Bilmem haberi izleyebildiniz mi? TBMM Çocuk Hakları Komisyonu’na sunum yapan Yeşilay Başkanı Mehmet Dinç, “Bu yıl uyuşturucu bağımlılığından daha fazla kumar bağımlılığı başvurusu aldık. 2020-2024 arasında kumar başvuruları yüzde 24’ten yüzde 36’ya yükseldi” dedi.
Her türlü bağımlılık zararlı ve çürütücüdür. Fakat kumar bağımlılığı pek de farkına varmadığımız bir sorundur. Her ne kadar bazı aileler içinde kumar bağımlısı bireylerin yarattığı faciaları duysak da çoğumuz bu örneklerin çok küçük bir oranda olduğunu sanıyorduk. Meğer kumar bağımlılarının oranı uyuşturucu bağımlılarını da geçmiş. Çok ciddi rakamlara ulaşmış. Önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiş.
Kumar bağımlılığı, özellikle gençler arasında artarken, başvurular 15 yaş ve üzeri bireylerden geliyormuş.
Türkiye’de kumar bağımlılığı artışında son yıllarda artan internet ve teknoloji kullanımının çok etkili olduğu belirtiliyor. Sanal kumar bağımlılığı Türkiye’de hızla yaygınlaşmakta. Yapılan araştırmalara göre, gençlerin %80’i sanal kumar platformlarıyla karşılaşmıştır.
İHH İnsani Yardım Vakfı’nın 2021 yılında yayımladığı bir rapora göre, Türkiye’de yaklaşık “İddiaa” türü şans oyunları ve sanal kumar bağımlılığının 3 milyon kişiyi etkilediği belirtilmektedir.
Bu grafik, Türkiye’de kumar bağımlılığı oranlarının son 10 yıl içindeki değişimini göstermektedir. Veriler, genel eğilimlere ve raporlanan artışlara dayalı olarak oluşturulmuş.
Eylül 2024 verilerine göre, kumar oynayan bireylerin büyük çoğunluğunu ortalama yaşı 37 olan erkekler oluşturmaktadır. Başvuru yapanların %97’si erkek, %3’ü ise kadındır. Bu kişilerin %53’ü evli, %47’si bekardır. Eğitim düzeyine bakıldığında, %85’i lise ve üzeri eğitim almışken, %15’i lise ve altı eğitim düzeyindedir. Kumar oynama davranışı, bireylerde %67 oranında spor bahisleri oynama ile 21 yaşında başlamaktadır. En sık oynanan kumar türleri arasında %51 ile spor bahisleri ve %40 ile casino oyunları bulunmaktadır.
***********************************
Kumar Bağımlılığındaki Artışı Tetikleyen Faktörler
- DİGİTALLEŞME: Kumar bağımlılığındaki artışın özellikle dijitalleşmenin etkisiyle hızlandığı görülmektedir.
Yeşilay Başkanı Mehmet Dinç “Çocuklarımız bir oyun oynamak istiyor, kumarla ilgili bir reklam geliyor. Merak ediyor bakıyor, bir süre sonra ona kapılabiliyor. Ya da bir film seyretmek istiyor, çat diye reklam geliyor, oradan takılabiliyor” diyerek, digital mecrada yoğun bir şekilde karşımıza çıkan kumar reklamlarının etkisine dikkat çekiyor.
Özellikle büyüklerin izledikleri film veya kısa videolar arasında sıkça çıkan kumar reklamlarının küçük çocukların oynadığı oyunlar ve izledikleri filmler arasında bile çıkması neden önlenmez anlamak mümkün değil.
Güvenlik güçlerimiz kumar reklamları konusunda çok duyarsız. Oysaki, bu birimler belli şahıslar için hakaret ve iftira içerdiği iddialarına muhatap olan paylaşımları pat diye yakalayıp, yargıya taşımakta çok mahirler.
