İzmit Körfezi, 1965-70 lere kadar yeşili, mavisi, denizindeki canlıları ile ülkemizin değil dünyanın doğal güzellik ve zenginlikleriyle harika bir bölgesidir. Denizindeki balık çeşitleri ile büyük bir zenginliğe sahip olup tarihindeki eski adı ASTAKOZ’un, Körfezimizde yaşayan iri astakozlardan alındığı rivayet edilir.Ama özellikle 1965 lerde yapılmaya başlayan Petkim-Tüpraş ile gelen sanayileşme ve bunların getirdiği hızlı bir nüfus artışı bölgenin bu özelliğini bozmaya başlamıştır.1975 lerden-80 lere giderken sanayi kuruluşlarının arıtılmadan verilen atıkları, hızla artan nüfusun arıtılmadan çevreye ve denize verilen evsel atıkları doğal temizlenebilmenin sınırını aşmış ve Körfez pis kokusu ile içinde canlı yaşayamayacak duruma gelmiş olup dehşet bir çevre kirliliği örneğine dönüşmüştü.
Bu önemli çevre kirliliğine karşı yönetimler çareler arayıp çözüm yolları bulmaya çalışmışlardır. Bu konudaki ilk önemli proje ‘İzmit Çevre Entegre Projesi’ (İÇEP) adı verilen çalışmadır. Bu çalışma gereği KIRKİKİEVLER atık su arıtma tesisi planlanmıştır. Bu tesis İzmit’in doğusundaki sanayi kuruluşlarının ve bu bölgelerdeki evsel atıkların arıtılması için yapılmıştır. 1996 yılında devreye alınmıştır. Karbon giderimine dayalı evsel ve endüstriyel atık su arıtma tesisi olarak çalışmaktadır. Bu tesis 2012 yılında bir revizyon projesiyle ileri biyolojik arıtma ( azot ve fosfor giderimi yapabilen ) tesisine dönüştürülerek çalışmaya devam etmektedir.
Bu arada bölgemiz 27 Ağustos 1999 Kocaeli-Gölcük depremini geçirmiştir. Bu deprem bölge insanına derin acılar yaşatması yanında Körfez denizi dibinde önemli bir doğal temizliğe de sebep olduğu bilinir.
İÇEP projesi, daha sonra İzmit Körfezi’nin atıklardan arındırılması projesi adıyla beş adet tesis yapılmasına dönüşmüştür. Önce KULLAR ATIK SU ARITMA TESİSİ yapılmıştır. Bu tesisimizin, çalışma sisteminin de etkisiyle de çevreye verdiği aşırı koku, 2010 yılında koku giderme sistemi eklenerek düzeltilmiş ve hizmetine devam etmektedir. 2003 yılında atık su alımına başlayan tesis Kullar-Köseköy-Yuvacık-Arslanbey-Suadiye-Alikahya-Uzunçiftlik ve İzmit’in doğu yerleşim yerlerinin atık sularını işlemektedir. Bu sene buna Adapazarı sistemine bağlı olan Maşukiye-Hikmetiye dahil Sapanca gölünün batı bölgesindeki yerleşim yerlerinin atık suları da eklenmiştir.
Karamürsel Atık Su Arıtma Tesisi 2002 yılında bitirilip 2004 de atık suları almaya başlayan bu tesisimiz Ulaşlı-Ereğli-Karamürsel bölgelerinin evsel atıklarını arıtmak üzere çalışmaktadır. Azot giderimli bir tesisdir.
Körfez Atık Su Arıtma Tesisi 2003 tarihinde yapımı tamamlanmış 2004 Temmuz’undan itibaren atık su almaya başlamıştır. Körfez, Derince bölgesi yerleşim yerleri atık sularını arıtmaktadır.2012 yılında Hereke bölgesinin evsel atık suları da bu tesise verilmeye başlanmıştır.
Yeniköy Atık Su Arıtma Tesisi, 2001 de inşaatı başlayan bu tesis 2004 de tamamlanmıştır. Bahçecik, Yeniköy, İhsaniye, Gölcük, Değirmendere yerleşimindeki evsel atık sularını 2004’den beri arıtan bu tesis de azot giderimli bir tesistir.Bu dört tesis 2012 de revizyon edilerek fosfor giderimi dahil ileri biyolojik arıtma tesisi haline getirilerek hizmetini sürdürecektir.
