Millet İttifakını
oluşturan CHP, İYİ Parti, SP ve DP’nin yanında Deva ve Gelecek
Partilerinin de dahil olduğu 6 partili muhalefet bloğu iktidar hazırlığı
içindeler. 6 parti, düzenli olarak iktidar olduklarında uygulamayı taahhüt
ettikleri, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin esasları ve ayrıntılarını
görüşüyorlar.
3 yıllık “Partili Cumhurbaşkanlığı
Sistemi” uygulamasının ülkeyi her bakımdan kötüye götürdüğünde herkes
hemfikir. Ama eski parlamenter sistem uygulamalarında yaşanan sıkıntılar da
istenmiyor.
Eski sistemde en çok
yaşanan sorun koalisyon hükümetlerinin kurulmasındaki güçlük ve yıkılmasının
kolaylığı sebebiyle hükümetsiz ve istikrarsız dönemlerin yaşanmasıydı.
Bu konularda dünyada
parlamenter sistemi başarıyla uygulayan, koalisyonlar olsa bile istikrarlı olan
ülkelerin getirdiği çözümler var.
Hangi sistem olursa olsun güçlü
bir parlamento desteği varsa zaten orada yönetim istikrarlıdır. Ancak bir
parti tek başına meclis çoğunluğunu elde edemiyorsa istikrar sağlamak için
ilave düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.
Güçlendirilmiş
parlamenter sistemin esası sağlam bir parlâmento
çoğunluğuna dayanmayan hükûmetlere güç ve istikrar kazandırmaya yönelik hukuk
kurallarını içinde barındırmasıdır.
Bu ülkelerde, anayasalara
konulan hükümlerle, hükümetin kurulması kolaylaştırılırken, düşürülmelerini
zorlaştırılmakta ve istikrar sağlanmaktadır.
Sadece istikrar
yeterli değildir. Yönetimin aynı zamanda etkin ve hızlı olması da
gereklidir. Parlamenter sistemlerde hükümetin etkinliği anayasalara
konulan “kanun çıkarılmasını kolaylaştırmaya yönelik araçlar” ve “hükûmetin
kararname çıkarmasını kolaylaştırıcı araçlar” ile artırılmaktadır.
********************************
Yapıcı
Güvensizlik Oyu
Parlamenter sistemi
isteyen 6 partinin görüşmelerinde, “Yapıcı Güvensizlik Oyu” denilen,
istikrar sağlayıcı temel bir yöntemin öne çıktığı görülüyor.
Saygın Anayasa Hukukçusu Prof.
Dr. Kemal Gözler’in “Rasyonelleştirilmiş
Parlamentarizm” adlı makalesinde yer alan Almanya
örneği ile açıklayalım:
“1949 Alman Anayasasına
göre, Millet Meclisinin Başbakanı güvensizlik oyuyla düşürebilmesi için
üyelerinin çoğunluğunun ilk önce yeni bir Başbakan seçmesi gerekir. Yeni bir
Başbakan seçmedikçe, Millet Meclisinde hangi çoğunluk toplanırsa
toplansın, Başbakanı düşüremez.”
“Görüldüğü
gibi bu sistemde, yıkmak için önce
yapmak gerekmektedir. Bu nedenle de bu tür güvensizlik oyuna
“yapıcı güvensizlik oyu” denmektedir. Yapıcı güvensizlik oyu
usulü, ülkede hükümet
krizinin olmasını, ülkenin hükümetsiz kalmasını önlemektedir. Zira bir başbakanın düşürülebilmesi için, öncelikle yeni
bir başbakan üzerinde anlaşmak
gerekmektedir.”
Böylece “Hükümet
gitsin” fikrinde birleşen fakat “yerine şunlar hükümet olsun” diye
birleşemeyen çoğunlukları etkisiz bırakmakta ve mevcut hükümeti devirmeleri
mümkün olmamaktadır.
****
Millet İttifakı
iktidarında “Yapıcı Güvensizlik Oyu” benimsenirse, AKP Genel Başkanı ve
CB Tayyip Erdoğan’ın şu eleştirileri boşa çıkacak:
“Parlamenter
demokrasi artık bizim için mazi oldu. Hiçbir istikrarı olmayan
koalisyonlarla iç içe dönemleri yaşadık biz. Türkiye çok partili
sistemden huzur bulamıyor, netice de alamıyor.” (Çok partili sistem istememesinin sürçü lisan olduğunu kabul etmek
istiyorum. Herhalde çok partili iktidar demek istemiştir.)
Kaldı ki mevcut “Partili
Cumhurbaşkanlığı Sistemi” de ülkeyi “koalisyonlara” mahkûm etti.
Parlamenter Sistemden farklı olarak adına “ittifak” denilen “koalisyonlar”
seçimden önce kuruluyor. Cumhur İttifakını oluşturan AKP+ MHP+ Vatan P.+
BBP de bir koalisyondur. Dahası bu sistemde oyu yüzde 1 bile olmayan partiler
yanında, cemaatler, tarikatlar bile hükümet politikasında ve devlet içinde
kadrolaşmada etkili olabiliyor.
*********************************
Siyasetin
Finansmanı
“Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” isteyen 6 muhalefet partisinin mutabık
kaldığı ilkeler çok kapsamlı. Fakat bence en önemli başlıklardan biri “Siyasetin
finansmanın şeffaflaştırılması ve parti içi demokrasinin güçlendirilmesidir.”
Hazine yardımı alan partiler arasındaki uçurum
bir yana, hiç hazine yardımı almadan seçime giren partilerin aynı kulvarda
yarışması asla demokratik olamaz.
AKP her seçime, gerek aldığı devasa hazine
yardımı ile gerekse uzun yıllar iktidarda olduğu için devlet gücünü ve
belediyelerin imkanlarını kullanarak ve ayrıca devlete iş yapan iş
adamlarından aldığı “bağışlarla” adeta sınırsız maddi imkanlarla
girmektedir.
Buna karşılık hazine yardımı alamayan veya
az yardım alan partiler ciddi finans sıkıntısı çekerler.
Partilerde zengin olmayan veya birilerinden
maddi kaynak desteği bulmayan adayların parti yönetimlerine gelmesi,
milletvekili seçilmesi çok istisnai hallerde mümkündür. İstisna hali çok azdır
ve ancak parti vitrinine konulması gerekli az sayıda kişi bu
kapsamdadır.
Bazıları da Sedat Peker gibi suç örgütü
liderlerinden çantalar dolusu paralar alır. Bazıları iş adamlarından aldığı
örtülü yardımla engelleri aşar. Ama milletin değil, yardım aldığı kişilerin
vekili olurlar.
Türkiye’de siyaset çok pahalı bir iştir. Bu
yüzden siyasi yarışta parası olan öne geçer. Böyle bir sistemde ehliyet
ve liyakatin hâkim olduğu bir kadro çıkmaz, çıkamaz. Bu partilerde parti
içi demokrasiyi işletmek mümkün olmaz.
Parası sayesinde öne çıkarılan; parti
yöneticisi, milletvekili veya bakan olan kişilerde parti sadakati veya dava
bilinci daha az olur. Layık olmadıkları makam ve mevkilere
gelenlerin partilerine ve ülkelerine katkıları yetersiz, söylem ve eylemleri
kifayetsiz, zararları faydalarından çok olur.
Bu bakımdan siyasetin finansmanının
adil ve şeffaf olmasını sağlayacak düzenlemeler yapılabilirse bundan sadece
Millet İttifakı değil, nitelik, ehliyet, liyakat ve sonuçta ülke kazançlı
çıkar.