v 27 HAZİRAN 1921 HAREKÂTI (Devam)
Mürettep Kolordu Komutanlığı, 27 Haziran’da birliklerine ileriye doğru keşif taarruzu yapmaları ve Yunanlıların zayıf bulunmaları halinde de harekâtın ciddi bir taarruza dönüştürülerek Seymen İskelesi ile İzmit’i ele geçirmeleri emrini verdi. Bu emir üzerine Milli kuvvetler keşif taarruzlarında bulundular.
27/28 Haziran gecesi İzmit’te gelişen duruma bağlı olarak saat 01 00’de Kolordu
Kumandanı Kazım Bey (Özalp), Mürettep Fırka’ya bir emir göndererek Fırka’nın Seymen – Bahçecik istikametlerini esaslı bir şekilde keşfetmesini ve oradan kati (kesin) bir bilgi almadıkça büyük kısmı ile ileriye katiyen geçilmemesini bildirmiştir. Çünkü körfezin güneyinde bulunan çok sayıda Yunan kuvveti ihtiyatlı hareket etmeyi gerektirmiştir.
v 28 Haziran – İzmit’in Kurtuluşu
28 Haziran’ın ilk saatlerinde Yunanlıların İzmit’i tahliye etmeye başladıkları
anlaşılınca İzmit’e girme görevi 33. Süvari Alayı’na verilmiş ve piyade kıtaları gelinceye kadar en muntazam kıtaları ile şehre girmesi, şehirde yağma ve asayişi bozan durumlara katiyen meydan vermeyerek Derince’yi de keşfettirmesi Süvari Alay Komutanı Edip Bey’e emredilmiştir.
Şehirde bulunan Yunan kuvvetleri, Rum ve Ermeni muhacirler ile Yunanlılarla
işbirliği yapanların bir kısmı gece vapurlara bindirilerek tahliye edilmişlerdir. Limanda 1’er İngiliz, Fransız, ABD ve Yunan torpidosu kalmış, Kılkış Zırhlısı tekrar Seymen önlerine gelmiştir. Şehrin el değiştirdiğini ve artık yapacak işleri kalmayan İngiliz, Fransız ve Amerika torpidoları öğle saatlerinde şehri terk etmişlerdir.
Mürettep Fırka 2.Alay 3.Tabur Komutanı Yüzbaşı Rasim Bey, taburu ile İzmit’e gelerek şehrin iç düzenini sağlamıştır. İzmitli gençlerden oluşan bir gurup, ellerinde bayraklar olduğu halde şehrin girişindeki Baç mevkiinde Milli kuvvetleri karşılamışlar ve akşam doğru şehre giren Kaymakam Emin Bey’e şükranlarını sunmuşlardır. Emin Bey’in emrinde bulunan en önemli kuvveti olan Ada Taburu’na önce İzmit’e girmeyip Bahçecik yolunu gözetleme ve kontrol altında tutması emredilmiş daha sonra bu emir değiştirilerek bu taburun İzmit’in kuzeyindeki Bağçeşme sırtlarını işgal etmesi emredilmiştir.
Seymen İskelesi civarında bulunan ve kuvvetli bir alay olarak tahmin edilen Yunan birliği 28 Haziran günü çadırlı ordugâhında hareketsiz kalmıştır. Fakat İzmit İstasyonu’ndan görüldüğü kadarıyla Bahçecik birkaç yerinden yanmaktadır. Değirmendere Mıntıka Kumandanlığı’na İzmit’in kurtarıldığı bildirilmiş ve karşılarında bulunan Yunan kuvvetlerine şiddetle taarruz etmeleri emredilmiştir. Böylece Yunanlıların 4 gün önce olduğu gibi İzmit’e yürüyüşleri engellenmek istenmiştir. Böyle bir gelişmeyi durdurmak için Mürettep Fırka’nın da Mahmutpaşa Çiftliği – Yuvacık hattına toplanması ve büyük kısmı ile Yuvacık’ta bulunarak Yunanlılarla teması sağlaması emredilmiştir. Fırka emrine verilen birlikler de Kullar Köyü’nde fırkaya katılacaklardı.
Diğer taraftan karayolu ile çekilmekte olan Yunan birlikleri, 28 Haziran’da Seymen İskelesi’nden batıya doğru hareket ederek ve geçtiği her yeri yakıp yıkarak kıyı yolu ile saat 16 00 sularında Karamürsel’e ulaşmışlardı. Kolordu komutanlığı, Bahçecik’ten Karamürsel’e doğru çekilmekte olan Yunan birliklerini takiple Mürettep Tümen’i görevlendirmişti.
