Rahmi Turan, 2011 yılında Hürriyet gazetesinde kaleme aldığı
köşesinde Emekli Hava Albayı Kemal İntepe’nin İngiltere’de başından geçen bir
olayı anlatır. İntepe, uçuş eğitimi için gittiği İngiltere’de, Atatürk’ü Samsun’da
tutuklamak isterken teslim olan İngiliz Subayla tanışır. İngiliz Subay o gün
yaşananları şöyle anlatır:
“1941 yılında İngiltere’ye uçuş eğitimi için gitmiştik.
Londra’ya vardığımızda, yaşlı bir İngiliz hava binbaşısı,
irtibat subayı olarak görevlendirilmişti
Adı Mr. Salter olan bu subay Türkçe’yi bizlerden daha iyi
konuşuyordu.
Mr. Salter’i birkaç defa eşi ile birlikte ikindi çayına
davet ettim. O da beni akşam yemeklerine evine çağırıyordu. Emekli Binbaşı
Salter bir akşam bana şunları anlattı:
* * *
“1919 yılında Piyade Binbaşı Salter olarak Samsun’daki
İngiliz İşgal Tabur Komutanı idim. 18 Mayıs 1919 günü İstanbul’daki İngiliz
İşgal Kuvvetleri Komutanlığı’ndan şifreli bir telsiz telgrafı aldım. Bu
telgraf, ‘16 Mayıs 1919 günü, Mustafa Kemal adında bir Türk generalinin,
Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan ayrıldığını, eğer Samsun’a inecek olursa
tutuklanarak İstanbul’a gönderilmesini’ istemekte idi.
Gerekli emirleri verdikten sonra Samsun’a indim. Şehir her
zamankinden daha kalabalıktı. Bu kalabalık pazar kalabalığından farklı
görünüyordu. Siyah çizmeli, külot pantolonlu ve siyah kalpaklı, sert bakışlı
kimselerin çokluğu dikkatimi çekti. Sonradan bunların Türk subayları olduğunu
öğrendim. Durum çok nazikti. Dört gün önce Yunanlılar İzmir’i işgal etmişler,
Türkler buna çok sert bir tepki göstermişlerdi. Rum tercümanım çok korkuyordu.
Bütün gece hiç uyuyamadım.”
* * *
“19 Mayıs günü sabah erkenden iskeleye gittim. Sabah namazından
çıkan herkes sahile inmişti. Kurtarıcılarını bekliyorlardı. Askerlerimle
çevreyi kordon altına aldım.
Denizde, batı tarafında bir duman göründü. Sahildeki
kalabalık heyecanlıydı. Bir de baktım ki, her askerimin arkasında siyah
çizmeli, kara kalpaklı bir Türk subayı duruyor. Hepsinin silahlı olduğu
muhakkak.
Vapur iyice göründü. Görevimi iskele üzerinde yapamayacağımı
düşünerek motoruma atlayıp vapura doğru hareket ettim. Mustafa Kemal Paşa’yı
orada tutuklayacaktım.
Vapura ilk varan benim motorum oldu. Beraberimde getirdiğim
iki erimi motorda bırakarak, tercümanımla birlikte vapurun iskelesine
tırmandım. Güvertede beni selamlayan iki tayfaya: ‘Vapurdaki generali görmek
istiyorum’ dedim.
Bir tanesi önümüze düşerek bizi salonun kapısına kadar
götürdü. Kapıdaki görevli, durumu içeriye bildirdi ve geriye dönüp bizi salona
aldı… Herkes ayakta idi…”
* * *
“Ortada, mavi gözlü, sert bakışlı kişi ile göz göze gelince
ne söyleyeceğimi şaşırdım. Sert bir asker selamı verirken ağzımdan şu sözler
döküldü: ‘Taburum emrinizdedir!’
Bunu nasıl söylemiştim? Daha önce hiç böyle bir şeyi
aklımdan bile geçirmemiştim. Rum tercümanım şaşırdı, bir an durakladı. Ben
kendisine dönüp bakınca hemen toparlandı ve Türkçe olarak generale iletti.
Mustafa Kemal Paşa’nın yüzünde hafif bir tebessüm belirdi,
teşekkür etti ve beni de yanına alarak dışarıya çıktı.
Sanıyorum, bakışlarından etkilenip bir anda teslim olma
kararı vermiştim.
Gözlerinin, inanılmaz bir etkileyici gücü vardı.
Öteki sandallar da vapura ulaşmışlar, çevreyi doldurmuşlardı.
Mustafa Kemal Paşa, gemiye çıkan birkaç kişiyle
tokalaştıktan sonra, vapurdan benim motorumla ayrıldık.
İskeleye vardığımızda muavinime, taburu safta toplayıp silah
çattırmasını ve hepsinin Türk makamlarına teslim olmasını emrettim. Biraz
durakladı, sonra asker selamı verip ayrıldı ve emrimi aynen yerine getirdi.
