Cumhuriyet; adalet,
meşveret ve kanunda inhisar-ı kuvvetten;
Kuvvetin bir
merkezde toplanmasından,
Kuvvetin; kanunun
emrinde olmasından ibarettir.
Kısaca Cumhuriyet;
kuvvetin kanunda cem edilmesidir.
Aynı zamanda,
hakikî malikiyetin Cumhuriyette olmasıdır.
Cumhuriyet,
muhteşem ünvan sahibi olup, müessir ve etkilidir.
Mahzâ / sırf adaleti tazammun eder / içerir.
İstinat ve dayanak
noktamızı temin edip sağlar.
Metîn / sağlam bir
esasa dayanır.
Evham / vehimler ve
şükûk / şek ve şüpheler sahibini,
Varta-i hayretten /
hayret ve kararsızlık hâl ve tehlikesinden kurtarır.
İstikbâl ve
âhiretimizi tekellüf eder / kazanmamızı kolaylaştırır.
Menafii umumiye /
umumî menfaatler olan hukukullahı / Allah’ın hukukunu;
İzinsiz tasarruftan
bizleri tahlis / halâs eder / kurtarır.
Millî hayatımızı
muhafaza eder / korur.
Umum / bütün ezhanı
/ zihinleri manyetizmalandırır / telkinle etkiler.
Ecanibe /
yabancılara karşı metanetimizi / dayanıklılığımızı,
Ve kemalimizi /
olgunluk yetkinliğimizi ve mevcudiyetimizi gösterir.
Bizleri dünya ve
âhirette kınanmak, paylanmak ve azarlanmaktan kurtarır.
Maksat ve neticede,
herkesin ittihad ve birliğini tesis eder / kurar.
O ittihadın ruhu
olan efkâr-ı ammeyi / kamuoyunu tevlîd eder / doğurur.
Çürük mesavi-i
medeniyeti / medeniyetin kötü taraflarının;
Hudud-u hürriyet ve
medeniyetimize girmesini yasaklar.
Bizleri Avrupa
dilenciliğinden kurtarır.
Geri kaldığımız
uzun terakki mesafesini i’caz sırrına binaen,
Bir zaman-ı kasırda
/ kısa zamanda tayyettirir / aldırır.
Arap, Turan, İran
ve Sâmileri, yani mânen beraber olanları tevhîd eder / birleştirir.
Kısa zamanda bize
büyük bir kıymet verdirir.
Hükümetin manevî
şahsını müslüman gösterir.
Avrupa’nın eski
zann-ı fasidlerini / yanlış zanlarını tekzîb eder / yalanlar.
Hz. Muhammed’in
şeriat ve dininin ebedî olduğunu tasdîk ettirir / doğrular.
Medeniyeti tahrib
eden ve anarşiliğe yol açan dinsizliğe karşı set çeker.
Aykırı fikirlerin
karanlığını ve katı fikirleri, nurlu safhası ile ortadan kaldırır.
Umum ulema /
âlimler ve vâizleri ittihad ve milletin saadeti için hizmet ettirir.
İcraat-i hükûmeti /
hükümetin icraatlarını, meşru meşrutaya / şartlara hâdim / hizmet ettirir.
Adâlet-i mahzâsı /
tam adaleti merhametli olduğundan; gayr-ı müslim unsurları,
Daha ziyade telif
ve rapt eder. Devlete bağlar.
En cebîn / korkak
ve âmi / câhil adamı; en cesur ve en has adam gibi,
Hakikî terakki
duygusunu; fedakârlık ve vatan sevgisiyle mütehassis kılar, hislendirir.
Medeniyet yıkıcı
olan sefahet ve israftan insanı uzak tutar.
Zarurî olmayan
ihtiyaçlara, bizleri muhtaç etmez.
Âhiretimizi
muhafaza etmekle beraber, dünyamızı da imar ettirir.
Sa’ye / çalışmaya
neşat / sevinç verir.
Medeniyetin hayatı olan, güzel ahlâka
yöneltir.
Ulvî / yüksek
hislerin düstûr ve prensiplerini, gözler önüne serer.
Sizleri icma-i
ümmete / aynı hükümde birleşmelere; küçük, meşru bir misal olarak gösterir.
Hüsn-ü niyetiniz /
iyi niyetiniz sebebiyle, âmâl / amellerinizi ibadet sayar.
Cumhuriyet’in
bunlar gibi, daha nice, sayısız fazîlet ve güzellikleri vardır.
