikisi yurtdışından, üçte biri ise yurt içinden elde
ediyor. Yani Arçelik uluslararası bir oyuncu.”
“Cep telefonu ve bilgisayarlarda
oynanan “oyunlar” gençler arasında bağımlılık yaratacak kadar tutuldu. Bu uygulamalar
(sadece oyunlar değil ve maalesef biraz da kumar)
günümüzün “sigarası” veya “otu” oldu. Kullanımın artması ‘reklam dünyası’ için
yeni bir ‘mecra’ oluşturdu.”
Arçelik vb sanayi
şirketleri ürünlerini sattıkları zaman kârlarını elde ediyor ve ilişki
kesiliyor. Oysaki yazılım firmaları ürünlerinin satış bedeli haricinde,
ürün kullanıldıkça devam eden bir gelir kaynağı elde ediyor.
Ocak 2019 verilerine göre Peak
şirketinin ürettiği Toy Blast ve Toon Blast oyunları ile elde ettiği
toplam aylık mobil uygulama gelirinin yaklaşık 35 milyon dolar (yıllık mobil
uygulama gelirinin Arçelik’in yıllık kârının yaklaşık üç katı) olduğunu
hatırlatalım.
Peak’ı satın alan Zynga bu
yüzden daha çok mobil oyunlara odaklanmış durumda. Şirketin gelirinin
yüzde 96’sı mobil oyunlardan geliyor.
************************************
Yazılım ve İmalat Sanayi
Peak ve
benzeri sanal oyun üreten şirketlerin ürettiği oyunlar benim hiç ilgimi
çekmiyor. Hatta vaktin boşa harcanmasına yol açması ve kumara benzeyen yönlerini
sakıncalı buluyorum.
Ancak tüm dünyada müthiş bir
pazar oluşturan, oyun dâhil, her türlü yazılım alanında Türk firmalarının söz
sahibi olması çok önemli ve değerli. Türkiye’nin yıllık 853 milyon
dolarlık mobil oyun geliri ile bu alanda dünyada 18. sırada olmasından
mutlu oluyorum.
Gerçekten yerli ve milli
imalat ve savunma sanayi için güçlü yazılım firmalarımızın olması
şart.
Küresel ekonomide parlayan teknoloji
firmalarından birçoğunun olağanüstü başarılı bir dönemin
arkasından, ortaya çıkan yeni ve çok zorlu rakipleriyle baş edemediklerini
görüyoruz.
Zynga da 2007’de
kurulmuş, parlak bir dönemden sonra 2013’de düşüş sürecine girmiş. 2016’da
yönetici ve yönetim anlayışında değişiklik yaparak son birkaç yıldır yine büyük
atak yapmış.
Buna karşılık, Arçelik
gibi klasik üretim yapan fabrikalar, makinelerin otomasyonu ve yapay zekâ
kullanımı gibi yeniliklere uyarak, devam ediyor. Bu fabrikaların ürünlerini
birkaç nesil kullanıyoruz.
Ama rekabette geri kalan yazılım
şirketlerinin arkasında hiçbir iz kalmıyor. Yani bu alanda yenilik ve
yaratıcılık hayat memat meselesi.
Peak’in kurucusu olan Sidar
Şahin gibi ‘vizyoner’ gençlere alan açılmasının da millet olarak
bizim için hayat memat meselesi olduğunu görüyorum.