Plajyolu Atık Su Arıtma Tesisi: İnşaatı ilk önce başlayan bu tesis (1988),1993 yılında tamamlanmış ama kolektör bağlantısı yapılamadığı için ancak 1998 yılında devreye alınabilmiştir.1999 depreminde ağır hasar görmüştür.Yeniden tamir edilerek 2001 de tekrar devreye alınmıştır.Yalnız azot giderimi sistemiyle çalışırken 2008 yılında önemli bir revizyondan geçirilerek azot ve fosfor da gideren sistemle çalışmaktadır. Derince ve İzmit merkezinin evsel atıklarını arıtmaktadır.
Seka Arıtma Tesisi: 2005’de çalışmaya başlamıştır. 2009 yılında Plajyolu tesisi devreye alındıktan sonra, endüstriyel atık su tesisi olduğu için devreden çıkarılmış, ileri biyolojik arıtma tesisine dönüşmesi yönünde projelendirilerek, plaj yoluna yedek tesis olarak bekletilmektedir.
Dilovası Atık Su Arıtması: Dilovası yerleşiminden kaynaklanan evsel atık sular, 2010’dan bu yana organize sanayi bölgesinin yaptırdığı atık su tesislerine bir bedel karşılığında verilerek arıtılmaktadır. Ancak bölgedeki Mutlu Kent, Tavşanlı ve buralardaki yeni yerleşimler dikkate alınarak ihtiyaç durumunda hemen yapılabilecek bir atık su arıtma tesisi de projelendirilmiştir.
Gebze Atık Su Arıtma: Kocaeli’mizin en büyük, ülkemizin sayılı atık su arıtma tesislerinden biridir.2008 yılında yapımına başlanmış 2011 yılında işletmeye alınmıştır. Gebze, Çayırova, Darıca ilçelerinin evsel atık suları buraya getirilip arıtılmaktadır. 670.000 kişiye hizmet verebilecek kapasitededir. Karbon, azot ve fosfor giderimi yapan ileri biyolojik arıtma tesisidir. Gebze arıtma sistemimizin de hizmete girmesi ile İzmit Körfezi’ne ilimizden verilen atık suların tamamına yakını arıtılma imkanına kavuşmuştur.Bu sayede günde 120-160 ton atık su çamurunun denizimize verilmesinin önüne geçilmiştir.Bunun sonucu ise denizimiz tekrar mavileşmiş, deniz canlılarımız için yaşanabilir bir ortam oluşmuş ve eski güzelliğine kavuşmuştur.
Gebze Atık Su Arıtma Tesisimiz |
Atık Su Arıtma Tesislerimizin ilimizdeki yerleri |
Diğer Arıtma Tesisleri:
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, ilimizin tamamını kapsayan şekilde hizmet vermektedir.Bu sebeple İSU’ nun sorumluluğu da il genelini kapsamaktadır. Yukarıda saydığımız Körfez kolektörüne bağlanamayacak yerler için bir program dahilinde evsel atık su tesisleri planlanmıştır. İlk önce Kandıra-Bağırganlı modüler atık su arıtma tesisi yapılarak 2009 da hizmete sokulmuştur. Bu tesise Bağırganlı bizzat bağlanarak ve çevresindeki 11 köyden ise foseptiklerinden vidanjörle taşınarak evsel atıkları arıtılmaktadır.Bu sayede bölge evsel atık sular ile kirletilmemektedir. Daha sonra Kocaeli Valiliği İl Özel idaresinin de desteği alınarak diğer küçük yerleşim yerlerimizin evsel atık sularının arıtılması hedeflenmiştir. Bu şekilde önce Valideköprü modüler atık su arıtma tesisi yapılmıştır. Bu tesisimiz dört yerleşim yerine direkt bağlanarak, yedi yerleşim yerinin ise evsel atıkları taşınarak arıtma hizmeti vermektedir.Bu işletmemiz 2011 de hizmete alınmıştır.
Akmeşe modüler Arıtma Tesisi ise Akmeşe’nin bizzat ve çevresindeki 26 köyün ise evsel atıkları vidanjörle taşınarak hizmet vermektedir. 01.08.2011 den beri çalışmaktadır.
Çavuşlu modüler arıtma tesisi: Çavuşlu, Cumaköy, Köprülü yerleşimleri kolektör ile bağlanarak çevresindeki 26 köyün evsel atıkları ise taşınarak arıtılmaktadır. 2012 de devreye alınmıştır.
Hakkaniye Modüler arıtma tesisi: Hakkaniye bizzat bağlanarak çevresindeki 13 köyün evsel atıkları ise taşınarak arıtılmaya verilmektedir.2012’de devreye alınmıştır. Buraya kadar yazdığımız arıtma tesislerinin çalışmasıyla Kocaeli’nin evsel atıklarının %95 oranında arıtılmış olmaktadır.
