Hukukçu ve ilahiyatçı, fahrî vaiz İ h s a n T o k s a r ı

Yarın idrak etmeye başlayacağımız Ramazan-ı Şerif dolayısıyla;

Oruç, vaaz, iman, Latin harfleriyle Kur’an-ı Kerim okunması ve Türkçe okunan sûrelerle namaz kılınması konularında merak edilen ve çok sorulan konularda bilgi veriyor.

Oğuz Çetinoğlu: Peygamber (sav) Efendimiz; ‘Din nasihattir.’ Buyuruyor. Camilerde, insanları dîni yönden aydınlatma maksadıyla yapılan konuşmalara; ‘va’z’ deniliyor. Kur’an-ı Kerim’de va’z hakkında Âyet-i Kerime var. Va’z, İslamiyet’i tebliğ maksadı ile yapılıyor.

Bunlar, va’z ile ilgili olarak sıradan Müslümanların dağarcığındaki bilgiler.

Va’z ile ilgili detayları sizden dinleyebilir miyiz?

İhsan Toksarı: Evet. Peygamberimiz (SAV), ‘Din nasihattir.’ Buyurmuştur. İslam Dini, gönüllere nasihat yoluyla yerleşmiştir. Zorla, kılıçla girmemiştir. Haçlıların, İspanya yarım adasında yaptığı gibi, Müslümanlar, İslamiyet’i zorla kabul ettirmeye çalışsalardı, fethettikleri ülkelerde tek gayri Müslim kalmazdı. Yüce Allah şöyle buyuruyor: ‘İslam’da zorla Müslüman yapmak yoktur.’ (Bakara S. 256)

Yüce dinimiz; gönüllere, vaaz, nasihat ve öğütlerle girmiştir.

Vaaz; nasihat, öğüt demektir. Bunun metodunu da Yüce Allah şu âyetle  Belirtmiştir: ‘Sen Rabb’inin yoluna, hikmetle ve güzel öğütle dâvet et ve onlarla en güzel şekilde mücâdele et.’ (Nahl S: 125)

Allah (cc) yoluna dâvette üç esas konulmuştur. 1- Hikmetle dâvet: Akla, mantığa uygun sözlerle. 2- Güzel öğütlerle, 3- Dâvet edilmesi en güzel yollarla. Yâni dâvet ettiğiniz kimselerin kültür seviyelerine, örf ve âdetlerine uyacak ve onları ikna edecek şekilde. İslam’a dâvet, mutlaka bu üç esasa göre yapılmalıdır.

Camide vaat yapan vaiz, cemaatin  kültür seviyesine göre izah etmelidir. İstanbul camilerinde vaaz ederken cemaatin kültür seviyesine göre, Anadolu’nun ücra köşesinde vaat ederken, onların kültür seviyesine göre vaaz etmelidir.

Çetinoğlu: İslam’da niyet önemli. Fakat yeterli olmasa gerek. Niyetinin hâlis olduğunu iddia edenler, yanlış işler yapabiliyorlar. Niyet ve amel ilişkisi hakkında bilgi verir misiniz?

Toksarı: İslam’da niyet, bütün amellerin ruhu ve özüdür. Niyet sâdece ibâdetlerde değil, dünya ve ahiret işlerimizin hepsinde olmalıdır. Niyet ve ihlas olmayan bir iş ve ibâdet, Allah tarafından asla kabul görmez.

Peygamberimize (SAV) bir Müslüman sordu: ‘Ben cihad ederken hem Allah’ın rızâsını kazanmak ve hem de insanların beni övmesini, kahraman görmelerini istiyorum.’ Dedi. Allah Resulü (SAV); ‘Allah ancak, Allah rızâsı  olan amelleri kabul eder.’ Buyurdu. Yâni bir Müslüman her iş ve ibâdetinde sâdece Allah rızâsına niyet ederse, o niyet kabul olur.  Halk deyimiyle, bir taşla iki kuş vurulmaz.

Çetinoğlu: İslam’da iman da çok önemli. Yalnızca iman sâhibi olmak da yeterli değil. Önce iman kavramını açıklar mısınız?

Toksarı: İslam’da iman, son derece önemlidir. Bir kimsenin imanı yoksa, hiçbir ibâdeti, ameli makbul değildir.

İman, inanmak demektir. İslam’da iman ise, Allah’ın birliğine, Hz. Muhammed’in (SAV) Allah’ın kulu ve peygamberi olduğuna kalbiyle inanmak ve diliyle şehâdet etmektir. Yâni, Allah’a ve O’nun gönderdiği kitaba (Kur’an’a) inanmak ve Peygambere iman etmektir.

