Sağlık sıfırlara rakam kıymeti veren matematikteki (1) gibidir. Yani önünde (1) i olmayan sıfırların bir kıymeti olmayacağı gibi sağlığın olmadığı her bir kıymetimizin de öneminin azalacağını, kalkacağını unutmamalıyız. Tıbbi olarak ise sağlık sadece bir hastalığın olmayışı değil BEDENEN, AKLEN, SOSYAL YÖNDEN tam bir iyilik halinde olmak ve huzur içinde olmaktır.
Bedenimizdeki hastalıkları basitçe şu şekilde gruplandırabiliriz.
- Enfeksiyon Hastalıkları
- Metabolizma Hastalıkları
- Kalp-Damar Hastalıkları
- Tümör Hastalıkları
- Genetik-Doğumsal Hastalıklar
Daha önceki sağlığımızla ilgili yazılarımızda sağlıklı yaşama ve yaşlanma için etki edebileceğimiz ve etki edemeyeceğimiz durumların olduğu bilgisini paylaşmıştık. Genetik mirasımıza mudahil olamayabiliriz. Kaldı ki tıp ilmindeki gelişmeler hızla bu alanda da bazı imkanları insanlığa kazandırmaktadır. Sağlıklı yaşama ile ilgili birinci yazımızda yeterli fizik hareketliliğine dikkat çekip bu konuda temel bazı bilgiler vermiştim. İkinci yazımızda ise yeterli ve dengeli beslenme hususlarını değerlendirmiştik. Bu üçüncü yazımızda ise hijyen-yeterli ve uygun temizlik konusunu genel hatlarıyla değerlendirmeye çalışacağım.
Temizlik etkili olabileceğimiz sağlık etkenlerinden olup özellikle enfeksiyon hastalıkları ve insan ilişkisinde en önemli hususlardan biridir. Bir enfeksiyon hastalığının olabilmesini şöyle bir formülle değerlendirebiliriz. Şöyle ki hastalığın olabilmesi patojen enfeksiyon etkeninin sayısı, etkenin hastalık yapıcı gücü ile doğru orantılıdır. Vücut direncimiz ile ise ters orantılıdır. Temizlik patojen etkenin sayısını azaltan, hatta uygun şekilde yapıldığında hastalık yapıcı gücünü de kaldıran bir unsurdur.
Enfeksiyon zinciri dediğimiz bu halka, temizlik ve uygun hijyen şartları ile kırılarak bu gruptaki hastalıkların önüne geçmemizi sağlar. Temizlik hususundaki doğru alışkanlıklarımız, enfeksiyon etkenlerinin vücudumuza gelişi ve girişini azaltan veya ortadan kaldıran hususlardır. Bunlar
- El ve vücut temizliği
- Su, gıda ve temas içinde olduğumuz çevrenin yeterince temiz olması
- Yaşadığımız çevrede oluşturduğumuz atık ve kirliliklerin doğru şekilde uzaklaştırılması
- Enfeksiyon konakçılarının azaltılması ve yaşadığımız çevreden uzaklaştırılması gibi konular olup sağlığımız ile direkt veya dolaylı olarak etkilidirler. Aşağıdaki iki resim uygun olmayan ve uygun olan bir el temizliğinden sonraki bakterilerin fotografıdır. Gelişi güzel bir el yıkama olayından sonra kişinin elindeki bakteriler yeterince azalmamakta ve şahıs kendisi ile çevresi için enfeksiyon hastalıkları yönünden bir risk taşımaktadır. Halbuki doğru ve yeterli sabun ile su kullanılarak yapılan el yıkamadan sonra ise ellerimizdeki bakteri sayısı çok azalarak tehlike olmaktan çıkmaktadır.
Yine aynı şekilde öksürerek veya hapşırırken içinde bulunduğumuz ortama ciddi miktarda enfeksiyon etkeni verebilmekteyiz(resim 1). Ama bu durumlarda bir mendille tedbirli davranmak(resim 2) hiç olmazsa kolumuz veya elimizin tersiyle ağzımı kapatarak bulunduğumuz ortamı çok daha az kirletebiliriz. Gereksiz el sıkışmaları ve öpüşme alışkanlıklarımızı da azaltarak hem kendimizin hem de yakın çevremizin bazı hastalıklara daha az yakalanmasını veya hafif atlatmasını sağlayabiliriz. Günlük yaşadığımız kapalı ortamların havalandırılması gibi basit tedbirlerle de enfeksiyon halkası zincirini zayıflatıp kırabiliriz.
Bu kişisel temizlik hususları yanında içtiğimiz su ve içeceklerin, yediğimiz yiyeceklerin yeterince temiz olması bizim birçok hastalığa yakalanmaktan koruyacaktır. Aynı şekilde içinde yaşadığımız çevrenin kirletilmemesi veya olabildiğince az kirletilmesi de enfeksiyon zincirini zayıflatan-kıran önemli bir husustur. Atıklarımızın yaşadığımız çevreden uzaklaştırılması ve zararsızlaştırılması da yine enfeksiyon zincirini kıran diğer bir önemli husustur.
Kocaeli halkının temiz su arıtma tesislerinden geçirilen suları kullanma imkanı; su ile geçen enfeksiyonlara yakalanmama bakımından takdir edilecek bir husustur. Yine aynı şekilde Kocaeli’ nin evsel atıklarının arıtılarak zararsızlaştırılması hususu da diğer önemli bir konudur. Şöyle ki Kocaeli halkının evsel atıklarının şu anda % 92 si arıtılabilmektedir. 2012 sonunda ise köylerimizin evsel atıklarının önemli bir bölümü de arıtılma imkanına kavuşacak ve bu oran % 95 leri geçecektir. Bu durum ülkemiz için örnek bir durum olup birçok Avrupa şehirlerinden bile daha iyi olduğumuz bir çevre konusudur. Kocaeli Sağlık Müdürlüğünden aldığım bilgiye göre evsel atıklar ile bulaşan enfeksiyon hastalıklarından hiç biri bu sene ihbar edilmemiştir.
Sağlıklı ve mutlu günler dileğiyle……
