Her işe Allah’ın adıyla, yani “Bismillâhirrahmânirrahîm” diye başlamanın, Müslümanlığın âdâbından olduğu bizzat Yüce Allah tarafından, Kur’an-ı Kerim’in ilk olarak indirilen, “Yaratan Rabbinin adıyla oku” (Alâk, 96/1) ayetiyle Peygamber Efendimiz (s.a.s.)’e ve O’nun şahsında bütün mü’minlere bildirilmiştir. Bundan dolayıdır ki, Müslümanlar olarak, meşrû olan bütün işlerimize besmele ile başlamaktayız.
Besmele, “Rahman ve Rahîm olan Allah’ın adıyla” anlamına gelen “Bismillâhirrahmânirrahîm” cümlesinin adıdır. Hz. Peygamber (s.a.s.), “Besmele ile başlanmayan her iş bereketsiz ve sonu güdüktür” (Müsned, 2/259; Aclûni, Keşfü’l-Hafa, II,174) buyurarak her hayırlı işe besmele ile başlanmasını tavsiye etmiş, hayatının sonuna kadar hep bu ibareyi kullanmıştır. (Kurtubî, 1, 92)
Kur’an-ı Kerim, Hz. Süleyman (a.s.)’ın Sebe kavminin kraliçesine yazdığı mektubuna, “Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla” diye başladığını haber vermektedir. ( Neml, 27/30) Peygamber Efendimiz (s.a.s.) de bu konuda şöyle buyurmaktadır: “Davud oğlu Süleyman (a.s.) ve benden başka hiçbir peygambere indirilmeyen bir ayet bana indirildi. Bu ayet, ‘Bismillâhirrahmanirrahim’dir.” (İbn Kesîr, İsmail b. Ömer, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, İstanbul, 1984, I, 33)
Kur’an-ı Kerim ayetlerinden olan besmele, Süleyman (a.s.)’dan sonra Müslümanlara has kılınan mübarek bir sözdür. Besmele manevî hazinelerin, sayısız hikmet ve faziletlerin anahtarıdır. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bu hakikati şöyle ifade buyurmuşlardır: “Besmele her kitabın anahtarıdır.” (Câmiu’s-Sağir, I, 127;Feyzü’l-Kadîr, III, 191)
Hz. Peygamber (s.a.s.) bir hadis-i şeriflerinde “Mü’minin her işinin hayır olduğunu” bildirmiştir. (Müslim, Zühd, 64) Bu demektir ki, mü’min hayır bulunmayan Allah’ın razı olmayacağı hiçbir sözü söylememeli, hiç bir işe yönelmemelidir. Mü’minin, Allah’ın adını anamayacağı, O’nun ismiyle başlayamayacağı, yani meşru olmayan hiçbir işi olmamalıdır.
Bir işe başlarken Allah’ın adını anmak; kulun Allah’a şükrünü ifade etmesidir. Yani, insanın sahip olduğu imkanları, güç ve kuvveti, her türlü nimeti Allah’ın verdiğini bilmesi, bundan dolayı O’na minnettarlığını ifade etmesi ve hepsinden önemlisi de bu nimetleri O’nun rızası doğrultusunda kullanacağını taahhüt etmesidir.
Her işe Allah’ın adıyla başlayan kimse, kendisini ve bütün kâinatı yaratan, sayısız nimetlerle ihsanda bulunan Yüce Allah’ın kulu olduğunu, O’nun buyruklarına boyun eğmesi gerektiğini sürekli hatırlamış olur. Her daim Allah’ı hatırlayan mü’min, her işte O’nun hoşnutluğunu arama, O’nun rızasına uygun davranma alışkanlığı kazanır. Bir işe Allah’ın adıyla başlayan Müslüman, O’nun yardımını istemiş, o işle alakalı olarak günaha düşmekten, her türlü kötülükten, zorluk ve meşakkatten O’na sığınmış olmaktadır.
Bütün işlerinin başında Allah’ı hatırlayan mü’min, O’nunla irtibat halini, yakınlığını devam ettirmek istediğini ifade etmiş olmaktadır. Allah’ın adını anarak işlerine başlayan kimse, O’na yönelmiş, her türlü hayır ve başarıyı Allah’tan beklediğini ifade etmiş ve neticeyi O’na havale etmiş demektir. Samimiyetle Allah’a yönelenler ise, mutlaka başarıya, huzur ve mutluluğa kavuşurlar. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de, Allah’ın kendisine yönelen kimseleri hidayete (doğru yola) eriştireceği (Ra’d, 13/27) bildirilmiştir.
Kısacası her işe besmeleyle başlamak, Allah’ın adını her vesileyle anmak; bir Müslümanın Allah’a imanının bir tezahürüdür (göstergesidir). Ancak, bu bir alışkanlık gereği olarak sadece dil ile değil de bilinçli ve kalbî bir içtenlikle yapılmalıdır.
Besmele Yüce Allah’a duyulan sevgi ve saygının, O’na itaat ve teslimiyetin bir ifadesidir. Öyleyse Müslümanlar olarak, yeme-içmeye, giyinmeye, okumaya, konuşmaya, çalışmaya kısacası yapacağımız bütün işlere hep Allah’ın adıyla yani, besmele ile başlamalıyız. Yeni başlangıçlarda mesela; yeni bir işe başlarken, yeni bir işyeri açarken daima her şeyin sahibi olan ve nimetleriyle bizlere lütuf ve ihsanlarda bulunan Yüce Rabbimizi hatırlamalı, O’nun adını anmalı, her işimize besmele ile başlamalıyız. Camiye, evimize, işyerimize girip çıkarken, yatarken-kalkarken, tarlada, bağda, iş yerinde çalışmaya başlarken Allah’ın adını anmayı alışkanlık haline getirmeliyiz.
