Popüler kültür Latince ‘populas’ halk kelimesinden türetilmiştir. 20 yüzyılda kitle iletişim araçlarının etkisiyle ortaya çıkmış bir kavramdır. Halk kültürü anlamına gelmekle birlikte genellikle medyada yer bulan öğeleri içermektedir.
Popüler kültür merkezde olan elitlerden ziyade çevrede olan kitlelerle özdeşleşmiş olması nedeniyle küçümseyici bir ifade biçimi olarak da kullanılmaktadır.
Bu şekilde anlaşılmasının ikinci nedeni ise yöneten sınıfların kültürel değerlerini ve geleneklerini egemen ideolojileri doğrultusunda yeni formüllerle bağımlı bireylere sundukları baskı ve uyuşturma aracı olarak algılanmasıdır. Bu durum aynı zamanda ‘kültür endüstrisini’ oluşturmaktadır. Kültür endüstrisi egemen sınıfların yararına işlev görür, kârâ dayalıdır, avamdan ve gerçek olandan beslenir.
Popüler kültür bir bakıma hayatın tamamıdır. Bilim adamları, “popüler kültürü Okyanustaki suya bizi de suda yüzen balıklara benzetiyorlar. Balıkların suyu algılamadıkları ve bu suyun dışında bir yaşam biçimi olabileceğini düşünmedikleri gibi insanlar da yaşadıkları popüler kültüre çözümleyici biçimde bakmadıklarını” söylüyor.
Bir ürün ya da olgunun popüler kültür alanına girmesi için onun çok yaygın bir şekilde benzerleri arasından özgürce seçilmiş olması gerekir. Zorlanarak seçtirilen, satın aldırılan bir şey bu tanıma girmiyor.
Popüler kültürün çağının ruhunu tanıtmak gibi bir işlevi vardır, belli bir dönemin inanç ve değerlerini yansıtır. Popüler kültürde kişi, nesne veya olgu ne denli yaygınsa çağının inanç ve değerlerini o oranda güçlü yansıtır. Bu nedenlerlepopüler kültürü incelemek toplumu incelemektir, bir başka deyişle popüler kültür ürünleri toplumu okumak için bir araçtır.
Popüler kültürü yansıtıcı olarak kullanarak toplumsal dokumuzu, eğilimlerimizi, bakış açılarımızı değerlerimizi ve yargılarımızı tartışmak, incelemek çözümlemek mümkündür.
Popüler kültür incelemelerinin bizi götüreceği nokta; olgu veya nesnenin sanatsal değerinden ziyade kültürel anlamının, toplumu neden bu kadar ilgilendirdiğinin, popüler kültür ürününü tüketenlerin nasıl bir dürtüyle, hangi dertlerine çare olarak ürünlere ve olaylara yöneldiğinin anlaşılmasıdır.
Popüler kültür incelemelerinde çok tüketilenle birlikte tercih edilmemiş olanı da inceleyerek bir fikre varmak mümkündür.
Popüler kültür siyasi amaçlarla da kullanılmakla birlikte genelde ticari amaçlıdır. Popüler kültür üreticileri çağın ruhunu yakalamaya mecburdur, ürettiğinden en fazla kâr elde etmesi buna bağlıdır. Devasa reklam sektörünün varoluş sebebi budur. Üretici ve reklamcı el ele verip ticari başarıyı yakalar.
Popüler kültür hayalci ve kaçış yanlısıdır. Bir toplumun benimsediği şarkılar, hayal kahramanları yani Süpermenler, o toplumun kendi gerçeğinde yakalayamadığını yaşama arzusunun ifadesidir. Bu kurgular toplumun kaçtığı gerçekleri tanımlar ve böylece toplumun derinlerinde yatan korku ve endişeleri ele verir.
Popüler kültürde medyanın sunduğu kalıplar toplum tarafından içselleştirilir, kabullenilir, geçerli bir formül oluverir en azından bu potansiyele sahiptir.
Popüler kültür politik ve ekonomik gücü elinde tutan sınıfların kendi güzelini ve değerlerini herkese kabul ettirmeye çalıştığı bir düzlemdir.
Pop kültürü ve dolayısıyla küresel kültürü oluşturmada ABD Hollywood filmleri ve pop şarkılarıyla lider konumda, bu durum ABD’ye yumuşak güç otoritesini de kazandırıyor.
Türkiye’nin küresel popüler kültüre yeni yeni o da Ortadoğu bağlamında etki yapmaya başladığı söylenebilir. TESEV’in yaptığı araştırma sonuçlarına göre Ortadoğu ülkelerinde Türk TV dizilerinin izlenilirlik oranı %72 civarında olduğu tespit edilmiştir. Bu da gösteriyor ki Türkiye konuya sağlam bir politikayla yaklaştığı takdirde Ortadoğu’dan başka Kafkasya, Balkanlar ve Afrika ülkelerine kadar etki alanını geliştirebilir.(devam edecek)
