Tarih, kültür ve diğer değerlerimiz yok olduğu zaman kıymetini biliriz. Aslında onlar yok olmadan onlara sahip çıkıp korumamız, kollamamız gerekiyor. Sadece tarihi eserler değil, insan değerlerimizde. İnsanlar öldükten sonra kıymet ifade ediyor. Aslında yaşayan başarılı insanlar hayatlarında da değer vermeliyiz.
Gebze’nin tarihi Taşköprü nahiyesinden kimlerin haberi var? Geçmişte, İpek Yolu’nun güzergahı üzerinde eski Ankara-İstanbul Karayolunun geçtiği bölge, Kurtuluş Savaşı’nda Kutluca Köyü’nde ki telgraf hane ile haberleşmenin sağlandığı merkez Gebze’nin tarihi Taşköprü nahiyesi bugün çoktan unutuldu.
Taşköprü nahiyesi bugün Gebze, Derince, Körfez ve İzmit merkez ilçe sınırları içerisinde yüzden fazla Manav-Yörük köyünün barındığı, Karadeniz bölgesine yakın merkezi İshakçılar Köyü olan büyük bir bölgenin adı. Adını, 2 bin yıllık tarihi olan ve halen ulaşıma açık tarihi Taşköprü’den alan Gebze’nin Taşköprü nahiyesi 1936 yılında Kutluca köyünden alınarak Gebze Tavşancıl köyüne getirilmişti. Bununla ilgili resmi gazeteyi bulduk. Taşköprü nahiyesinin Tavşancıl’a getirilmesiyle ilgili Bakanlar Kurulu Kararı’nda Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Başbakan İsmet İnönü’nün imzası bulunuyor. Bu belgeyi sizlerle gazetemizde ilk kez paylaşıyoruz.
Her şeyin siyaseti endekslendiği, her şeyden siyasi, ekonomik ve sosyal çıkar düşünüldüğü bir ortamda tarihten, kültür hizmetinden, geçmişe vefadan söz etmek fazla cazip değil. Ama önemli olan gök kubbede hoş seda bırakmak. Biz şahsen, bugün fazla ilgi görmese de tarih ve kültür çalışmalarımızı sürdürmeye devam ediyoruz. Kubbede hoş bir seda kalırsa ne mutlu. Tarihi Taşköprü nahiyesiyle ilgili özet bilgiyi sizlerle paylaşmak istiyorum:
GEBZE’NİN TARİHİ TAŞKÖPRÜ NAHİYESİ
MS 1. yy’da 50 yılında Romalılar tarafından Göksu deresi üstünde Kutluca köyü ile Duranlı köyü arasında yapılmış olup Geudos adı verilmiştir. Tarihi ipek yolu ile Nikomedya’ya ulaşan yolun üzerinde olan köprü daha sonra bölgede yaşayanlar tarafından Taşköprü adıyla anılmaya başlamış ve civar köyler kendilerini “Taşköprü Divanı” olarak belirlemişlerdir.
Divan yerleşim tarzı daha çok manav yerleşim birimlerinde gözlemlenen bir yapılanma tarzı olarak karşımıza çıkmaktadır. Kendi başına muhtarlık olamayacak dağınık durumdaki birbirine yakın üç ve daha fazla yerleşim yeri bir araya gelerek bir köyü ve her yerleşim yeri de o köyün mahallelerini oluşturmaktadır. Ancak bu durum 1980 öncesinde muhtarlığı olmayan küçük köylerin birleşerek “divan” olarak adlandırdıkları yerleşim birimleri olarak karşımıza çıkmaktadır (KK. Hayri Bilir, Fettah Yılman, Selvet Tuğralı). Bugün idari yapılanmada kullanılmayan bu kavram halen yöre insanın köy tabirlerinde kullandıkları bir kavram olarak yaşamaya devam etmektedir. Karayakuplu Divanı, Tahtalı Divanı, Gerede Divanı, İshakçılar bunun en güzel örnekleridir. Ancak “Taşköprü Divanı” olarak anılan yerleşim yerinde Taşköprü adında ne bir merkez ne de bir köy yer almaktadır (KK. Seyhan Çetin).
Bugün Körfez ve Derince İlçe sınırlan içinden geçerek İzmit’i İstanbul’a bağlayan ve Eski İstanbul adıyla anılan yolun kuzeyinde İstanbul il sınırına kadar olan bölgede yaşayanlar kendini manav ve “Taşköprülü” olarak tanımlamaktadır.
Kıyırlı, Sevindikli, Osmanlı, Hayettinli(Hayradınlı), Kuşluköy, Kıdışlı, İshakçılar, Tahtalı, Gerede, Dümbüldek, Karakadılar, Karagöllü, Sofular gibi yaklaşık olarak gerek Körfez ilçe sınırları içinde gerekse Derince ilçe sınırları içersinde yer alan yirmi beş kadar köy ve bunların mahalleleri Taşköprü adıyla anılmaktadır.
Evet, gerçekten Gebze’nin tarihi Taşköprü nahiyesi çok önemli. Eski Bilim, Teknoloji ve Sanayi Bakanı Nihat Ergün’ün de memleketi.
Sonuç olarak Nihat Ergün beye Taşköprü’nün tarihi geçmişi ile ilgili bir çok proje anlattık. Köy kültürünün, köy turizminin Taşköprü köylerinde yaşatılmasıyla ilgili özel çalışmalar yapılması gerektiğini söyledik. Ancak sayın bakan, ilgi göstermedi. Keşke tarihi Taşköprü nahiyesi kültür değerleriyle Kocaeli kent kültür turizmine kazandırılabilseydi. Ama olmadı… Biz tarihi Taşköprü nahiyesi ile ilgili çalışmalarımızı sürdürüyor, Bölgeyle ilgili belgesel çekimlerimize devam ediyoruz.