Taburu o siyah çizmeli, kara kalpaklı kişiler teslim almıştı…
Bu yüzden, İngiltere’ye dönünce askeri mahkemede
yargılandım. ‘Bir İngiliz subayı, nasıl olur da bir Türk generalin emrine girer?
Bu vatan hainliğidir!’ diyorlardı.”
Mr. Salter, olayın devamını şöyle anlatıyor:
“Mustafa Kemal Paşa benim yanıma, o siyah çizmeli, kara
kalpaklı kişilerden birini vererek kendi makam otomobilimle ve kendi şoförümle
birlikte, misafir edileceğimi söyledikleri Ankara’ya gönderdi.
Taburumun tutuklu erlerinin de, Çorum, Çankırı ve
Kastamonu’da kurulan esir kamplarına yerleştirildiğini öğrendim.
Türklerin Kurtuluş Savaşı’nın sonuna kadar Ankara’da,
Hacıbayram Camii’nin önündeki cadde üzerinde bulunan iki katlı ahşap evde
kaldım.
Hizmetimi göreceğini söyledikleri, fakat aslında gardiyanım
olan ve sıksa suyumu çıkaracak kuvvetteki bir kadınla dört seneye yakın bu evde
oturdum. Savaşın sonunda imzalanan anlaşma gereğince ben ve taburum, Malta’daki
Türk esirlerle değiştirildik.
* * *
İngiltere’ye döner dönmez tutuklandım ve vatana ihanet
suçundan divanı harbe verildim. Hakkımda ağır hapis isteniyordu!
Ben askeri hapishanede tutuklu iken ziyaretime gelen ailem
ve ebeveynim, savunmamı yapabilmem için bana birçok gazete ve kitap getirmişlerdi.
Onlardan yararlanarak, kısa fakat öz bir savunma hazırladım.
Bana isnat edilen suç, taburumu hiç direnmeden teslim edişim
idi.
Savcı, teslimiyetimin vatana ihanetle eşdeğerde bir suç
olduğunu iddia ediyor ve en ağır şekilde cezalandırılmamı istiyordu.
Yüksek Askeri Mahkeme’nin önüne çıktığımda savunmamı büyük
bir soğukkanlılıkla okudum ve şu cümlelerle bitirdim:
* * *
‘Sayın hâkimler… Başbakanımız Lloyd George, Avam
Kamarası’nda şöyle bir soruya muhatap olmuştur:
‘Yunanlıları silahlandırarak 15 Mayıs 1919’da İzmir’e
çıkarttık… Ve o tarihten bu yana milyarlarca sterlini bulan masraflar yaptık.
Sonuç ne oldu? Yunanlılar İzmir’de denize döküldüler.
Ayrıca Anadolu’daki bütün Rumlar atıldılar veya göçe
zorlandılar. Bu olayda bizim kazancımız nedir? Hiç… Bu akılsızca bir gaf,
korkunç bir hata, büyük bir felaket değil midir?’
Bu sert ve suçlayıcı soruya karşılık Başbakanımız Lloyd
George şu cevabı vermiştir:
‘Yüzyıllar bir veya iki dâhi yetiştirir. 20’nci yüzyılın
dâhisinin Mustafa Kemal adıyla Türkiye’den çıkacağını ben nereden
bilebilirdim?’
Görüyorsunuz sayın hâkimler… Karşınızdaki bu subay,
Başbakanımızın bahsettiği 20’nci yüzyılın dâhisi ile hiç beklemediği bir anda
karşı karşıya ve göz göze gelmişti. Ne yapabilirdi?
Eğer ben o gün başka türlü hareket edecek olsa idim, bugün
benimle beraber bütün taburumun mezarlarını ziyarete gelecektiniz. Fakat şimdi,
eceli ile ölmüş olan üç erimizin dışında hepimiz sağ salim yurdumuza dönmüş,
ailelerimize kavuşmuş durumdayız. Karar yüksek adaletinizindir.’
* * *
“Beraat ettim ve terhise tabi tutuldum. Ailemle birlikte
Türkiye’ye gidip Mustafa Kemal Paşa’yı ziyaret ettim. Paşa beni muhteşem
nezaketiyle karşıladı. Tekrar görevli olarak İngiltere’ye çağırılmasaydım,
Türkiye’de kalacaktım…
İngiltere’ye döndüğümde beni, Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne
aldılar ve…
İstihbarat Başkanlığı’nda önemli bir görev verdiler.
Türkiye ile İngiltere arasında irtibatı sağlayan grupta
görev yapıyorum.”
* * *
Emekli Hava Albayı Kemal İntepe anılarında Binbaşı Salter
için “İki yıldan fazla bir süre birlikte olduk. Bu süre içinde her zaman
bizleri savundu ve kendisini daima bizden biri saydı. Büyük bir Atatürk
hayranıydı” diyor.