Akşam 22 sularında, Bahçecik – Seymen bölgesinde bulunan Yunan alayının tehdidine ilave olarak Orhangazi bölgesindeki Yunan kuvvetleri de harekete geçmişlerdir. İzmit Körfezi ile İznik Gölü arasında bölgede ortaya çıkan bu gelişmeler üzerine 28 Haziran gecesi saat 24 00’te Kolordu Komutanı, Kaymakam Emin Bey’in sadece 2 bölük piyade ile İzmit’te kalmasını diğer bütün kuvvetlerin Mürettep Fırka’ya katılmak üzere Kilez Deresi yoluyla Bahçecik Servetiye sırtlarına hareket etmelerini emretmiştir.
Mürettep Kolordu, 21 Haziran tarihinden 28 Haziran akşamına kadar yapılan muharebelerde 1’i zabit (subay) 74 şehit vermiş, 9’u zabit olmak üzere 180 kişi yaralanmıştır. Yunanlıların ise son 4 günlük İzmit harekâtında geride 300 ölü bıraktıkları tespit edilmiştir. Düşman İzmit’i tahliye etmeden evvel 310 Müslümanı katletmiştir ve Sultan Camii (Yenicuma) etrafında 70 dükkânı yakmıştır.
” B a ş i s k e l e ‘ n i n K u r t u l u ş u “
Ada Taburu’nun aldığı emre uygun olarak Servetiye’ye gitmesi gerekirken araba işlemediğinden yürüyüşü zorlukla devam ediyordu. Karamürsel Taburu; bir gün önce 1 bölüğünün Değirmendere’de, 1 bölüğünün Pamukçaderbent’te, 1 bölüğünün Katırözü’nde, 1 bölüğünün de takımlar halinde Boyalıca ve Drazali’de bulunduğunu, İznik Gölü’nün kuzeyinden ilerleyen düşman kuvvetlerine karşı ihtiyat birliği bulunmadığını bildirmişti.
Kolordu Kumandanı, Karamürsel Taburu’na verdiği emirde; İznik bölgesinde görülen düşman hareketinin nümayiş (gösteri) olmasının muhtemel olduğunu, Mürettep Fırka emrine verilen bölüğün Karamürsel Taburu’na iade edildiğini, düşman hareketinin şiddetli müdafaalarla durdurulmasını ve geciktirilmemesini emretmiştir. Bu vazifenin yapılması için müteferrik (farklı farklı) müfrezelerin toplanmasını, mahalli kuvvetlerden istifade edilmesini, gerekirse Geyve’den takviye göndereceğini eklemiştir.
Körfezin güneyindeki Yunan kuvvetinin hakiki durumu ve maksadı anlaşılamamış ve Yunanlılar, Seymen İskelesi’ndeki gemiden Bahçecik – Yuvacık istikametlerine topçu ateşi açmışlardır. Değirmendere ve Servetiye Akıncıları ile Döşeme’deki Karamürsel Taburu’na bağlı bölük, Yunan alayına taarruz etmiş, “kurşun kurşuna” muharebe 2 saat kadar sürmüştür. Saat 11 15’te Yunan kuvvetleri Bahçecik’ten çekilmeye mecbur bırakılmış; bir kısmı Seymen İskelesi’nden tahliye edilmiş, bir kısmı Tatarköy – Saraylı – Değirmendere istikametinde ilerlemeye başlamışlardır. Yunanlıların Değirmendere’yi yakmalarına rağmen geri çekilme yolları tam olarak belirlenemem
SOFUOĞLU, Doç. Dr. Adnan, Milli Mücadele Döneminde Kocaeli, Sayfa 178, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006 (Türk İstiklal Harbi’nden).
ÇAM, Dr. Yusuf, Milli Mücadele’de İzmit Sancağı, Sayfa 180, İzmit Rotary Kulübü Yayınları, İstanbul, 1993 (ATASE Arş., Kls. 1167, Ds. H-1, Fhr. 1/69).
A.g.e. Sayfa 181 ilâ 183 (ATASE Arşivleri)
SOFUOĞLU, Doç. Dr. Adnan, Milli Mücadele Döneminde Kocaeli, Sayfa 179, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006 (Türk İstiklal Harbi’nden).
ÇAM, Dr. Yusuf, Milli Mücadele’de İzmit Sancağı, Sayfa 183 ilâ 185, İzmit Rotary Kulübü Yayınları, İstanbul, 1993 (ATASE Arşivleri).
Eski takvimle 19 Şevval 1339 (Hicrî).
