Yeni Küresel kurguda kıtasal devletler, eksen devletler, uygulamacı yerel devletlerden bahis ediliyor. Bu kurguda Türkiye nerde sizce?.. Türkiye’ye biçilen rol “eksen devlet”.
Siz eğer bir firma sahibi iseniz. Bu firmayı önce şehrinizde sonra bölgenizde sonra ulusal ölçekte sonrada dünya ölçeğinde marka yapıp işinizi büyütmek isterseniz yapmanız gereken bir dizi iş var.
Hedefinizi küresel amaçlı koyduysanız markalaşmaya gitmeniz gerekir. Marka isminin ise uluslar arası olmalı, ismini fonetik filolojik ve sosyolojik yönden iyi araştırmalı hem ulusal hem de uluslar arası marka tescillerine uygun mu? Web sitesi oluşturacağından onlarla ilgili site isimleri ve ilgili domain uzantıları var mı? yok mu? Gibi bir çok ayrıntıyla başlayan süreç. Marka ürettiğiniz ürün veya hizmete uygun olmalı. O ürün ve hizmeti çağrıştırıyor olmalıdır…
Sonra bulunduğunuz yerde verdiğiniz hizmetin kalitesi açılış kapanış saatleri ücret politikası, çalışanların giyimi, onların işe geliş gidişleri, organizasyonu gibi birçok süreci yapılandırmanız gerekiyor. Sonra büyük şehirlerde işlek caddelerde bu işi yapabilecek sizin kurallarınıza uyacak o şehrin ileri gelenlerinden birilerine bayilik fırsatı verirsiniz. Bayi size hem marka adı için bir para öder. Firmanın dış yüzeyinden iç dekorasyonuna kadar siz yaparsınız. Onun için ayrıca bir para öder. Ayrıca basılı ve görsel reklamlar için para alırsınız. Firmanızın ne kadar çevre dostu veya insani değerlere sahip bir felsefesi olduğunu göstermek için ya bir vakıf kurarsınız veya sosyal sorumluluk projeleri yaparsınız. Bu projelerin finansmanını da bayilerinize bölüştürürsünüz. Markanız toplum karşısında itibar kazanmaya ve dolayısı ile para kazanmaya başlar……
Bayi sahiplerinin, bayi yöneticilerinin ve çalışanlarının sizce üretilen bu değerdeki payı nedir.? Çalışan sizin belirlediğiniz ölçülere göre iş yapabilir, dışına çıkamaz. Ücret politikalarını bile merkezden belirlersiniz. Giydiği kıyafeti bile siz verirsiniz. Yöneticisi sizin koyduğunuz kurallara uygun şekilde idare etmek zorundadır. Belki kişisel insiyatif kullanması için dar bir alan bırakabilirsiniz kendisi yönetiyor zannetsin diye. Yöneticileri ve çalışanları isterseniz siz değiştirebilirsiniz. Denetim mekanizmaları kurar bu iş için harcadığınız finans miktarlarını da bayilerinizden alabilirsiniz. Bayi sahipleri de uluslar arası marka değeri olmuş bir firmaya sahip olduğu için çok memnun olurlar..
Şu marka ürünün Türkiye mümessiliyim, Arjantin mümessiliyim, Londra şubesiyim, Ankara şubesiyim diyebilir. Hem dünyaca tanınmış bir marka bayisi olduğu için memnun, hem de çok para kazandığı için çok memnun. Oluşturulan bu değerde, sizce bayileriniz mi? başarılı yoksa bu değer sizin organizasyon yeteneğinizin bir sonucu mu?
Bayiliğini verdiğiniz firmadan bayiliğinizi aldığınızda sizce o firma aynı işi ve hizmeti üretse bile sizin bayiniz olduğu kadar başarılı olabilir mi?
Aynı yerde başka bir kişiye bayilik verdiğinizde de işlerde bir aksama olmadan sizce o bayi size aynı oranda değer üretebilecek midir?..
ABD’ de Robert Kennedy’nin bulunduğu bir gurup analistin hazırladığı çalışmada eksen ülkeleri şunlardır. Mısır, İran, Türkiye, Pakistan, Hindistan, Meksika, Brezilya, Cezayir, Güney Afrika, Endonezya. Bahsedilen ülkeler dış politika ve güvenlik konularında dünyanın küresel eksenini oluşturuyorlar.
Her şeye rağmen Türkiye jeostratejik aktör bir devlettir. Bunu da önümüzdeki günlerde göreceğimizi zannediyorum. En azından bu potansiyelini kullanabilir diye düşünüyorum.
ABD’li Stratejistler Türkiye ve İran’ı “eksen devletler (pivotal states)” ve “jeopolitik mihver” olarak görüyor. Aynı zamanda Türkiye ve İran’ı jeostratejik aktör potansiyeline sahip ülke olarakta görüyorlar. Bölgede olan Türkiye İran rekabeti ve son günlerdeki İran olaylarına da bu bağlamda bakmakta yarar var.
