Anayasa değişiklik teklifi üzerindeki tartışmalar, iktidarın yeni güç alanları elde etme, muhalefetin ise mevcut güç alanını koruma niyetleri çerçevesinde devam ediyor. Halkın yüksek menfaatleri için getirildiği söylenen tekliflerin arka planında esasen halk yok.
CHP, paket olarak halkoyuna sunulmak istenen Anayasa değişikliklerinden “Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve HSYK’nun yapısını değiştirmeye ve parti kapatmaya yönelik değişiklikleri ayıralım, diğer 24 değişikliği birlikte TBMM’de kabul edip çıkaralım” şeklindeki manevrası AKP’nin gerçek niyetini ortaya çıkarmak için bir fırsat yarattı.
AKP, 8 yıllık iktidarı döneminde edindiği düşmanlarının intikam duyguları içinde olduğunu hissediyor ve genel seçim sonrası bir iktidar değişikliği olması halinde başına gelebilecekler konusunda, kendince gerekli tedbiri almaya çalışıyor. Esas çıkarmak istediği değişiklikler bu konudaki Yüksek Yargı ve parti kapatma ile ilgili 3 madde. Elma 3 madde, diğer 24 madde bu üç maddeye renk ve tat veren şeker. Bir de kazık çaktınız mı, oldu size elmalı şeker. Referandumda bu elmalı şekere evet mi, hayır mı diye sorulacak.
CHP ise şekeri ayrı tut, ben elmayı görmek istiyorum diyor. Daha doğrusu “vatandaşa tercihini yapmadan önce elmayı göstermek lazım. Elmanın cinsi ne, rengi ne, çürük mü, sağlam mı gördükten sonra da tercih yapılması doğru olur” demeye çalışıyor. (CHP bunu yaparken de aslında kendisine yakın bir yapıda olan Yüksek Yargı organlarındaki mevzilerini korumak istiyor.)
Böylece paketteki şeker olarak tanımladığımız 24 madde ayrılacak, bu maddeler Meclis’te 367 den de büyük bir çoğunlukla kabul edileceğinden paketin bu kısmı için referanduma gidilmeyecek. Geride kalan ihtilaflı 3 madde ise muhtemelen 330-367 oy arasında kalacağı için referandumda halka sorulacak.
Anayasaların topluma huzur vermesi ve kalıcı olmaları için olabildiğince büyük katılım ve mutabakat gerekir. Mademki 24 madde için bu mutabakat sağlanıyor, bu maddelerin doğrudan Meclis’te kabul edilmesi bu tanıma uyacaktır.
Böylece Yüksek Yargı’nın yapısı ile ilgili değişiklikleri düzenleyen 3 madde ile ilgili referandumda halka evet mi, hayır mı sorulması da Venedik Komisyonu Kararları‘na uygun olur. Mademki hükümet parti kapatmaları ile ilgili düzenlemelerin Venedik Kriterlerine uygun olmasını istiyor, herhalde referandum konusunda da Venedik Kriterlerine uygunluk araması gerekir.
(Not: Venedik Komisyonu demokrasiye geçmek isteyen eski Sosyalist Blok ülkelerinin Anayasa yapmalarına danışman olması için Avrupa Konseyi‘nin oluşturduğu bir organ. “Venedik Kriterleri Madde 30: İçerik birliği, özgür oy iradesinin daha da önemli bir gerekliliğidir. Seçmenler, aralarında yapısal bir bağ olmayan farklı sorulara aynı anda oy vermek zorunda bırakılmamalıdır. Seçmenin sorulardan birini desteklerken bir başkasına karşı olabileceği dikkate alınmalıdır. Bir metinde yapılacak değişiklik çok sayıda farklı unsuru kapsıyorsa, halka bir dizi soru sorulmalıdır.”)
Anayasa değişiklik paketini bir bütün olarak referandumda götürmeye kararlı gözüken İktidar partisi ise “bu pakete evet derseniz kişi başına düşen milli gelirimiz 15.000 dolara çıkar” müjdesi veriyor.
Her ne kadar Yüksek Yargı organlarının seçim şekli değişip, TBMM bu seçimde daha etkin olduğunda ve parti kapatmalar zorlaştığında milli gelirin nasıl artacağını vatandaş olarak pek anladığımızı söyleyemeyiz. Ancak bir parça huzura susamış, gerilim ve kaostan bıkmış bir vatandaş olarak AKP yetkililerine diyeceğimiz şudur: Biz 12.000 dolara razıyız, yeter ki muhalefet ile mutabık kaldığınız düzenlemeleri hemen çıkartın. Yüksek yargı ile ilgili değişiklik tekliflerinizi de isterseniz referanduma götürün veya daha da iyisi bu konudaki heveslerinizi seçimden sonraya bırakın.
Tam bu satırları yazdığım sırada Başbakan Erdoğan, CHP’nin Anayasa değişikliği paketinden sadece yüksek yargı ve parti kapatma ile ilgili 3 maddenin referanduma götürme teklifine “yasal zemini varsa biz varız. Millete götürülecekse biz çekinmeyiz. Ama gizli oylamada 330-367 aralığını nasıl bulacağız, nasıl güveneceğiz? Konuyu yetkili kurullarıma danışıp karar vereceğim” açıklamasını yaptı.
Dileriz makulde birleşilir ve bütün tarafların mutabık kalabileceği bir çözüm bulunur. Zira seçim havasında geçecek bir referandum ve bir yıl geçmeden yapılacak genel seçim ortamının ülke açısından faydalı olmayacağı muhakkaktır.
