(İkinci Bölüm / Kitap Tanıtımları)
Altın Yaprak Dergisi, birinci sayıdan önce bir tanıtım bülteni yayınlamıştır. Bültende; Bafra Halkevi binasının fotoğrafı ile müstakbel okuyuculara hitâben Bafra Halkevi imzalı bir yazı, Bafra Halkevi İdâre Heyeti üyelerinin topluca bir resmi ve isimleri ile Halkevindeki vazifeleri belirtilmiş, Halkevlerinin niçin kurulduğu sorusu cevaplandırılmış ve halkevi bünyesindeki çalışma guruplarının isimleri verilmiştir. ‘Halkevleri Niçin Kuruldu’ Başlıklı yazı 7 sayfadır. Tâkip eden yazıda, Halkevlerindeki şubelerin, başkanı ve üyelerin isimleri ile göreceği işler hakkında bilgi verilmiştir.
Altın Yaprak, 1935-1937 yılları arasında Bafra Halkevi Yayın Organı olarak yayınlanan bir dergidir. On beş günde bir yayın programı ile okuyucuya sunulmuştur. Ali Ak, derginin bütün sayılarını temin etmiş ve 16 X 24 santim ölçülerinde 574 sayfalık kitap hâlinde kültürümüze kazandırmıştır.
Samsun’da Güneş Matbaası’nda basılarak 29 Birinci Teşrin (Ekim) 1935 târihinde okuyucu ile buluşturulan Altın Yaprak Dergisi’nin 1. Sayısı, Bafra’da yayınlanan ilk dergidir ve Türkiye’de Halkevleri tarafından Türkiye genelinde yayınlanan 29 dergiden biridir.
Niyazi Doğu’nun Mes’ul ve yayın direktörü olduğu derginin birinci sayının ilk sayfalarında; ‘Millî varlığın, Türk kültürünün eşsiz önderi’ takdim yazısıyla Mustafa Kemal Atatürk’ün, ‘Sevimli Başbakanımız’ iltifatıyla İsmet İnönü’nün, Parti Genel Sekreteri Recep Peker’in, fotoğrafları bulunuyordu.
‘Altın Yaprak’ imzası ile ve ‘Amacımız’ başlığı altında derginin yayın gayesi ve hedefleri açıklanıyor:
Biz, Atatürk çocukları; Halkevlerini urunçların* en temiz kaynağı olarak tanırız. Yurt sevgisinin en duru görünüşü buradadır. Gün geçtikçe özleminin arttığını duyduğumuz büyük amacımızın parlak yamaçlarını buradan seyrederiz. Bu bağlanış duyuşların en kutsal bir örneğidir.
İçli bir ozan Cumhuriyet gençliğinin gönlünde coşan bu esinleri söyleyemedi ise bunu duyuş ve bağlanışın yüksekliğinde aramalıdır biz; cumhuriyet için, devrim için, yurt için tek benliğimizi unuttuk, fakat çok yüce bir varlık içindeyiz . Bu varlığın adı gönül beraberliği, ülkü beraberliği, urunç beraberliğidir, bu duyuş yaşama anlayışının sonsuz varlığın kendisidir. Türk ulusunun sonrasız yarını şimdiden gözümüzü kamaştırıyor. Uçsuz, bucaksız bir yükseliş düşüncesi içimizi yakıyor. Kendinize güveniyoruz, Ülkümüze inanmışız. Nereye gittiğimizi önceden kestirmişiz.
Yeşilyurt içinde bağrımıza bastığımız ALTIN YAPRAKbu varlığın aynasıdır. bize bizi, bize sizin yüksek varlığınızı anlatacak.
Büyük davanın gönül yolcuları arasında Bafra gençliği de sesini duyurmalıdır. Bu, onun pek normal bir ülkü ödevidir. Yaratıcı devrim Atatürk çocuklarından sayısız ödevler istiyor Bafra gençliği ALTIN YAPRAK’la bu kutsal ödevlerin açık hesabını verecek.
ALTIN YAPRAK ak soylu Türk köylüsünün temiz duygularını sezmeğe çalışacak. Çevresinin titiz bir habercisi olmak, her iyiliği yoldaşlık etmek, her kaynaşan varlıktan devrim için, cumhuriyet için pay almak ALTIN YAPRAK’ın başlıca amacıdır.