Bâzı kimseler; ‘Biz Kur’an’a inanır, O’na tâbi oluruz. Peygamber elçidir, vâsıtadır. O’nun söylediklerini kabul etmeyiz.’ Derler. Bunlar, Kur’an’ı bilmeyen kimselerdir.

Kur’an’da Yüce Allah, Peygambere tâbi olmayı, O’na itaat etmeyi emretmektedir: ‘De ki: Allah’ı seviyorsanız, bana tâbi olun. İşte o zaman Allah sizi sever, günahlarınızı affeder. …. Allah’a ve peygambere itaat ediniz, eğer kabul etmezlerse (kâfir olurlar), Allah kâfirleri şüphesiz sevmez.’ (Âl-ı Imran S. 31,32)

Çetinoğlu: İyi bir Müslüman imanını nelerle donatmalı?

Toksarı: İyi bir Müslüman, önce Allah ve Resulünden gelen bütün emirlere inanmalıdır. Başta namaz olmak üzere Allah’ın emrettiği emirleri yapmalıdır.  Bütün insanlara en güzel ahlak örneği olan Peygamberimizin güzel ahlakıyla ahlaklanmaya çalışmalıdır. O’nun gibi amel etmeye gayret etmelidir. Amelsiz iman, dışarıdan taarruzlara dayanamaz.

Çetinoğlu: İslamiyet, mantık dinidir. Müslümanlar; akıl ve mantık ile vahiy ilişkisinde zorlanabiliyorlar. Çözüm için tavsiyeleriniz var mı?

Toksarı: Evet, İslam mantık dinidir. Üzerinde konuşulan âyetin hikmetini, inceliğini bilen Müslümanların; akıl, mantık ile vahiy işinde zorlanması mümkün değildir. Zorluk; o âyetin hikmetini, inceliğini bilmemesinden kaynaklanmaktadır. Vahyi, ilahî emirleri gönderen de Yüce Allah’tır; aklı, mantığı yaratan da Allah’tır. ‘Allah’ın yaratmasında hiçbir  uyumsuzluk göremezsin.’ (Mülk S. 3)

Çetinoğlu: Peygamber Efendimiz (sav) ‘Kim ki Kur’an-ı Kerim’i kendi görüşüne göre yorumlarsa, kâfir olur.’ Buyuruyor.

İyi niyetle yapılan yanlış yorumlar da insanı küfre götürür mü?

Toksarı: Evet. İyi niyetle de olsa, kendi görüşüne göre yorumlamak insanı küfre götürür. Çünkü Kur’an ilimlerini bilmeyen, Arapçanın bütün kaidelerini, edebiyatını bilmeyen, Kur’an âyetlerinin tamamını bilmeyen kimseler, iyi niyetli olsalar da çok yanlış yorumlar  çıkarabilirler.

Kur’an’da âyetler, konu-konu ayrılmamıştır. Mesela zekât konusundaki hükümler, Kur’an’ın ön surelerinde olduğu gibi, orta surelerinde, son surelerinde olabilir. Bir sûrede bulunan âyeti, başka sûrelerde olan âyetler tamamlayabilir. Hatta hükmünü nesh eder. ( kaldırır, hükümsüz kılar.)

Basında, televizyonlarda bunun çok sakat örneklerini görmekteyiz. Tanınmış bir yazar, Kur’an’ın Nahl suresi 67. âyetinde; ‘Üzüm ve hurmadan içki çıkarılmasını uygun görmüş. İşte bakınız şarabı övüyor.’ Diye yazdı. Hâlbuki bu âyet müşriklerin Mekke’deki hayatlarını anlatmaktadır. Allah (cc) şu âyette şarabı, kumarı açıkça haram ettiğini beyan etmektedir: ‘Ey iman edenler; şarap-kumar, taşla-okla fala bakmalar, şeytanın amelinden bir pisliktir. Kaçınınız ki, felaha eresiniz.’ Maide S. 90)

Çetinoğlu: İyi bir Müslüman olmayı arzu eden insana; asgarî ölçüde ve öz bilgiler verecek 5 kitap tavsiye eder misiniz?

Toksarı: İyi bir Müslüman olmayı arzu eden insana, şu kitapları tavsiye edebilirim: 1- İslam Dini (Ahmet Hamdi Akseki), Büyük İslam İlmihali (Ömer Nasuhi Bilmen), 3- İslam Prensipleri (Ali Kemal Belviranlı), 4- Kimya-yı Saadet ( Gazali), 5- Osmanlı Tarihi (Filibeli Ahmet).

