Meselâ “cumhuriyet” kelimesi iki şekilde okunur.
Birinci okuyuş: Kelimede yer alan her harfi teker teker telâffuz ederek okuruz.
C(e), U(u), M(e), H(e), U(u), R(e), İ(i), Y(e), E(e) ve T(e) diyerek.
Böylece her harfi tek tek söylemiş ve nazara vermiş oluruz.
Pekiii, bu şekilde okuma ile bir şey anlamış olur muyuz?
Yâni bu tarz okuyuşun bir anlamı var mıdır?
Yoktur. Çünkü, her harfi; teşkil edilmiş ve edilmek istenen “cumhuriyet” kelime ve mefhumu hesabına değil; her harfi kendisi için, kendi nâmına yazmış ve okumuş oluruz. Zira her şeyin iki yönü vardır. Bir yönü kendine bakar, diğeri delâlet ve işaret ettiği şeyi gösterir. Oysa kelimedeki harfleri tek tek okumakla; sadece harfleri zikretmiş olup, onların delâlet edip gösterdiklerine göz yummuş oluruz.
X
İkinci okuyuşda ise: “Cumhuriyet” diye telâffuz eder; bir lâfız, bir söz, bir kelime olarak okuruz.
Bu okuyuşta “cumhuriyet” kelime ve sözcüğünde geçen harflerin kendilerine dönük bir husus söz konusu değildir.
“Cumhuriyet” kelimesi bir anlamı, bir kavramı ifade eder. Artık bu anlam ve kavramın oluşmasının; ne “C”, ne “U”, ne “M”, ne “H”, ne “U”, ne “R”, ne “İ”, ne “Y”, ne “E” ve ne de “T” harfi ile bir alâkası yoktur. Hem olamaz da.
“Cumhuriyet” kavramının nasıl bir mânâ ifade ettiğini hepimiz biliriz. Ama bu kelime belli harflerin yan yana gelmesinden; yâni muayyen harflerin birlik ve beraberliğinden meydana gelir. Meydana gelen kelime ve kavram, o harflerin yan yana gelip birbirine sırt vermesinden, birbirleriyle kaynaşıp dayanışmasından ortaya çıkar. Sonuç, onlarla ve onlardan oluşur. Fakat artık onların hiçbiriyle ilgisi kalmaz. Yâni onlardandır, lâkin artık onlar değildir. Onların meydana getirdiği bir kavram ve bir kelimedir. Çünkü adı geçen harfler tek tek değil, bir bütün yâni “cumhuriyet” olarak okunarak bir kavramı ortaya koymuşlardır.
X
İşte “millet” mefhûm ve kavramı da böyle bir şey. Yâni milleti; ana unsurun, onları aşılayan maya unsurun yanı sıra, birçok unsurlar meydana getirmiştir. Fakat o oluşum; artık ne sadece şu, ne de sırf bu unsurdur. Hiçbiri değil. Yalnız yepyeni bir terkip, sentez ve bireşimdir. Yepyeni bir yapı teşkil eden ve “millet” dediğimiz; hepsinden ve hepsiyle oluşan fakat oluştuktan sonra tek tek hiçbiri olmayan; hattâ asıl unsuru bile aşan; lâkin terkip ve sentezinde her toplumun da katkısı bulunup, içinde yer aldığı, destek ve ortak olduğu bambaşka bir veridir ki, işte biz buna “millet” diyoruz. Milleti onlar doğurmuş ve fakat sonuç; onların hiçbirinin değil; belki her birinin katkısı ve payı olduğu, yepyeni bir hamuledir.
3587
