Ö t ü k e n’ d e n K ı r ı m’ a Türk Dünyâsı Kültür Târihi

‘Târih’ denildiğinde, umûmiyetle siyâsî hâdiseler ve savaşlar ile
devletlerin kuruluşu ve târih sahnesinden çekilişi akla gelir. Siyâsî
hâdiselerin millî kültürden kaynaklanan sebeplerle gerçekleştiği hakîkati çoğu
zaman göz ardı edilir. Bu sebeple târih kitaplarında milletlerin kültür, sanat,
ilim ve edebiyatına ait bilgileri bulmak nâdirattandır.  Bu sâhanın kültür ve sanat târihçilerine ait
olduğu kanaati hâkimdir. Oysaki târih bir bütündür. Devletlerin idârî, yapısı,
iktisâdî hayatı, milletlerin sosyal dokusu, sağladığı teknolojik gelişmeler,
târih ilminin ilgi sâhasında olmakla birlikte târih kitaplarında yeterli ölçüde
yer almazlar. Gerçekte bunlar, milletlerin krakter yapılarının şekillenmesinde
mühim roller oynadıkları gibi, târihî olayların gelişmesine ve insanlığın
geleceğinin belirlenmesinde etkili unsurlardır. 

Güzel bir gelişmedir ki, kısır ve
dar görüşlerle târih yazıcılığı artık gerilerde kalmıştır. ‘Ötüken’den Kırım’a Türk Dünyası Kültür
Târihi’ isimli eser bizlere bu müjdeyi veriyor.

Ötüken Neşriyat, Türk Dünyası Kültürü’nün ehemmiyetini müdrik
olarak, Türk Halk Edebiyatı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Durbilmez’in Türk
Dünyası Kültürü isimli eserinin birinci cildini 2017, İkinci cildini
2019 yılında yayınladı. Seriye devam etmesi memnuniyet vericidir.

Bir bütün olan Türk dünyası,
Çarlık Rusya’sı da dâhil edilerek hesaplanırsa, 150 yıl boyunca özellikle dil
ve alfabe birliğine yönelik vahşi müdâlelelerle parçalanmaya çalışılmıştı. Bazı
sıkıntılar sebebiyle, 1991’den günümüze 30 yıla yakın bir süreyle devam
ettirilen ciddî çalışmalara rağmen istenilen neticeye henüz ulaşılamamıştır. Türk
dünyası kültürü ile alakalı kitaplar çoğaldıkça, ‘Türk Dünyası’ şuurunun kemâle ereceği şüphesizdir. Bu tür kitapları
hazırlayanlar ve yayınlayanlar büyük bir hizmetin gönüllüleridir. 

Prof. Dr. Ahmet Kanlıdere ve
Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu’nun editörlüğünde hazırlanın 16,5 X 23,5 santim
ölçülerindeki 541 sayfalık eserde ele alınan konular ve yazarları:

1-Orta Asya Türk Târihine Dâir Umûmi Eserler: Prof. Dr.
Ahmet Kanlıdere. (s:
15-37) 

2-Asya Hunları, Akhunlar, Tabgaçlar: Prof. Dr. Tilla Deniz
Baykuzu. (s:
39-59)

 3-Göktürkler. Prof.
Dr. Ahmet Taşağıl. (s:
61-79)

 4-Uygurlar: Prof. Dr. Ayşe Melek
Özyetgin. (s:
82-104)

 5-Kırgızlar,
Türgişler, Karluklar ve Oğuzlar: Dr. Öğr. Üyesi Hayrettin İhsan Erkoç (s: 105-135)

6-Doğu Avrupa’da Türkler: Dr. Öğr. Üyesi Umut Üren. (s: 137-164)

7-Prof. Dr. Ömer Soner Hunkan: İlk Müslüman Türk Devletleri.
(s: 165-204)

8-Doç. Dr. Sadi S. Kucur: Büyük Selçuklu Devleti. (s: 205-228)

 9-Dr. Öğr. Üyesi
Gülseren Azar Nasırabadı: Hârizmşahlar Devleti. (s: 229-249)

