Mükemmeliyetçilik,”bireylerin kendileri ve başkaları için daha yüksek beklentiler ve standartlar içerisinde olması” şeklinde tanımlanmaktadır.
Mükemmeliyetçiliği; Freud,”süper egonun kusursuz olma çabası”,Adler,”en iyi olma ve üstünlük düzeyine ulaşma girişimleri” olarak tanımlamaktadır.
Sağlıklı aile ortamında sevgi ve anlayışla büyüyen çocuk, özsaygısını kazanarak, hoşgörülü olmayı, sevilerek sevmeyi, bencil olmaktan kurtularak paylaşmayı öğrenir.
Sevgi dolu aile ortamında kabul gören çocuk, kendine güvenir,toplumda başarılı ve mutlu olur.
Ebeveyni tarafından sürekli azarlanan, kendini ifade etmesine fırsat verilmeyen çocuk, hiç kimsenin kendisini sevmediği ve inanmadığı duygusuna kapılır.
Mükemmeliyetçi tutumda, anne baba, her şeyin en iyisini çocuğundan bekler. Kendisinin gerçekleştiremediği yaşantıları, çocuğunun gerçekleştirmesini ister. Çocuk, olduğu gibi kabul edilmez.
Aile, beklentileri karşılaması için çocuğu kapasitesinin çok üstünde eğitimlere tabii tutar.Çocuktan aşırı titizlik ve temizlik beklenir. Çocuğa, bütün çocukça davranışlar yasaklanır. Arkadaş seçimi de aileye aittir.
Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri:
-Mükemmeliyetçi anne baba tutumuyla yetişen çocukların fikirleri, çok katıdır.
-Çocuk,ağır kurallar arasında sıkışıp kalmıştır ve sürekli bir iç çatışma içindedir.
-Sevgi ve nefret karışımı duyguları aynı anda yaşamaktadır.
-Her işte en iyi ve en üstün olmak ister.
-Fakat istediği seviyeyi yakalamayınca, hayal kırıklığına uğrar.
-Çalışmayı tamamıyla bırakarak, aşağılık duygusu geliştirir.
Mükemmeliyetçilik, kişiyi zorlayan bir özelliktir. Her şeyi en ince ayrıntısına kadar planlayarak kontrol altına almaya çalışmak, yenilgiye tahammül edememek vb. duyguları içermektedir.
Mükemmeliyetçi annebabalar, önce kendileri mükemmel olmaya çalışırlar. Çocuklarını en iyi şekilde yetiştirebilmek için ellerinden geleni yapar, her türlü fedakârlığı göze alırlar.
Kendi çocukluk dönemlerinde gerçekleştiremediklerini, çocuklarından isterler. “Mükemmel çocukolmalarını”, her şeyi, birincilikle yapmalarını, kusursuz olmalarını isterler.
Çocuklarına özel dersler aldırır, kurslardan kurslara taşırlar. İkincilik veya”iyi” notlar, kabul görmez. Hedef hep “çok iyi” başarı sağlamaktır.
Mükemmeliyetçi anne-babalar başarıyı çok normal görür. Takdir edilmeye gerek yoktur.Başarısızlık ise asla affedilmez, şiddetle eleştirilir.
Dersleri “çok iyi”olan çocuklarına bir “aferin” demeyi çok gören bu kişiler, başarınının düşmesi halinde, telaş, kaygı ve öfke yaşarlar.
Mükemmeliyetçi anne-babalar, çocuklarına hata yapma hakkı tanımazlar. Hata yapan, başarısız olan çocuk, ailesinin sevgisini, onayını kaybedeceğini bilir.
Bu tür aileler içintümyaşam, başarıodaklıdır.Sonuçlarçokiyideğilsebaşarısızolunduğuanlamınagelir.Başarısızolmak,yaşamınbittiği, her şeyinsonaerdiğinoktadır.
.Başarıiçinarkadaşlardan, sosyalyaşamdanvehattailkelerinden bile vazgeçilebileceğidüşüncesiniaşılarlarçocuklarına.
Katı kurallarauyulmamasıdurumundaçocuklarasertcezalarverilir.Bazıdurumlardaşiddet bile görebilirler.
Bu aileler, çoktemiz, titizvedüzenliolup,çocuklarından da aynışekildedavranmalarınıbeklerler.Dışarıdaoyunoynayıpüstlerinikirletmeleri, yerebirşeydökmeleri, odalarınıdağıtmalarıbüyükbirolayhalinegelebilir.