****
Yeşilay Başkanı Dinç, insanların kumarla ilgili hassasiyetinin madde bağımlılığı kadar yüksek olmadığına değinerek şunları söylüyor:
“Madde bağımlılığından çok korkuyorlar ama ‘kumar o kadar problem değil’ diyorlar. Hatta endüstri bunun adını değiştiriyor; ‘şans oyunları’ diyor, başka şeyler diyor. Hepsi kumardır. Bu bir hastalık haline geldiğinde çok yıkıcı neticelere sebep oluyor. Verdiği zarar itibarıyla kumar bağımlılığı konusunda madde bağımlılığı kadar tedirgin olmamız, hassasiyet göstermemiz lazım.”
Bu konuda bilinç oluşturma konusunda sadece Yeşilay’ın faaliyette bulunması yetmez. Yeşilay’ın bağımlı kişiler için de 107 noktadaki Yeşilay Danışmanlık Merkezleri’nde uzman psikologlar ve sosyal hizmet uzmanlarıyla ücretsiz ve gizlilik esasına dayalı hizmet veriyor olması güzel bir hizmet. Ama bu yetmez, zaten yetmediği bağımlı artışından belli.
****
- Yoksullaşma Ve Kolay Yoldan Para Kazanma Hırsı
Araştırmalar, ekonomik krizlerin ve işsizliğin olduğu dönemlerde kumar bağımlılığı oranlarının arttığını göstermekte. Örneğin, 2008 ekonomik krizinden sonra yapılan çalışmalar, birçok ülkede bireylerin kumar oynamaya yöneldiğini ortaya koymuştur.
Türkiye özelinde de artan yoksulluk ve enflasyon gibi sorunlar, şans oyunlarına katılımın ve dijital kumar platformlarına ilginin yükselmesine neden olmakta.
Yoksullaşma arttıkça, psikolojik olarak çaresiz ve umutsuz kalmış insanlar kumarı bir umut olarak görebiliyor. Geliri azalan ya da borçları artan bireyler, borçlarını kapatma kaygısı ile kumarı bu sorunlarından kurtulma yöntemi olarak seçebiliyor. Ya da yoksul insanların sosyal destekleri zayıflayınca kumar bir kaçış ya da eğlence aracı olarak görüyor.
Kumar veya şans oyunları şirketleri, özellikle ekonomik zorluk yaşayan kişilere yönelik, “kazanma umudu” aşılayan kampanyalar düzenlemekte. Bunlar ekonomik olarak zayıf kesimler üzerinde daha güçlü bir etki bırakabiliyor.
***********************************
Sorunun Çözümü İçin
Kumar bağımlılığı bireyleri sosyal, ekonomik ve psikolojik olarak olumsuz etkileyen ciddi bir sorun. Bu nedenle, farkındalık oluşturmak ve önleyici tedbirler almak büyük önem taşımakta. Bu sorunun çözümü için devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları ve bireylerin iş birliği içinde çalışması gerekmekte.
“Yeşilay’ın tedavi merkezlerine gelen insanlar kumar bağımlılığında son noktaya gelmiş insanlardır. Yani buz dağının görünen kısmı, altında çok daha fazla bu konuda ızdırap çekmiş insanlar var.”
Madem öyle çok yönlü, birbirini tamamlayan ve kapsamlı önlemler alınmalı.
En kolayından başlamalı. Kumar reklamları yasaklanmalı, dijital kumar platformları üzerindeki denetimler artırılmalıdır. Devlet isterse bunu çok kolay yapabilir.
Kumar bağımlılığına sebep olan etkenler hakkında bilgilendirici kampanyalar düzenlenerek toplumsal farkındalık artırılmalıdır.
Ekonomik sıkıntıların kumar bağımlılığına olan etkisi analiz edilerek, sosyal ve mali destek programları devreye sokulmalıdır. Ekonomik kriz yaşayan bireylerin, borç yönetimi ve stresle başa çıkma konularında psikolojik destek alması da sağlanabilir.
Yoksullaşmanın toplumu yıpratıcı ve çürütücü etkisini görmek zorundayız. Milyonlarca insanımızı en temel ihtiyaç malzemelerine erişemez hale getiren ekonomik sorunlar, toplumun zengin kesiminin de fedakarlığı ile hızla çözülmelidir.