Kur’ân’ın hemen üçten birisi haşirdir. Kıyametten sonra hesap kitap için diriltilmekten bahseder. Pek çok kısa sûrelerin başlarında, gâyet kuvvetli âyetler haşre dâirdir. “Gök yarıldığı zaman!” mealinde, otuz – kırk sûrenin başlarında bütün kat’iyetiyle, haşir gerçeği; kâinatın en önemli ve mantıken kabulü gereken bir hakikat olarak gösterilmekte. Ayrıca, diğer âyetlerde dahi, o gerçeğin çeşit çeşit delilleri beyan edilip, insan ikna edilmektedir.
Seyyar Yıldızlar
Seyyare ve gezegenleri ve arzımızı / yeryüzünü; kâinat fezasında birer gemi, birer uçak sûretinde, tam bir nizam içinde döndüren ve seyir ve seyahat ettiren Zât’ın Rablığındaki haşmetini, idaresindeki azametini gör. Tüm kâinata hâkim göz kamaştırıcı ilâhlığının, güneş gibi parlaklığıyla kendini nasıl nazara verdiğine bir bak! Şu saltanatın haşmet ve görkeminin farkına var! Gemi, tayyare ve uçak hükmünde, öyleleri var ki, bin defa dünya kadar bir cesamet ve büyüklükte olup, bir sâniyede sekiz saatlik bir mesafe alacak sür’ate sahiptirler. İşte böyle bir Sultan’a ubudiyet / kulluk etmenin, O’na imanla bağlanmanın, dünyada O’na misafir olmanın, ne kadar yüksek bir saadet ve mutluluk bahşedeceğini ve ne derece büyük bir şeref kazandıracağını bir düşün.
Sebepler
Bütün sebepleri, icat kabiliyetinden ve yaratabilir olmaktan azletmek gerekir. Çünkü: hayvanlarımıza rızkı yetiştirmek için su semadan geliyor. O suda, bize ve hayvanlarımıza acıyıp şefkat edip rızık yetiştirmek kabiliyeti olmadığından; su gelmiyor, gönderiliyor. Hem toprak; nebat ve bitkileriyle açılıp; rızkımız oradan geliyor. Hissiz, şuursuz toprak; bizim rızkımızı düşünüp şefkat etmek kabiliyetinden pek uzaktır. Bu yüzden toprak, kendi kendine açılmıyor. Birisi o kapıyı açıyor. Nimetleri ellerimize veriyor. Hem otlar, ağaçlar bizim rızkımızı düşünüp merhametlerinden ötürü bize meyveleri, hubûbâtı yetiştiriyor olmaları, gerçek değildir. Onlar bir sonsuz hikmet ve merhamet sahibi olan Allah’ın perde arkasından uzattığı ipler ve şeritlerdir ki, nimetlerini onlara takmış, hayat sahiplerine ve canlılara uzatıyor.
Dağlar
Nasıl ki gemileri sarsıntılardan korumak ve dengelerini muhafaza için, onların direkleri vardır. Dağlar da zemin sefinesine / gemisine bu mânâda hazîneli direkler sayılır. Nitekim beyanı mucize olan, benzerini yapmak isteyenleri acze düşüren Kur’ân; çok âyetlerle bunu dile getiriyor. Meselâ, dağların içinde canlılara lâzım olan her çeşit menba’lar, sular, mâdenler, maddeler, ilaçlar o kadar hikmetli ve tedbirli bir şekilde cömertce, ihtiyatlı bir şekilde depolanmış, hazırlanmış ve istif edilmişlerdir ki, açıkça; kudreti ve hikmeti nihayetsiz / sonsuz bir Zât’ın yâni Yüce Allah’ın hazîne, anbar ve hizmetcileri olduklarını açıkça ilân ediyorlar.
Allah’ı Sevmek
İman ve Allah’ı sevmenin netîcesi: Kalp gözleri açık ve ilmî inceliklere vâkıf olan Allah dostlarının ittifakıyla; dünyanın bin sene mes’ûd hayatı, bir saatine değmeyen Cennet hayâtı ve Cennet hayatının dahi bin senesi, bir saat seyredilmesine değmeyen bir kudsî, kusursuz cemal ve kemal sahibi olan Allah’ın görülmesidir ki, Hadis ve Kur’an’ın kesin ifadeleriyle sâbittir.
Üstad
Üstadımız Kur’ân, kitabımız hayât, hitap kendimize olmalıdır vesselâm.