Mükemmeliyetçianne-babalarınçocukları, sevilmeyikoşulabağlıhissettiklerinden,kendilerinigüvendehissetmezler. Yaboyuneğerlerya da hırçınlaşıp, her şeyeisyanederler.
Başaramadıklarındabüyükhayalkırıklığıyaşarlarvekendilerinideğersizveaşağılıkhissederler, çoksıkdepresyonyaşayabilirler.
Her konudaeniyiveüstünolmakisterler.Olamadıklarındaisebüyükbirhayalkırıklığıyaşarlarvedünyanınsonunungeldiğini, birhiçolduklarını, aslasevilmeyeceklerini, beğenilmeyeceklerinidüşünürlervekendilerinideğersizhissederler.
Tırnakyeme, alt ıslatma, yalansöyleme,sıkgörülendavranışlardır.Arkadaşilişkilerisorunludur.Arkadaşlarınıçokeleştirirler, onlardançokfazlaşeybeklerlerveistediklerigibidavranmadıkları zaman arkadaşlarındanuzaklaşırlar.
Mükemmeliyetçianne-babalar, çocuklarınıolduğugibikabuletmektegüçlükçekerler. Kendidoğrularınıntekdoğruolduklarınainandıklarıiçin,çocuklarınınyaşamlarınailişkinseçimleri, onlarıniyiliğiiçinkendileriyaparlar.
Bu seçimleriyaparkençocuğunistekleri, yetenekleri, kapasitelerideğil,aileninbeklentileriönplanageçer.
Onlariçinçocuklarınınistekbildirmesidoğruolmaz.Çocuğunyeteneğininveyaisteğininolupolmadığı, kapasitesininyetipyetmediğiçokfazladikkatealınmaksızınaileçocuğuzorlar.
Bu çocuklarkendilerinisüreklianne-babalarınabeğendirmeye, ispatetmeyeçalışmaktandolayıçokkızgındırlar.Bu kızgınlık zaman zamankendilerineyönelerekdepresyonavekendilerinezararverendavranışlaranedenolabilir.
Katı, esnekolmayan, aşırıkuralcıyetişkinlerolurlar. Her konudaakvekara, yahepyahiçtarzıdüşünürler. Eniyisiniyapamayacaklarınıanlayınca,yapmaktanvazgeçebilirler, bunedenlesosyalanlamdayalnızlıkyaşayabilirler.
Bu türyaklaşımlarçokyanlıştır.Çocuk, ilgisiolmayanbirşeyezorlanmamalıdır.Ona, her koşuldasevgigösterilmelivedeğerliolduğuhissettirilmelidir.
Bu bağlamdaaileler,çocuklarıileilişkilerinde;
-Çocuklarınıolduğugibikabuledip,değervermelidirler.
-Çocuklarınagüvenipinanmalı,her koşuldasevdiklerini belli etmelidirler.
-Çocuklarınıhiçkimseylekarşılaştırmamalı,kendisiyleyarışmayateşviketmelidirler.
-Çocuğun, kendisiolmasınafırsatvermeli,onuanlamayavetanımayaçalışmalıdırlar.
-Fikirlerinidinleyereksaygıgöstermeli, olumludavranışlarına, odaklanmalıdırlar.
-Olumsuzluklarınıortayakoymaktankaçınmalıdırlar.
-Yeteneksizliklerinibaşkabaşarılarıylagidermelerinefırsatvermelidirler.
-Onlardan,doğruvemükemmelolmalarınıbeklememelidirler.
-Duygularınıifadeetmesine, becerilerinigeliştirmesinefırsatvermelidirler.
-Anne babalar, sonucadeğil,çabayaönemverilmeli, çabalarıödüllendirmelidirler.
-Çocuktan, kapasitesindenfazlasıbeklenmemeli,baskıyapılmamalıdır.
Hatalarıninsanıgeliştirenveöğretenbiryanıvardır.Çocuklar da hatayaparaköğrenmeli, hatalarınınsonuçlarınıyaşamalıvekendidavranışınınsorumluluğunualmayıöğrenmelidir.
Yaşamdaneylekarşılaşılmakisteniyorsa, örneğinioluşturabilmekiçinönceanne baba budavranışıyapmalıdır.Düzeltilecekşeylervarsa,önceanne baba kendindenbaşlamalıdır.
Sevgiylekalın…
