“Bu
Makale Rusça ve Birçok Dilden Türkçe’ye Yaptığı Tercümelerle
Türk
Tarihi ile Türkoloji Sahalarına Büyük Katkılar Sağlayan
D.
AHSEN BATUR’UN AZİZ HATIRASINA
İthaf
Edilmiştir”
ÖZET
Kuzey Kafkasya hakkında çalışmalar yapan
Rus veya Rus olmayan uluslardan bilim insanlarının Rusça yazılmış eserlerinde
Türk araştırmacılar için çok kıymetli bilgiler bulunmaktadır. Doğu Avrupa,
Kuzey Kafkasya/Kafkasya, Türkistan, Sibirya coğrafyasında yapılan araştırmalar
Kimmer, İskit, Sarmat, Alan, Hun vd. Türk kavimlerinin arkeolojik bulgularını
gün yüzüne çıkarmaktadır. Günümüzde Kimmer, İskit, Sarmat, Alan, Hun vd. Bozkır
kavimlerinin Türklükleri uygarlık tarihi içinde hak ettiği yeri almaktadır. Kuzey
Kafkasya tarihine baktığımızda bu kavimlerin beşeri coğrafya ve Kafkasya
kültürünü nasıl oluşturduğu yeni verilerle her geçen gün daha iyi
anlaşılmaktadır. Bazı Rusça kaynaklarda görülen tarihî Türk halklarını ve
uygarlıklarını farklı kavimlere bağlama düşüncesi de zamanla kaybolmaktadır.
Çünkü gerek arkeolojik gerekse diğer alanlarda on binlerce çalışmanın
yapıldığını gördüğümüz Rusça kaynaklar aksi bir düşüncenin gelişemeyeceğini
göstermektedir. Bilimsel çalışmalar er veya geç hakikati ortaya koymak zorunluluğu
taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı Kuzey Kafkasya’nın diğer Türk coğrafyaları
ile arkeolojik araştırmalar ağırlıklı olmak üzere ilişkililerinin ortaya
konmasını sağlamak ve bunun uygarlık tarihi açısından önemini vurgulamaktır.
Anahtar Kelimeler: Kuzey Kafkasya, Turan
coğrafyası, Arkeoloji, Türk Uygarlığı
SUMMARY
IN TURAN GEOGRAPHY ACCORDING TO RUSSIAN SOURCES
NORTH CAUCASIA
There is very valuable information for
Turkish researchers in the Russian texts of scientists from Russian or
non-Russian nations working on the North Caucasus. These studies were in
Eastern Europe, North Caucasus/Caucasia, Turkestan, Siberia, Cimmerian,
Scythian, Sarmat, Alan, Hun, et al. It brings to light the archaeological
findings of Turkish tribes. Today, Cimmerian, Scythian, Sarmatian, Alan, Hun et
al the Turkishness of the steppe tribes take the place it deserves in the
history of civilization. When we look at the history of the North Caucasus, it
is better understood with new data how these tribes created human geography and
Caucasian culture. The idea of connecting historical Turkic peoples and
civilizations to different tribes seen in some Russian sources also disappears
over time. Because the Russian sources, which we see that tens of thousands of
studies have been carried out in both archaeological and other fields, show
that a contrary thought cannot develop. Scientific studies have to reveal the
truth sooner or later. The aim of this study is to reveal the relations of the
North Caucasus with other Turkish geographies, mainly by archaeological
research, and to emphasize its importance in terms of the history of
civilization.
Keywords: North Caucasus, Turan geography,
Archeology, Turkish Civilization
РЕЗЮМЕ
В ГЕОГРАФИИ ТУРАНА ПО РОССИЙСКИМ ИСТОЧНИКАМ
СЕВЕРНЫЙ КАВКАЗ
Очень ценная информация для турецких
исследователей содержится в русских текстах ученых из русских и нерусских
народов, работающих на Северном Кавказе. Эти исследования проводились в
Восточной Европе, Северном Кавказе, Туркестане, Сибири, Киммерийцах, Скифах,
Сарматах, Аланах, Гуннах и др. Это проливает свет на археологические находки
тюркских племен. Сегодня киммерийское, скифское, сарматское, аланское, гуннское
и др. тюркство степных племен занимает достойное место в истории цивилизации.