 10-Doç. Dr. Muhammed
Bilal Çelik: Moğollar Zamanında Ota Asya. (s: 251-272)

 11-Prof. Dr. İlyas
Kemaloğlu: Altın orda Devleti. (s:
273-291)

 12-Doç. Dr. Serkan
Acar: Altın Orda’nın Mirasçıları: Türk-Tatar Hanlıkları. (s: 293-317)

 13-Doç. Dr. Alper Başer: Kırım Hanlığı.
(s: 319-340)

14-Prof. Dr. Azmi Özcan: Hindistan’daki Türk Devletleri. (s: 341-353)

15-Doç. Dr. Gülay Karadağ Çınar: İran Türkleri. (s: 355-403)

 16-Prof. Dr. Hayrunnisa
Alan: Timurlular. (s:
405-423)

 17-Prof. Dr. Mehmet
Alpargu: Türkistan Hanlıkları. (s: 425-454)

 18-Prof. Dr. Ahmet
Kanlıdere: İdil-Ural ve Orta Asya’da Kültürel ve Toplumsal Dönüşüm 1800-

Eserdeki alt başlıklar ve ele
alınan konular, yazarların ne kadar titiz ve ince detaylara varıncaya kadar
hassas çalıştıklarını gösteren delillerdir:

Göktürklerin dürüstlüğü (s: 77);
Uygurlarda dil ve edebiyat (s:
92); Talas Savaşı (s:
121); Hunların dili (s:
142); Hazar Kültürü (s:
154); Peçenek Kültürü (s:
159); Karahanlılar’da suçlar ve cezâlar (S. 177); Selçuklularda Hayat Tarzı (s: 209);
Cengiz Kağan Sonrası Moğol Devletleri (s: 255); Altın Orda Devleti’nde Dînî Hoşgörü (s: 283);
Tatar Türklerinin Hanlıkları (s:
293); Hindistan’daki Türk Devletleri (s: 341); İran Türkleri (s: 355);
Timurlu Hânedânında Sanat (s:
417); Türkistan Hanlıkları (s: 426); İdil-Ural’da Dînî Uyanış (s:455).

Eserin sonraki sayfalarında, bu
türdeki hacimli ve geniş kapsamlı kitapların ‘olmazsa olmaz’ mesâbesindeki unsuru ‘Dizin’ bölümü yer alıyor. (s: 501-533) Son bölümde ise esere her biri,
hacimli kitapların konusu olacak makaleleriyle katkıda bulunan ilim
insanlarının alfabetik sırayla isimleri, hayat hikâyeleri veriliyor.

Her konunun uzmanlarından oluşan
zengin kadronun bir araya getirilmesi şüphesiz büyük gayret gerektirir. Tebrike
şâyan bu çalışma, yalnızca târihçilerin değil, profesyonel ve amatör târih okuyucularının
da ilgisini çekecek husûsiyetlere sâhiptir. Özellikle de Türk Dünyâsıyla
ilgilenenlerin…

ÖTÜKEN NEŞRİYAT A. Ş.

İstiklal
Caddesi, Ankara Han Nu: 63/3 Beyoğlu 34433 İstanbul Telefon: 0.212- 251 03 50

