Türkçemizin tasfiye hareketlerinin bir yolu da dilimizi adeta istila edercesine yaygınlaşan yabancı iş yeri isimleri meselesidir. Bugün alış veriş merkezleri ile bu merkezlerde bulunan iş yerlerinin tamamına yakınının tabelalarında yabancı isimler yer almaktadır. Bunların da çoğunun ne manaya geldiğini halkımız bilmemektedir. Günümüzde işyeri adı olarak kullanılan yabancı kelimeler o kadar çoğalmıştır ki, nerede ise Türkçe bir isim görme imkânı bulunmamaktadır.
Verilen yabancı isimlerin kabul edilip edilmemesi hususunda ilgili mercilerin bir yetkilerinin olduğunu düşünüyorum. Hadi diyelim ki, iş yeri sahibi modaya uyarak iş yerine isim olarak yabancı bir kelimeyi seçti. Bu taktirde ismi tescil edecek olan makamın buna müdahale etmesi gerekir. Nasıl ki, bir anne baba çocuğuna her ismi veremiyorsa, işyeri isimlerinin de tescilini yapacak olan yetkili makamlar tarafından denetime tabi tutularak uygun olmayan isimleri reddetmelidir. Şayet ilgili makamlar yetkileri olduğu halde bu yetkiyi kullanmıyorlarsa bunda bir yanlışlık var demektir.. Bugün bırakınız dış turizme açık olan şehirlerimizi, muhafazakâr Anadolu şehirlerinde dahi işyerlerine yabancı isim koyma modası almış başını gitmektedir.
İçinde yaşadığımız Kocaeli’nden misal verecek olursak, şehrimizde belli başlı birkaç alışveriş merkezi bulunmaktadır. Bunlarında isimlerinin tamamına yakını yabancı olup, içindeki işyerlerinin yine birçoğu yabancı isim almış bulunmaktadır. Bu alışveriş merkezlerinden aklımıza gelenleri sayacak olursak,
REAL, CARREFOURSA, OUTLET CENTER, DOLPHIN, NCITY, KİPA, ÖZDİLEK
İsimlerinin olduğu ve buradan çok açık bir şekilde anlaşıldığı üzere yedi alışveriş merkezinden sadece ÖZDİLEK isminin yerli olduğu görülmektedir.
Şimdi bir de örnek olması bakımından sadece DOLPHIN alış veriş merkezin de bulunan işyerlerinin isimlerine bakalım,
BATİK, D’S DAMAT, DAGİ, HERRY, İPEKYOL, KANZ, KOTON, LUCA BUTİK, NIKE, PANÇO, STEFANEL, TABUU, ENGLISH HOME, STEP HALI, TCHIBO, BUN DESIGN, FLORMAR, MERMAID, ROSENSE, SEVİL PERFÜMERİ, SWATCH, YVES ROCHER, TOYZZ SHOP, HARIBO, STARBUCKS, YUMMY CAFE, MİGROS, SHAKA, BURGER KING, ÖZSAR, RAMİZ, KARTAL YUVASI
Şimdi bu 32 isim arasında SEVİL PARFÜMERİ’yi de Türkçe isim olarak kabul edecek olursak, sadece beş Türkçe isim bulunmaktadır. Fiili durum böyle olunca bu işte acayip durumun olduğu çok açık bir şekilde görülmektedir.
******
İşyerlerine isim verme hususunda yapılan uygulamaları araştırdığımızda karşımıza şöyle bir durum çıkmaktadır. Türkiye genelinde bazı belediyeler, bu hususu kendilerine dert edinerek belediye meclislerinden karar çıkartmışlardır. Bu cümleden olarak. medyadan derlenen bilgilerden bazı örnekler vermenin faydalı olacağı kanaatindeyim:
KARAMAN BELEDİYESİ: Belediye Meclisinin 2012 bütçe müzakereleri esnasında, levha vergileri konusundaki “Türkçe olmayan levhalardan % 50 daha fazla vergi alınması” maddesini değiştiren meclis , % 50 değil, % 100 daha fazla vergi tahakkuk ettirilmesi hususunda Belediye Başkanına yetki vermişlerdir.
Konu ile ilgili açıklamada bulunan Belediye Başkanı , “Liberal ekonomide kişilerin, kurumlarına istedikleri isimleri koymasında yasal bir sakınca yoktur. Fakat levha vergilerini tespit etmeye yetkili olan Belediye, ‘Yabancı Kelimelerden Oluşan Levhalara’ takdir yetkisini kullanarak bu uygulamayı yapabilmektedir” diyerek konuyu titizlikle uygulayacaklarını ve esnafımızdan da bu konuda anlayış beklediklerini ifade etmiştir.
AYDIN BELEDİYESİ: Takdir yetkisini kullanarak yabancı isimlerle yazılmış olan tabelalardaki LEVHA VERGİSİ’ni Türkçe yazılmış levhalara nazaran % 100 artırarak uygulanmasına karar vermiş bulunmaktadır.
