Erişkin bir insanda yaklaşık 5 – 8 litreye yakın kan vardır. Bu kan kalbimizin pompalaması ile vücudumuzda dolaşır. Akciğer ve kalp arasında küçük dolaşım sistemi, kalp ile diğer organ ve uzuvlarımız arasında büyük dolaşım sistemi adı verilen bir sistemle yaşamamızı sağlar.
Kan sağlığımız için önemli bir madde olmakla beraber, çeşitli durumlarda kullanılan önemli bir tedavi edici ilaç, hayat veren bir maddedir. Çeşitli hastalıklarda, kan kaybı olanlarda, muhtelif tıbbi müdahalelerde kanın bizzat kendisi veya yalnız kandan elde edilen bileşenleri çok önemli tedavi edici, şifa sağlayıcı maddelerdir. Kan, insan organizması tarafından üretilen ve yenilenebilen özellikte olduğu için belirli miktarlarda ve şekilde bağışlanabilir. Her sağlıklı insan bağışladığı bu kanı ile, ihtiyaç sahibi diğer insanlar için hayat kurtarıcı bir yardımı yapmış olur. Gönüllü kan bağışçısı olmak bu bakımdan benimsenmesi gereken bir husustur.
Dünyada gelişmiş ülkelerde bu bağış sistemleri Kızılhaç kurumları üzerinden organize edilmektedir. Bu gelişmiş ülkelerde, o ülkenin vatandaşları, gönüllü kan bağışçılık dediğimiz sistemle bu önemli ihtiyacın teminine yeterli katkı vermektedirler. Almanya hizmete sunulan 4.2 Milyon kanın %80’inini 200 bin kan bağışçısı ile sağlamaktadır. Yine Japon Kızılhaç’ı 4 Milyon Ünite kanı bu şekilde toplamaktadır. Amerika’da da kan bağış sistemi Kızılhaç üzerinden bu şekilde yürütülmektedir. Bu ülkelerde, ihtiyaç sahibi insanlar, kan ve kan ürünlerini bu şekilde güvenli ve düzenli bir şekilde karşılayabilmektedirler.
Ülkemizde bu yetki ve sorumluluk Türk Kızılayı’na verilmiştir. Bu kurumumuz 1868’de kurulmuştur. Kuruluş yıllarında savaş alanlarında harp yaralılarına yardım etmek önemli ve öncelikli görevi idi. Daha sonra savaş bölgelerinden oluşan göç mağdurlarına ve her türlü afetlerde ortaya çıkan acil insani yardım çalışmalarında öne çıkan, taktir toplayan önemli çalışmalar yapmıştır. Ayrıca 1980’li yıllara kadar ülkemizdeki çeşitli sebeplerle oluşan muhtaçlık durumuna düşen vatandaşlarımıza yardım faaliyetleri de yapmıştır. Kızılay gençlik kampları da yaptığı önemli hizmetlerdendir.
1980’li yıllardan itibaren kan ve kan merkezleri ile ilgili yükümlükler de hukuki bir zemine oturtularak Türk Kızılay Kurumu uhdesine verilmiştir. Kızılay daha önceki dönemlerde, özellikle askeri kurumlardan, zaruri bağışçı şeklinde, kan temin etmekteydi. 2000’li yıllardan itibaren ise daha yeterli ve güvenli kan temini edilebilmesi için yeni planlamalar yapılarak çalışmalar sürdürülmüştür. 2007’de yürürlüğe giren 5624 sayılı kan ve kan ürünleri kanunu yapılan son düzenlemedir.
Bu yeni düzenleme ile bölge kan merkezleri kurulmuş, bunlardan 39’u uluslar arası standarda kavuşturulmuştur. Daha alt birim olarak kan bağış merkezleri üzerinden nitelikli, güvenli ve uluslar arası standarda uygun bir kan toplama modeline geçilmiştir. Kızılay kurumumuz bu adımları ile bu konuda da hizmet kalitesini yükseltmiştir. Yapılan çalışmalar la kan bağışçılığı teşvik edilmekte ve gönüllü bağışçı havuzu gün geçtikçe büyümektedir. Böylece hem ihtiyacımızın karşılanma oranı büyümekte hem de toplum sağlığına katkı verilmektedir. Ayrıca kan ürünlerinin oluşturulmasında, kan ve kan ürünlerinin ihtiyaç sahiplerine sağlıklı ulaştırılmasında da ciddi iyileşmeler sağlanmıştır.
Kızılay kurumumuz 2005’te “güvenli kan, kaliteli hizmet” sloganı ile başlattığı çalışma sonucu 2005 yılında 350 bin ünite kan toplamıştır. (ihtiyacın %20’si) Bu rakam 2007’de 600 binlere (ihtiyacın %40’ı), 2010’da ise 1 Milyon ünite olmuştur. Bu Kurumumuzun 2011’deki hedefi ise 1.3 Milyon ünite kan olup ihtiyacın %80’ini oluşturmaktadır. Bu toplanan kanların önemli bir miktarı gönüllü bağışçılık şeklinde olmaktadır.
Türk Kızılay’ımızın kendisine verilen kan temini ve ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması konusundaki bu çalışmaları takdir ve tebrik edilmesi gereken bir durumdur. Bu kurumumuzun gönüllü bağışçılık talebine vatandaşlarımızın ve sivil toplum kuruluşlarımızın destek vermesi kan ve kan ürünlerindeki ihtiyacımızın karşılanmasında ülkemizi gelişmiş ülkeler seviyesine getirecektir. Bu alanda çalışan tüm yetkili ve çalışanlara, bu çalışmaya destek veren vatandaş ve kurumlarımıza teşekkür etmemiz gerekir.
14 Haziran Gönüllü kan bağışçıları günü sebebi ile yazdığım bu yazıdaki başvurduğum kaynak Kızılay’ın yayınları olup insanlarımızı konu hakkında bilgilendirmek ve kan bağışının önemine işaret etmek istedim. Sağlıklı her insanın yapabileceği bu yardım şekli ihtiyaç sahibi için çok önemini unutmamamız gerekir. Bağışlayancığımız kanımızla başkalarına hayat verebileceğimiz için Kızılay’ın gönüllü kan bağışçısı olalım ve teşvik edelim dilek ve temennisi ile…
Sağlıcakla kalın.
