Temel ihtiyaçların en önemlisi beslenmedir. İnsan hayatının devamı ve iyi bir şekilde çalışabilmesi için Besin elementi dediğimiz 50 den fazla temel öğeye ihtiyaç vardır. Bu öğelerin gıdalardaki dağılım miktarı değişiktir. Bazılarında çok bazılarında az veya hiç bulunmadıkları gibi saf halde bulunanlarda vardır.
Bu gıdaların yeteri kadar sağlanabilmesi için kişilerin beslenme bilgisine sahip olması gerekir. Besin öğeleri; PROTEİNLER, KARBONHİDRATLAR, YAĞLAR, MİNERAL MADDELER, VİTAMİNLER, SU Olmak üzere 6 gurupta toplanır. Bu guruplardan yeteri kadar belli oranlarda alınmalarına yeterli ve dengeli beslenme denir.
GIDALARIN SEÇİMİ VE SATIN ALINMASI:
Genel olarak günde 3 defa uyguladığımız beslenme için gıdaların seçimi muhafazası ve tüketilmesi konusunda azami itina gösterilmelidir.
NASIL SEÇMELİYİZ:
1)Gıdaları alırken pahalı olandan çok faydalı olan seçilmelidir.
2)-Hasadı iyi yapılmamış yaralı, bereli, ezilmiş üzeri küf üretmeğe başlamış sebze ve meyve satın alınmamalıdır.
3)-mevsimlik sebzelerin besin değeri yüksek ve fiyatları daha ucuzdur. Bu nedenle mevsiminde çok bulunan meyve ve sebzeler tercih edilmelidir.
4)-Meyve ve sebzelerin yaprakları pörsümemiş, tahıl ve tahıldan mamul gıda maddelerini satın alırken genelde aşırı toz toprak ve yabancı madde ihtiva eden tahılları, imalatçısı belli olamayan makarna, bulgur, un gibi ürünleri satın almamak gerekir.
5)-İyi kaliteli ekmeğin ağızda ekşi tat bırakması küflü olmaması, kabuğu yanmamış açık kahverenginde hafif sert ve gevrek olmalı. Makarna, Bulgurda yabancı kurt, Böcek olmamalı, küflenmiş olmamalıdır.
ET: Rengi, kokusu kontrol edilmiş damgalı olmasına dikkat edilmeli, Zorunlu olmadıkça hazır kıyma alınmamalı, eğer alınacaksa da mutlaka Tarım Bakanlığı izni olmasına dikkat edilmelidir. Kabuğu çatlamış kırık yumurtalar, imalatçısı belli olmayan sucuk salam gibi ürünler alınmamalıdır.
SÜT ALIRKEN: Üzerinde imalat tarihine son kullanma tarihine bakılmalı peynir kirli renkte fazla gözenekli olmamalı tereyağının acımış olmasına ve kokusuna dikkat edilmeli.
BALIK ALIRKEN: Balığın kalitesi, cinsi kalitesi ile ölçülür. Taze balığın gözleri parlak ve lekesiz solungaç kısımları kırmızımsı Pembe renkte pullar ve yüzgeçler diri, kasları sert ve esnek durumdadır. Kaslarına basıldığı zaman parmağın bıraktığı iz hemen düzelmesi gerekir.
KONSERVE ALIRKEN: Kapağın bombaj yapmamış olması kutu şekli ve görünüşü düzgün olmalıdır. Bütün bunlara yüzeysel olarak değindikten sonra gıda maddesi alırken en önemli konulardan biri olan Etiketleme tebliğidir. Gıda Maddelerinin etiketinde bulunması gerekli bilgiler şunlardır.
a)-Gıda maddesinin adı,
b)-İçindekiler
c)-Net miktarı,
d)-Üretici ve paketleyici firmanın adı, tescilli markası adresi ve üretildiği yer,
e)-son tüketim tarihi,
f)-parti ve seri numarası,
g)-Üretim izni tarihi ve sayısı veya ithalat kontrol belgesi tarih sayısı,
h)-orijin ülke,
ı)Gerektiğinde kullanım bilgisi veya muhafaza şartları,
i)-Hac men %1,2 den fazla alkol içeren içeceklerde alkol miktarı.