Belgegeçer:
0.212-251 00 12 e-Posta: otuken@otuken.com.tr  www.otuken.com.tr 

Prof. Dr. AHMET KANLIDERE:      İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yeniçağ Târihi Kürsüsü’nden mezun oldu (1982). Boğaziçi Üniversitesi’nde başladığı yüksek lisans eğitimini (1983-84) Marmara Üniversitesi Târih Bölümü’nde tamamladıktan (1988) sonra Amerika’ya gitti. Doktora eğitimini Columbia Üniversitesi’nin Ortadoğu Dilleri ve Kültürleri Bölümü’nde yaptı (1988-96). İstanbul’a döndükten dört yıl sonra misâfir öğretim üyesi olarak Kazakistan’daki Ahmet Yesevî Üniversitesi’nde bir yıla yakın ders verdi. 2004-2007 yılları arasında Türkiye’nin Taşkent Büyükelçiliği’nde Kültür Müşâviri olarak görev yaptı. Daha sonra Marmara Üniversitesi’ne döndü ve 2009’da profesör oldu. 2016-18 arasında Fen-Edebiyat Fakültesi Târih Bölümü başkanlığını yürüttü. Hâlen aynı üniversitede Genel Türk Târihi Anabilim Dalı başkanı olarak görevine devam etmekte, İdil-Ural, Kırım, Türkistan ve Kafkasya’da yaşayan Türk gruplarının fikir târihi alanında çalışmalar yapmaktadır.      Eserlerinden bâzıları şunlardır:      Reform within İslam: The Tajdid and Jadid Movement among the Kazan Tatars (1809-1917) (İstanbul 1997); Kadimle Cedid Arasında: Musa Cârullah (İstanbul 2005); Muhammed Zahir Bigiyev: Mâverâünnehir’de Seyahat (haz., İstanbul 2005); Orta Asya Türk Târihi (ed., Eskişehir 2011); 19. Yüzyıl Türk Dünyası (ed., Eskişehir 2013); Çağdaş Türk Dünyası (ed. İlyas Kemaloğlu ile birlikte, Eskişehir 2014); Sosyalizmden Türkçülüğe Kazanlı Ayaz İshakî (1878-1954) (İstanbul 2019); Yusuf Akçura: Damolla Âlimcan el-Barudî: Tercüme-i Hâli (İstanbul 2019).

 

Prof. Dr. İLYAS KEMALOĞLU:      2001’de Marmara Üniversitesi Târih Bölümü’nde lisansını, 2003’te ‘Altın Orda – İlhanlı Münasebetleri’ başlıklı tezle yüksek lisansını ve 2008’de ‘Altın Orda ve Rusya: Rusya Üzerindeki Türk-Tatar Etkisi’ başlıklı tezle doktorasını tamamladı. 2012’de doçent, 2017’de profesör oldu.      Rusça, İngilizce, Farsça ve çeşitli Slav ve Türk lehçelerini bilen Kemaloğlu, 2004-2008 yılları arasında Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde Rusya-Ukrayna Masası’nda görev yaptı. 2009-2012 yılları arasında Türk Târih Kurumu’nda çalıştı. 2009-2013 ORSAM’da Avrasya Danışmanı olarak görev yaptı.                           Prof. Kemaloğlu, 2013 yılından itibâren Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Târih Bölümü Öğretim Üyesi olarak çalışmaktadır. 2013 ve 2018 yıllarında arka arkaya iki defa Türk Târih Kurumu Bilim Kurulu’na aslî üye seçildi. ‘Altın Orda ve Rusya: Rusya Üzerindeki Türk-Tatar Etkisi’ adlı çalışması, 201l’de Türk Târih Kurumu Teşvik Ödülü’ne, 2019’da İlim Yayma Sosyal Bilimler Ödülü’ne layık görüldü.      Başlıca kitap çalışmaları:      Moğolların Kafkasya Politikası (2003); Altın Orda ve Rusya: Rusya Üzerindeki Türk-Tatar Etkisi (2009); Rusların Gözüyle Türkler (2015); Altın Orda Hanlığı’na Ait Resmî Yazışmalar (A. Melek Özyetgin ile birlikte, 2017); Avrasya Fatihi Tatarlar (haz., 2007); Ötemiş Hacı, Çengiz-Nâme (haz., 2009); Rus Elçi Raporlarında Astrahan Seferi (haz., 2011); Türk Dünyasında Sürgün ve Göç, (ed. N. Sarıahmetoğlu ile birlikte, 2015); İkinci Dünya Savaşı ve Türk Dünyası, (ed. N. Sarıahmetoğlu ile birlikte, 2016); Avrasya’nın Sekiz Asrı: Çengizoğulları, (ed. H. Alan ile birlikte 2016); Rus Genelkurmay Belgelerinde İkinci Abdülhamid ve Osmanlı Ordusu (haz. M. Bashanov ile birlikte, 2018); Atlas Tartarica, (çev., 2017).