Modüler Atık su Arıtma Tesislerimizden biri |
Modüler Atık Su Arıtma Tesislerimizin İlimizdeki Bulunduğu Yerler |
Ayrıca Kandıra ve Cebeci’ye birer atık su arıtma tesisi yapılmaktadır. Bunlar sabit evsel atık arıtma tesisleridir. Ayrıca Akçaova, Sucuali ve Tavşanlı modüler evsel atık su tesislerimiz ise proje ve yapım aşamasındadır. Bütün bu tesislerimizin yapılıp devreye girmesi ile Kocaeli mizin evsel atık sularının %99 oranında arıtılması gerçekleşmiş olacaktır. Bu durum Türkiye için örnek olacak orandır.
Atık su tesislerimizin çamuru önce İzaydaş da depolanma şeklinde zararsızlaştırılmakta idi. İzaydaş’ın bu depolamada yetersiz kalması üzerine 2008 yılında çimento fabrikalarında kurutulup yakarak zararsızlaştırma yoluna gidilmiştir.Halen evsel atık sularımızın arıtma tesislerimizden çıkan çamurları Nuh Çimento fabrikasında kurutulup yakılmaktadır. Bu sayede önemli bir bedel ödenmekle beraber çevre zararlılığı sıfırlanmaktadır. Ayrıca bilimsel araştırma şeklinde olmakla beraber, Tübitak ile iş birliği içinde atık su çamurlarından enerji elde etme, bu çamurları farklı doğal yollarla zararsızlaştırma çalışmaları da yapılmaktadır.
Arıtma sistemlerinin çalışmasında önemli bir problem yağmur sularının kanalizasyonla sisteme gelmesidir. Aşırı miktarda gelen yağmur suları arıtma tesislerinin çalışmasını bozduğu için 2005 yılından itibaren bu alanda da çok önemli yatırımlar yapılarak buralardaki hizmet kalitesi oldukça yükseltilmiştir. Ayrıca bölgemiz bir sanayi şehridir. Bu sanayi kuruluşlarının verdikleri zaman zaman standartları aşan atıklar sebebiyle tesislerimiz yeterince çalışamaz duruma düşmekte idi. Sanayi kuruluşlarımızın atık su çıkış değerlerindeki durumu kontrol edebilmek ve tesislerimizin çalışmasındaki verimliliği sürdürebilmek için Türkiye de ilk defa atık su SCADA sistemi kurulmuştur. Bu sistem sayesinde kanalizasyon sistemine sanayi kuruluşlarımızdan gelen atık sular otomatik olarak kontrol edilebilmektedir.Bu sayede beklenmeyen ve istenmeyen olumsuzluklar anında görülebilmekte ve gerekli tedbirlerin alınması sağlanmaktadır.
Bu hizmetler sayesinde ilimizde toprağımız, suyumuz, derelerimiz ve denizlerimiz önemli bir çevre kirliliğinden kurtulmuş olmaktadır. Böylece İzmit Körfezi de gün geçtikçe daha temiz bir deniz suyuna kavuşmuş ve içi de yeniden canlıların yaşadığı bir ortama dönüşmüştür. Karamürsel kıyıları mavi bayrak alacak kadar temiz, Körfezin bir çok noktası olta balıkçılarının bile balık yakaladığı bir deniz haline gelmiştir. Su ve çevre temizliğinde enterik enfeksiyonlar dediğimiz Hepatit-A, tifo-paratifo, dizanteri gibi hastalıkların varlığı önemli bir göstergedir. İlimizde bu tür hastalıklar da artık yok denilecek kadar azdır.
Evsel atıkların muhtelif tip ve şekilde arıtılarak çevre kirliliği olmaktan çıkmasına sahip olan Kocaeli ilimiz bu hizmetler ile 2013 yılında evsel atıklarını %99 oranında arıtan bir şehir olacaktır. Bu çalışmalar sayesinde Kocaeli, ülkemiz için örnek bir şehir olmaktadır. Bu sebeple bu alanda yoğun bir çalışma yapan İsu Genel Müdürümüz İlhan Bayram ve çalışma ekibi, bu dönemin Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın İbrahim Karaosmanoğlu ve bu alanda hizmeti geçen diğer yöneticiler takdirle anılacaktır.
Benzeri çalışmalara örnek olması ve bu çalışmaların ülkemiz geneline yayılarak sularımızın, denizlerimizin, toprağımızın, havamızın daha temiz bir çevre olarak kalması ve geleceğe daha güzel bir Türkiye bırakmamız dilek ve temennilerimizle………
Not: Bu yazı İsu Arıtma Daire Başkanı Ünal Bostan ve Çevre Mühendisi Selda Eren ‘nin teknik destekleriyle hazırlanmıştır.