TRABZON BELEDİYESİ: . Belediye Meclisinin yaptığı toplantıda Kültür Çevre Turizm ve Spor komisyonundan gelen rapor oy birliği ile kabul edilerek bundan sonra Trabzon’da açılacak iş yerlerine Türkçe isim verilmesi kararı alınmıştır.
Belediye Başkanı yaptığı açıklamada, Teknik Üniversite Türkçe bölümü öğrencilerinin 2010 yılında başlattığı “Türkçemiz Turkcheleşmesin” sloganıyla başlattıkları imza kapmayası ve yaptıkları çalışmaları Trabzon Belediyesi’ne sunduklarını söyledi. Kendilerine bu konunun takipçisi olacaklarına dair söz verdiklerini hatırlatan Başkan “Belediye Meclisimizde alınan karar gereği artık bundan sonra açılacak iş yerlerine Türkçe isim verilmesi konusunda Belediye Zabıtası yetkilendirildi” demiştir.
Sivas Belediyesi: Yabancı isim kullanan firmalardan reklam tabela vergisinin üst birimden alınacağı karara bağlanmıştır.
Belediyeden yapılan yazılı açıklamada, Belediye Meclisi tarafından iş yeri tabelalarında Türkçe isim kullanılmasını teşvik etmek maksadıyla karar alındığı izah ederek, buna göre Türkçe isimli firma tabelalarının metre karesinden alt birim reklam vergisi alınırken, yabancı isim kullanan firmalardan reklam tabela vergisinin üst birimden alınacağı ifade edilmiştir. “Bir iletişim aracı diye tanımlanan dilin, toplumu düzenlemesi, yön vermesi ve kültürün nesilden nesle aktarılmasında milli kimliğin en önemli unsuru olduğu, dilin düşünce ile olan yakın ilgisi dikkate alındığında, bu alanda meydana gelecek kirliliğin zamanla fikri ve milli yapımızı da bozacağı şüphe götürmez bir gerçektir” denilmiştir.
Antalya Kumluca Belediyesi: Kumluca Belediyesi’nin meclis toplantısında, Belediyenin mücavir alanı içindeki iş yerlerine reklam, ilan ve tanıtım maksatlı sergiledikleri her türlü tabelalarda Türk dili ve sözcüklerinin kullanmaları mecburiyeti getiren kararı oy birliğiyle alınmış olup, Belediye Başkanı “Karardan sonra Kumluca da bulunan iş yerlerinde, tescilli markalar haricinde, hiçbir şekilde yabancı sözcük veya kelime kullanılmamalı. Aksi halde, yabancı dillerde reklam veya tabela bulunduranlara iş yeri ruhsatı vermeyeceğiz” demiştir..
DENİZLİ BELEDİYESİ: Belediye Meclisi şehirdeki reklam tabelalarında Türkçe haricindeki isim ve harfleri yasaklamıştır. Kabul edilen İlan, Reklam ve Tanıtım Yönetmeliği’ne göre de, 31 Aralık 2006 tarihinden sonra, tescilli markalar dışında Türkçe olmayan sözcükler ve Türk alfabesinde yer almayan harfler ilan ve reklam tabelalarında yer alamayacak, çatılarda yer alan reklam tabelaları da kaldırılarak Yönetmeliğe uymayanlar hakkında cezai yaptırımların yanı sıra, işyeri açma ruhsatı vermeme gibi tedbirlerin alınması hükme bağlanmıştır.
Yukarıda adı geçen belediyeler tarafından alınan bazı kararlardan anlaşılacağı üzere, belediyelerin, isterlerse işyerlerine Türkçe isim verilmesi hususunda bazı zorlayıcı tedbirleri alabilecekleri anlaşılmaktadır.
İlimiz Kocaeli’nde de Kent Konseyi Başkanı Dr. Halil İbrahim Kahraman da işyerlerine Türkçe isim verilmesi hususunda bir çalışma başlatmış bulunmaktadır. Başta Üniversite olmak üzere, aralarında Kocaeli Aydınlar Ocağı’nın da bulunduğu birçok STK şu bu çalışmaya davet edilmiş bulunmaktadır. Yapılan toplantılarda alınan karar gereğince muhtelif çalışma grupları teşekkül ettirilmiş olup, bu gruplar zaman zaman toplantı yapmak suretiyle çalışmalarına devam etmektedir.
Öyle ümit ediyorum ki, burada hazırlanacak olan rapor önümüzdeki günlerde KENT KONSEYİ Başkanlığı tarafından başta Büyükşehir Belediye Başkanlığı olmak üzere, diğer belediye başkanlıklarına intikal ettirilecektir
Artık bundan sonra belediye meclislerinin bu husus ile alakalı olarak verecekleri kararlar beklenecektir. Alınacak olan kararların hayırlara vesile olmasını temenni eder, bütün okuyucularıma hayırlı günler dilerim.
