Kur’an-ı Kerim harfleri ile yazılmış yazıya Hüsn-i Hat denir. Yazarına “Kâtip”,
çoğuluna da “Küttab” denir. Daha sonraları Hattat denmiştir.
Hattat herhangi bir yazıyı güzel yazan sanatkâr demek olmayıp İslâm yazıları içinde yüksek estetiğe haiz olan yazıları güzel yazmayı kendisine meslek edinen sanatkâra verilmiş hususî bir ıstılahtır.
Kur’an-ı Kerim’i ilk yazanlara “Vahiy Kâtibi” denmiştir.
Allahü-tealâ’nın Kalem Suresinde kaleme ve onun satıra dizdiklerine ant içmesi yanında, Hz. Peygamber (s.a.s.) de yazının ehemmiyetini, “Bilgiyi yazı ile kaydediniz” , “Çocuğun babası üzerindeki hakkı, ona yazı yazmayı, yüzmeyi ve ok atmayı öğretmesidir” gibi sözleriyle vurgulamıştır. Yaşadığı devirde gerek şekil gerekse imla bakımından eksikleri bulunan yazının güzelleştirilmesi hususunda da kâtiplere bazı tavsiyelerde bulunmuştur. Yanında yazı yazan Muaviye’yi: “Mürekkebi ıslah et, kalemi yont, ‘ba’ harfini doğrult (uzat), ‘sin’i dişleri belirgin olarak yaz, ‘mim’i köreltme, ‘Allah’ lafzını güzel yaz, Rahman’ı uzat ve Rahim’i güzel yaz…” sözleriyle uyardığı bildirilmektedir.
Hattatların piri kabul edilen Hz. Ali (r.a.) vahiy kâtiplerindendir.
Hz. Ali’nin “Evlatlarınıza Hüsn’i hat öğretiniz. Çünkü o işlerin en önemlisi, sevinçlerin en büyüğüdür; yazı üstadın öğretişinde gizlidir, çok yazmakla gelişir; İslam dini üzerine olmakla da devam eder” sözleri sanatkârın emeğini ulvileştirmiş, daha mükemmel ve güzel yazmaya yöneltmiştir.
İslam tarihi boyunca yazıya büyük emekler sarf eden ve onu sanatın en zirvesine yükselten Türklerdir. Nitekim “Kur’an Hicaz’da nazil oldu, Mısır’da okundu, İstanbul’da yazıldı”.
HATTATLIĞIN ŞARTLARI
1.İstidât ve kabiliyet sahibi olmak.
2.Meşk ve tâlim görmek.
3.Haris olmak.
4.Doğru anlayışlı olmak.
5.İyi ve bol malzeme kullanmak.
6.Kibirsiz ve azimli olmak.
7.Çok yazmak.
8.Çok yazı mütalaa etmek.
9.Bir hocadan icazet (izin) almış olmak.
HATTATTA ARANAN VASIFLAR
1.Kalemini kötülüklere âlet etmemek.
2.Ruhaniyeti öldüren maddî ve manevî şeylerden uzak bulunmak.
3.Kendinden yazı tahsil etmek isteyenlere şefkatli, edepli, sabırlı ve cömert olmak.
4.Hakem mevkiinde bulunduğu zaman hakkı, doğruyu söylemekten çekinmemek.
5.Kendisine tevdi edilen sırrı yaymamak, açıklamamak.
6.Sözünde sadık, ahdine vefakâr olmak.
7.Medihlerden gurura, tenkitlerden inkisara kapılmayıp hak ise kabul, değilse affetmek.
“Hat ve kitabet ile uğraşanlar âlimler arasındadır.” ve “Bildiğini saklayan muallimin ağzına ateşten gem vurulur.” hadis-i şeriflerini göz önünde bulundurursak Hattat; İlmini, sanatını, yaymaya ve yaşatmaya memurdur.