Şunu Bilmek gerektir: Biz, her şeyden önce devrimin, cumhuriyetin bekçisiyiz, biz Atatürk çocukları bu alandaki gücümüzü yenecek varlık tanımıyoruz. Bunu düşünmekten bile sakınırız.
ALTIN YAPRAK bu temiz yolda ilk adımını atarken Bafra gençliğinin canlı varlığına katabileceği uruncu düşünerek çok seviniyoruz. Dayandığı varlığın yaratıcı atılışlarını duyurabilirse apaçık söyleyelim eğer buna erişebilirse ne mutlu ona.
ALTIN YAPRAK
*urunç: Bu kelime, sâdece (mahallî kelimelere çokça yer veren) D. Mehmet Doğan (1947-2024) tarafından hazırlanan Doğan Büyük Türkçe Sözlük isimli lügatte ‘rüşvet’ açıklaması ile yer almaktadır. Ki; metindeki cümleden bu mânâyı uygun görmek mümkün değildir. O dönemde örnekleri sıkça görülen Türk dil bilgisi kaidelerine aykırı olarak türetilmiş, daha doğrusu uydurulmuş bir kelime olabilir. Veya yalnızca Bafra’da kullanılan mahalli bir kelimedir. Bafra’da, bu tipte mahallî kelimeler vardır Meselâ: taraba veya daraba: tahtalardan yapılmış bahçe veya tarla duvarı, badal: Merdiven gibi… (O.Ç.)
Derginin 1. sayısındaki diğer yazıların başlıkları ve yazarları: *Kara Kalpliler: Ali Erdoğan Kazanoğlu. *Ulusun Eşsiz Töreni: F. Y. Ç. *Ulusal (Millî) Eğitim: A. Basri Ediz. *Ağaç Sevgisi: İsmâil Işın. *Bir Görüş ve Düşünüş: İhsan Orhon. *Cumhuriyet Töreni: F. Yekta Çubukçu. *Şarcılık ve Şar Plânı: K. Sözen. *İlbayımız da Köycüler Gezintisine Katıldı: İmzâsız. *Şar Haberleri: İmzâsız. Dergide yer alan ‘Halkevimiz’ isimli şiir, Galip Nâşid Arı’nın kalem ürünüydü.
Not 1: Şarçılık ‘Şehircilik’, Şar ise ‘Şehir’ demektir. Hacı Bayram-ı Velî’nin bir şiirinde geçer: ‘Nâgehân (birdenbire) ol (o) şara (şehre) vardım. Ol şârı (şehri) yapılır gördüm. / Ben dahi yapıldım taş-ı toprak arasında.
Not: 2: İlbayımız: Vâlimiz. (Kullanımdan düşmüştür) İlçebay: Kaymakam, Şarbay ise Belediye Başkanıdır. Türk Dilbilgisi kaidelerine aykırı olarak uydurulan bu kelimeler, milletimizin dil zevkine uygun gelmediği için kullanımdan düşmüştür. (O. Ç.)
Yıllığı 225, bir sayısı ise 10 kuruş olan dergi 12 sayfadır. Cumhuriyet Bayramı onuruna şerefine 16 sayfa çıkmıştır.
15 İkinci Teşrin (Kasım) 1935 târihinde yayınlanan 2. sayıdaki yazılar ve yazarları:
*Neşe İstiyoruz: Altın Yaprak. *Tekrar Bulduğum Kardeşime (Şiir) (Gökoğuz Türkleri için yazılmıştır): Behçet Kemal Çağlar. *Halkevi Kültür Kaynağıdır: A. Bedri Ediz. *Dilimiz İçin Öğütlerimiz: İhsan Orhun. *Yurdun Yeşil Örtüsü: Muzaffer Yener. *Büyük Bayramımız Heyecanla Kutlandı: İmzasız. *Şar Haberleri: (İmzasız)
Bu sayıda; ön kapak arkasında iki maddelik hatırlatma dikkat çekiyordu: 1-Altın Yaprağa para ile yazı kabul edilmez. 1-Yurda faydalı, devrimin yayılmasına yarayan yazılara sayfalarımız açıktır.