Когда мы смотрим на историю Северного Кавказа, то с новыми данными лучше
понимаем, как эти племена создавали человеческую географию и кавказскую
культуру. Идея соединения исторических тюркских народов и цивилизаций с разными
племенами, встречающаяся в некоторых русских источниках, также со временем
исчезает. Потому что русские источники, в которых мы видим, что проведены
десятки тысяч исследований как в археологической, так и в других областях,
показывают, что противоположное мышление развиваться не может. Научные исследования
рано или поздно должны раскрыть правду. Целью данного исследования является
выявление связей Северного Кавказа с другими тюркскими географиями, главным
образом посредством археологических исследований, и подчеркивание его значения
с точки зрения истории цивилизации.
Ключевые слова: Северный Кавказ,
туранская география, археология, тюркская цивилизация.
GİRİŞ
İsa’nın Doğumundan Önce (D.Ö)[2]. 2000
yıllarından itibaren Doğu Avrupa, Balkanlar, Karadeniz’in Kuzeyi ve Güneyi,
Kuzey Kafkasya, Anadolu, Ön-Asya, Asya ve Sibirya coğrafyası Türk kavimlerinin
uygarlıklar oluşturduğu alanlardır. Sümer Uygarlığından itibaren ele alınırsa
bu tarih daha da eskilere kadar götürülmektedir. Hatta Erken Türk uygarlıkları
incelendiğinde ise Avrupa’nın ilk sakinlerinin Turanî Halklar olduğu
görülmektedir. Bununla birlikte bu çalışmada daha yakın bir tarih olarak
Kimmer, İskit, Sarmat vb. Türk Kavimlerinin Kuzey Kafkasya ile bağlantılı olmak
üzere bu geniş coğrafyada Rusça kaynaklardaki arkeolojik çalışmalara Türk araştırmacıların
dikkati çekilecektir. Bu çalışmada üç Rus akademisyenine ait İngilizce makalede
değerlendirilmiştir. Bunlar Nikolay Anatolievich Bokovenko’nun İklim
Bağlamında Avrasya Bozkırının İlk Göçebelerinin Göçleri “Migrations of Early
Nomads of the Eurasian Steppe in a Context of Climatic Changes”,Sergey
Minyaev’in Hsiung nu Sanatında “Geometrik Stilin” Kökenleri “The Origins of
the “Geometric Style” in Hsiung nu Art” ve Askold I. Ivantchik’in İskit’ten
Sibirya’ya Kadim Uygarlıklar, Arkaik Atina Grek Vazolarında ‘İskit’ Okçuları,
“Scythian Archers on Archaic Attic Vases”başlıklı araştırmalarıdır.
Rusya ve şu an ona bağlı Türk
Yurtlarında yapılan arkeolojik çalışmalar çok değerli bulguları ortaya
çıkarmaktadır. Bilim insanları eğer ideolojik bir bakışla bu buluntuları
değerlendirmiyorsa yorumları da dâhil aydınlatıcı bilgiler olmaktadır. Eğer
okuyucu ideolojik yorumları gördüğü anda bunun değerlendirmesini
karşılaştırmalı kaynaklarla ve şahsi birikimle yorumlamak zorundadır. Çünkü
binlerce yıl Kuzey Kafkasya kültürüne ve uygarlığına katkıda bulunmuş antik
dönem Türk kavimleri ile İsa’nın doğumundan sonra bu kavimlerin ardıllarını
sürekli istilacı ve işgalci olarak yorumlamak okuyucular ve genç nesiller
üzerinde tarihî şartlandırmalara sebep olmaktadır. Binlerce yıl iskân olmuş ve
o coğrafyaya damgasını vurmuş Turanî halkların ancak yerliliklerinden
bahsedilebilir. Diğer taraftan ideolojik Rus bakışı ile bilimsel Rus bakışını
ayırmak gerekmektedir. İdeolojik Rus bakışı söz Rusların Kuzey Kafkasya’ya
yerleşmelerine gelince hiç istila, işgal ve sömürgeleştirmeden bahsedilmemekte Ruslar
adeta uygarlık getirmiş bir halk olarak gösterilmeye çalışılmaktadır. Bu da eserlerin
zaman zaman ilmî hüviyetine eksiklik getirmektedir. Buna rağmen arkeolojik
bulgular ham olarak değerlendirdiğinde çok önemli ipuçları vermektir. Bu
ipuçlarını değerlendirmekte Türk arkeologlar, tarihçiler, halkiyatçılara ve
dilciler gibi sosyal bilimler