Çetinoğlu: Rahmetli Fethi Gemuhluoğlu’nun yönlendirmesiyle siyaset de yaptınız. İslamiyet’te politikanın, politikada İslamiyet’in yerini belirler misiniz?

Toksarı; Merhum Fethi Gemuhluoğlu ağabeyimizin yönlendirmesiyle 1973-1980 yılları arasında TBMM’de bulundum. İmanlı bir neslin yetişmesi için çaba harcadım. Seçim bölgem İstanbul’da 7 İmam-Hatip Lisesi’nin açılmasını sağladım. (Topkapı Sarayı’nda, Yavuz Sultan Selim Han’ın Vakfiyesi olan devamlı Kur’an Okunması Vakfı, Cumhuriyetin ilanından sonra kaldırılmıştı. Teklifimle yeniden okunmasını sağladım ve elimden geldiği kadar devamına hizmet etmeye çalıştım.

İtidali, ölçüyü kaçırmamak şartı ile İslam’a hizmet gayesi ile politikaya girmeyi faydalı bulmaktayım.

Çetinoğlu: Ülkemizde çok tartışılan bir konu: Türkçe Kur’an ile namaz kılınabilir mi? Asr-ı Saadet’te, geçici bir süre için, Farsça Kur’a-ı Kerim ile namaz kılındığından söz ediliyor. İlahiyat profesörlerinin bile bu konuda farklı yönlendirmeleri olabiliyor. Sizin görüşünüzü alabilir miyim?

Toksarı: Türkçe Kur’an diye bir şey yoktur. Ancak Kur’an’ın Türkçe meâli olabilir. Tam manâsı ile tercüme olmaz.

Kur’an’ın lafzı da, manâsı da Allah kelamıdır. İlahiyat profesörlerinin bir kısmı yüce dinimizin açıkprensiplerini değiştirmeye kalkıştıklarını esefle müşâhede etmekteyiz.

Çetinoğlu: Latin harfleriyle yazılı Kur’an-ı Kerim okumanın hükümlerini açıklar mısınız?

Toksarı: Latin harfleri ile Kur’an okunması doğru değildir. Çünkü Arap harfleriyle Latin harfleri arasında büyük uyuşmazlık vardır. Mesela Latin harflerinde tek bir  (h) harfi vardır. Arap alfabesinde ise iki adet (h) harfi vardır. Noktalı (h) ve noktasız (h). İkisinin ağızdan çıkış yeri ayrıdır. Mesela ‘Hallak‘ kelimesi, noktalı (h) ile yazılırsa; ‘Allah=Yaradan‘ manâsına gelir. Noktasız (h) ile yazılırsa: ‘Hallak=Berber, kesici‘ manâsına gelir.

Çetinoğlu: Mübârek Ramazan-ı Şerif ayına giriyoruz. Bu  vesileyle orucun faziletlerinden söz eder misiniz?

Toksarı: Orucun maddî-manevî, rûhî, sıhhî çok büyük faydaları vardır. Allah’ın en mükemmel yarattığı insanoğlunun organlarının senede bir ay dinlenmeye ihtiyacı vardır.

Tıp mensuplarının bildirdiğine göre bir insan az yese, sadece su içse de vücudumuzdaki ilahî mekanizma, 6-7 saat çalışmadan dinlenmeye, rölantiye geçmiyor. İşte sahurda yenilen yemek için tam faaliyette olan vücudumuz, öğleye kadar çalışıyor. Ondan sonra akşama kadar rölantiye çekiliyor.

Manevî bakımdan insana şahsiyet, irade kazandırıyor, nefsine hâkim olmayı öğretiyor. İçimizdeki içgüdü ve nefis, yeme ve içmeyi istiyor. Fakat  oruç tutmak suretiyle, Allah’ın emrine uyarak nefse ‘dur‘ demeyi öğreniyoruz.

Bunun için Allah Resûlü (SAV) şöyle buyurmuştur: ‘Ey gençler topluluğu! Gücünüz yetiyorsa evleniniz, evlenme masraflarına güç yetiremiyorsanız, oruç tutunuz. Çünkü oruç, koruyucudur.’

Yine Yüce Peygamberimiz; ‘Oruç tutunuz. Sıhhatli olusunuz.’ Buyurdu.

Orucun önemli bir özelliği daha vardır: Her ibâdete, riya=gösteriş girebilir. Ancak oruca girmez. İnsan, kimsenin görmediği yerde yiyebilir. Fakat orucu Allah rızâsı için tuttuğundan yemiyor.