Not 3: Bu sayfada yer alan Gökoğuz (Gagavuz veya Gagauz) Türkleri: Hıristiyan Türklerdir. Nasıl, niçin ve ne zaman Hıristiyan oldukları hakkındaki bilgiler çelişkilidir. İsimleri, Slav kültüründen, alınmadır. Soyadları ise Türkçe’dir. Stefan veya Dimitri Gülsever, Mari veya Svitlana Seheryeli gibi… Toplu olarak Moldavya Cumhuriyeti’nde Gagavuzya veya Gagavuzeli Muhtar Bölgesi’nde, Romanya’da ve Balkan ülkelerinde yaşarlar. Edirne şivesini andıran Türkçe ile konuşurlar. Türk Ocakları Genel Başkanı Hamdullah Suphi Tanrıöver’in (1885-1966) Büyükelçi Olarak Romanya’da bulunduğu 1935-1948 yılları arasında, Gagavuz Türkleriyle yakından ilgilenmesi sâyesinde Türklüklerini korumak ve Türkçelerini geliştirmek imkânını bulmuşlardır. (O. Ç.)
Not 4: Uray: Belediye.
Altın Yaprak Dergisi’nin 5. Sayısı İkincikânun (Ocak) 1936’da yayınlandı. Bu sayıdaki makellerin başlıkları: *Kubilay İçin, *1936 Yılına Girerken, Vehbi Cem Aşkun’un ‘Bayrak’ isimli şiiri, *Bafra Merkez Okulunun broşüründen ötürü / Bravo Çocuklar, *Halkevleri Kültür Kaynağıdır. *Şarcılık ve Şar Plânı, T. Yetkin’in *Ateş isimli şiiri. *Korniy Usta’nın Sırrı: Alphonse’den Çeviren: Kemal Demiray. *Şar Haberleri. *Halk Romanı ‘Melek’: F. Yekta Çubukçu.
Altın Yaprak’ın 01 Mart 1936 târihinde yayınlanan 9. sayısında Mahmut Üstüner’in hazırladığı ‘Bafra Târihi’ başlıklı yazı dizisi başlatılmıştı. Şiirlerin çokluğu dikkat çekiyordu. F. Yekta Çubukçuoğlu’nun ‘Melek’ isimli halk romanı tefrikası devam ediyordu.
15. sayıda ‘Esnaflığın Târihçesi’ ve ‘At Yetiştirmek’ başlıklı yazılar dikkat çekiyordu. 18. Sayı, 29 Ekim 1936 târihinde okuyucu ile buluşturuldu. Cumhuriyetin kuruluşunun 13. Yılı olması sebebiyle 40 sayfa olarak hazırlanan dergi, dopdolu idi.
31 Aralık 1936 târihinde yayınlanan 20. sayı, 18 sayfa idi. Sâlih Zeki Aktay’ın ‘Kubilây’ isimli şiiri, Dr. Divitçioğlu’nun ‘Türklük Ceryanları’ başlıklı makalesi vardı. (başlıktaki kelimenin ‘cereyan’ olması gerekir, ceyran halk arasında elektrik akımı yerine kullanılır. Cereyan ise daha çok ‘belli bir görüş tarzı’ mânâsı tâşır.)
Altın Yaprak Dergisi ilk 10 sayıdan sonra zengin bir muhteva ile yayınına devam etmiş, daha sonraki sayılarla daha da zengin hâle gelmiş, milletimizi ve şehir halkını alâkadar eden faydalı bilgilere yer verilmiş, okuyucunun kültür seviyesini yükseltecek bir yayın politikası tâkip etmiştir.
Son 5 sayıda yer alan yazılar ve yazarlarına ait aşağıdaki bilgiler, yukarıdaki paragrafta yer alan kanaati doğrulamaktadır:
SAYI: 24 / 30 Nisan 1937
*23 Nisan: Altın Yaprak, *Bir Deniz ki: Sefer Aytekin, *Büyük Şâirin Ölümü: Ayşe Çörüş, *Kendini Bil-Sokrat: İ. Oğuz Çörüş, *Koca Sinan: Vehbi Cem Aşkun, *Bafra Târihi Araştırmaları: Mahmut Üstüner. *Büyük Atatürk’ün Dilinden: *Gönül: Sait Gürpınar, *Türk Devrimi (Piyes) 7: Vehbi Cem Aşkun, *Dalgalar-Anam- Darlık-Emine: Sefer Aytekin. *Melek -Halk Romanı-14: F. Yekta Çubukçuoğlu, *Abdülhak Hâmid Tarhan Gecesi: Türkiye Genel Kimyagerler Kurumu Dergisi.