ETİKET BİLGİLERİNİN TANIMLARI:
a)-Gıda Maddesinin adı: Gıda Maddesinin adı veya böyle bir adın olmaması halinde, ürünün gerçek doğası hakkında yeterli ve doğru bilgiyi tüketiciye sunan açıklayıcı tanımla belirtilmelidir.
b)-İçindekiler: Gıda maddesinin üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş formu ile de olsa son üründe yer alan hammadde ve gıda katkı maddeleri etiket üzerinde üretim sırasında kullanıldıkları miktara göre azalan oranlarda belirtilmelidir.
c)-Net miktar: Sıvı gıda maddelerinde hacim olarak belirtilmelidir.Tane olarak satılan gıda maddelerinde ambalaj içinde tanelerin kolayca görülüp sayılabilmesi kaydıyla adet olarak belirtilmelidir.Sıvı ile birlikte hazırlanan katı maddelerinin süzme ağırlığı verilmelidir.
d)-Firmanın adı adresi ve üretildiği yer: İmalatçı veya ambalajlayıcı veya ithalatçı veya ihracatçı veya dağıtıcı firmanın ticari unvanı, açık adresi tescilli markası ve üretim yeri bildirilmelidir.
e)-Son tüketim tarihi: Aşağıdaki kurallara göre belirlenir.
Raf ömrü; 3 aydan kısa ise son tüketim tarihi gün ve ay, 3-18 ay arasında ise ay ve yıl, 18 aydan uzun ise yıl olarak belirtilmelidir.
f)-Parti ve/veya seri numarası varsa kod numarası: Parti seri numarası varsa kod numarası belirtilmelidir.
g)-Üretim izin tarihi, sayısı ve sicil numarası veya kontrol belgesi tarihi ve sayısı: Etiket üzerinde ilgili bakanlıkça verilen üretim izin tarihi, sayısı ve sicil numarası veya ithalat kontrol belgesi tarihi ve sayısı belirtilmelidir.
h)-Orijin ülke: ‘Türk Malı’ ve TM olarak belirtilmelidir. İthal malı gıda maddelerinde ise ülke adı verilmelidir.
ı)-Gerektiğinde kullanım bilgisi ve/veya muhafaza şartları: Tüketim öncesi bir işlem gerektiren durumlarda gıdanın doğru kullanımını sağlamak için gerekli hazırlama bilgisi etiket üzerinde açıkça anlaşılır biçimde yer almalıdır. Gıda maddesinin son tüketim tarihi veya raf ömrünün yanı sıra özel muhafaza şartları gerektiriyorsa bu şartlar ve bu şartlarda kullanım etiket üzerinde belirtilmelidir.
i)-Hacmen %1,2 den fazla alkol içeren içeceklerde alkol miktarı: Hacmen % 1,2 den fazla alkol içeren içeceklerde alkol miktarı belirtilmelidir.
Bütün bu belirtilen Etiketleme tebliğine üretici firmanın uyma zorunluluğu bulunmaktadır. Aksi halde Türk Gıda Kodeksi Etiketleme tebliğine aykırılıktan cezai müeyyide uygulanır. Bu nedenle Tüketicilerin çok bilinçli olması gerekmekte ve etiket bilgilerini çok iyi kontrol etmek durumundadır. Aksi durumun tespiti halinde 5179 Sayılı yasa gereğince denetime yetkili, Tarım Bakanlığının Bulunduğu mahallin Tarım İl veya İlçe müdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir. Birde daha yeni uygulamaya konan ve bence çokta iyi bir şey olarak telakki ettiğim ALO GIDA HATTI Alo 174 ü arayıp aksi durumu bildiriyorsunuz. Tarım Bakanlığı hangi adreste olay vuku bulmuş ise oranın Tarım İl Müdürlüğüne bildirip gereğinin yapılarak bakanlığa bilgi verilmesini istemekte ve daha sonra sizlere yapılan işlem hakkında bilgi verilmektedir. Bu işlemi telefonla yapabildiğiniz gibi internet üzerinden de yapabilirsiniz. Ayrıca yaptığınız şikâyeti denetime gelen denetim eleman’da kimin yaptığını bilememektedir. Vatandaş olarak özellikle bu yolu kullanırsak içler otokontrol sistemini sağlamaya yardımcı olmuş oluruz. Aynı zamanda üretici firmaların ve satış yerleri’ninse daha hassas davranmalarını sağlayabiliriz.