 

KUŞBAKIŞI

KADİM
TÜRK YURDU FERGANA VADİSİ ve BÜYÜK GÜÇLERİN HÂKİMİYET MÜCÂDELESİ

Fergana Vadisi, kuzeyden Tanrı
Dağları’nın Çotkal silsilesiyle, kuzey doğudan Fergana Dağları’yla, güney
yönünden Altay ve Türkistan Dağları’yla çevrilmiş korunaklı bir yerdir. Târihi
süreçte İskitler, Moğollar, Sartlar, Soğdlar gibi birçok kavimlerin yaşadığı
Fergana Vadisi’nde, Göktürkler zamanında Türk halklarının sayısında yoğun bir
artışın olduğu kaynaklardan bilinmektedir. Vadi, 16. yüzyıldan 18. yüzyılın
başlarına kadar Buhara Hanlığı’na bağlı olarak kalmıştır. 18. yüzyılda Hokand
Hanlığı’nın kurulmasıyla el değiştiren vadi, Buhara ve Hokand Hanlıkları
arasında sık sık mücâdele sahası olmuştur.

Birbirleriyle mücâdeleye tutuşan
Türkistan Hanlıkları, etraflarını saran Rusya gibi büyük devletlerin
politikalarını fark edememişlerdir. Bu mücâdeleler onların güç kaybetmelerine
ve ellerinde olanı da yitirmelerine sebep olmuştur. Hindistan’daki
sömürgelerini korumak için yoğun bir diplomasi mücâdelesi veren İngiltere,
Rusya’nın yayılma siyasetinin karşısındaki en dikkat çeken muhalefetti. İki
büyük güç arasındaki ‘Gölgeler Oyunu’nun kazananı Rusya olmuştur. İngiltere,
Afganistan’ın tampon bölge olmasından duyduğu memnuniyet ile Rusya’nın yayılma
siyâsetine göz yummuştur.

Bölge târihine baktığımız zaman,
Fergana Vâdisi’nde Türk kültürü ve İslâm medeniyetinin hâkim durumda olduğu
görülmektedir. İslâm kültürü ve tarikatları, vâdide yoğun bir şekilde varlığını
yüzyıllarca devam ettirmiştir. Hatta bölgede, zaman zaman tarikatlar siyâsette
belirleyici bir unsur olmuştur.

İlker Türkmen’in telif
ettiği 14 X 21 santim ölçülerinde, 382 sayfalık eser, Ağustos 2020’de yayınlanmıştır.

BERİKAN YAYINEVİ:

Kültür
Mahallesi, Kızılırmak Caddesi Nu: 61 Gonca Apartmanı Dâire: 6 Kızılay, Çankaya,
Ankara.

 Telefon: 0.312-232 62 18 Belgegeçer: 0.312-232
14 99 e-posta: berikan@berikanyayinevi.com  www.berikanyayinevi.com 

HATÂ
NEREDEYDİ? Doğu’nun 300 yıldır Cevabını Aradığı Soru  HURÂFELERDEN GERÇEKLERE: DOĞU’NUN GERİ KALIŞ TARİHİ…

Bernard Lewis tarafından
telif edilen, M. Murtaza Özeren tarafından Türkçeye çevrilen eserin 6. baskısı,
23,5 X 21,5 santim ölçülerinde ve 192 sayfa olarak Haziran 2020’de okuyucuya
sunuldu.

İslâm dünyası, yüzyıllar boyunca hem
askerî ve ekonomik anlamda hem de medeniyet sanatları ve ilim gibi alanlarda
öncüydü. İnsanlığın en ön safında, çok kuvvetli bir biçimde yerini almıştı.
Peki nasıl oldu da aynı yüzyıllar boyunca barbarlığın ve dinsizliğin
karanlığına batan, öğrenilecek ve korkulacak hiçbir şey barındırmayan yer
olarak gösterilen Hıristiyan Avrupa bir anda öne geçmişti? Her şey nasıl bu
kadar çabuk değişmişti? Savaş meydanlarından ekonomik pazara, kamudan özel
hayata kadar Batı hangi kuvvetleriyle zafer üstüne zafer kazanmıştı?