SAYI 25: Mayıs 1937
*Mümtaz Sınıf: Altın Yaprak. *Akşam Garipliği: Ayşe Çörüş, *19 Mayıs: İ. Oğuz Çörüş, *Gönül: Vehbi Cem Aşkun, *Bafra Târihi Araştırmaları 17: Mahmut Üstüner. *19 Mayıs Gecesi: Cudi Sezener. *Çarşamba Halkevinin Evimizi Ziyâreti: İmzâsız. *Evimizin Yayın Komitesi: İmzâsız. *Türk Devrimi (Piyes) 8: Vehbi Cem Aşkun. *Halkevi ve Öğretmen: İ. O., *Kara Bahtım: Vehbi Cem Aşkun. *Melek -Halk Romanı-15: F. Yekta Çubukçuoğlu, *Haberler: İmzâsız.
SAYI 26: Haziran 1937
*Evrensel Bir Örnek: Altın Yaprak, *Çoçuk: Sait Gürpınar, *Rüya: Dr.Necmettin Divitçioğlu, *Sarışın Güzel Kadın: Vehbi Cem Aşkun, *İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın Nutkundan Bir Parçacık: Ş. Alışık, *Çoban: Kemal Güneş, *Kapasite Meselesi: F. Yekta Çubukçuoğlu, *Niyet Şekeri: Şâkir Ziya, *Serap: F. Y., *Melek -Halk Romanı-16: F. Yekta Çubukçuoğlu, *Türk Devrimi (Piyes) 9: Vehbi Cem Aşkun
SAYI 27-28: AĞUSTOS 1937
*Münekkid Buhranı: Vehbi Cem Aşkun, *Dağ Pınarı: Sefer Aytekin, *Vaz’ı Takvim ve Menşeitevarih Risalesinden Bir Parça: Ş. Alışık, *Ailede Çocuk Terbiyesi: Hamdi Hızal, *Toprağa Dönüş: *Sefer Aytekin, *Halkevleri ve Söylev: Kâzım Anar, *Türksün Arkadaş 1: Vehbi Cem Aşkun, *Gümenüs:* Hasan Çakın. *Havza Kaplıcaları: İmzâsız, *Derenin Taşlarında: Cudi Sezener, *Türk Devrimi (Piyes) 10: Vehbi Cem Aşkun, *Melek -Halk Romanı-17: F. Yekta Çubukçuoğlu, *Haberler: İmzâsız.
*Gümenüs: Doğru yazılışı Gümenez’dir. 1896 yılında muhtarlık, 1 Mart 1963 yılında Belediye Teşkilatı kurulmuştur. Aynı yıl Gümenez olan ismi, kıyı şehri anlamına gelen ‘Yakakent’ olarak değiştirilmiştir. Gelişmeye müsâit şirin bir sâhil şehridir. (O. Ç.)
SAYI 29: 30 EYLÜL 1937
*Kadın ve Sosyete: Kâzım Anar, *300 Sene Önce Samsun ve Bafra: Evliye Çelebi Seyahatnâmesi’nden. *Dil Bayramı: Bedri Edis, *Övgüleme: Basri Gocul, *Gözyaşları: K. Güneş. *Sürgün: Sefer Aytekin, *Aile Bütçesi: Cudi Sezener. *Dokunmayın: Vehbi Cem Aşkun, *Türk Devrimi (Piyes) 10-11: Vehbi Cem Aşkun. *Melek -Halk Romanı-18: F. Yekta Çubukçuoğlu, *Haberler: İmzâsız.
Ali Ak, güçlüklerle ve maddî-mânevî fedakârlıklarla çok mükemmel bir hizmet gerçekleştirmekle, gönüller dolusu teşekkürü hak etmiştir.
Not: Bafra Halkevi’nin yayın organı Altın Yaprak; 30 Eylül 1937 târihinde, yayın hayatından âniden sessizce çekildi. Sessizce, çünkü dergide vedâ mâhiyetinde bir not yoktu. Hatta birkaç yazının altında ‘Devamı var’ kelimeleri bulunuyordu. (O. Ç.)
(Devam Edecek)