Otoriteler tarafından emsalsiz bir
bilgi birikimi ve zarâfetle yazıldığı belirtilen, ihtivâ ettiği konularla çok
kışkırtıcı ve ufuk açıcı bir eser olarak gösterilen Prof. Lewis’in kitabı, Batı
tarafından İslâm dünyâsının nasıl alt edildiğini, nasıl gölgede bırakıldığını
ve tahakküm altına alındığını anlamaya çalışan İslâm dünyasının acı dolu
tepkisini inceliyor. Karmaşa içindeki bir kültürün hayranlık uyandırıcı
portresini sunan Lewis, Ortadoğu’nun dikkatini nasıl Avrupa’nın silahlarına,
sanayisine, ticâretine, yönetimine, diplomasisine, eğitimine ve kültürüne
yönelttiğini gösteriyor. 18 ile 20. yüzyıllar arasında Batı ve Ortadoğu
kültürleri arasındaki çarpıcı farklılıkları, Hıristiyanlık ve İslâm, müzik ve
sanat, kadınların konumu, laiklik ve sivil toplum, saat ve takvim üzerinden
ortaya koyuyor.

Ortadoğu çalışmalarının önde gelen
ismi olarak kabul edilen Bernard Lewis, Ortadoğu ile Avrupa arasındaki târihî
ilişkiye çok isâbetli bir bakış açısı kazandıran çalışması ‘Hata Neredeydi?’
isimli kitapla Türk okuyucusunun karşısına tekrar çıkıyor. Bu yeni tercüme, her
yönüyle soluk soluğa okunacak bir başvuru kitabıdır.

KRONİK KİTAP:

Şakayıklı Sokağı Nu: 8, Levent, Beşiktaş – İstanbul.
Telefon: 0.212-243 13 23

Belgegeçer: 0.212-243 13 28 e-posta: kronik@kronikkitap.com  // www.kronikkitap.com 

EMILY’YE
BİR GÜL

1897-1962 yılları arasında yaşayan Nobel
Edebiyat Armağanı sâhibi Amerikalı yazar William
Faulkner tarafından telif edilen ve hikâyelerden oluşan eseri, Aysun Arslan ve 8 arkadaşı tarafından
Türkçeye tercüme edilerek 13,5 X 21 santim ölçülerinde 285 sayfa hacimle Kasım
2019’da yayımlandı. Kitapta yer alan 17 adet hikâyenin her biri roman
derinliğindedir. İşlenen konular; ırk ayırımı, kölelere yapılan insanlık dışı
muameleler, beyazlar, kızılderililer ve siyahlar arasında yaşanan
mücâdelelerdir.

Faulkner, günlük hayatın yeknesaklığında,
sıradan olaylar gibi görünen hâdiselerden yola çıkarak olup bitenleri iç yakıcı
bir şekilde anlatıyor. Güney’in sosyal yapısını ustalıkla resmediyor.

YAPI KREDİ KÜLTÜR SANAT YAYINCILIK:

İstiklal
Caddesi Nu: 161-161/A Beyoğlu 34433 İstanbul. Telefon: 0.212-252 47

 

KISA
KISA… KISA KISA…

1-İKİ ŞEHRİN HİKÂYESİ: Cherles Dickens – Cihat Taşçıoğlu / Turkuvaz Kitap.

2-CENGİZ HAN: Michal Biran – Ahmet Fethi Yıldırım / Vakıfbank
Kültür Yayınları.

3-MİHALOĞULLARI: Fâtih Yurrtaş /
Bilgeoğuz Yayınları.

4-MUTLU OLMA SANATI: Arthur
Schopenhauer – Şebnem Sunar / Can Yayınları.

5-KASIRGA TUTULMASI: Jesmyn Ward –
Solina Silahlı / Doğan Kitap.