Oğuz Çetinoğlu sordu, Mehmet Cemal Çiftçigüzeli Cevapladı

(Üçüncü -Son- Bölüm)

Oğuz Çetinoğlu: Üstâdın mûsıkîseverlerimize bıraktığı armağanlardan söz eder misiniz?

Mehmet Cemal Çiftçigüzeli: Büyük Bestekâr Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın 200’ü aşkın armağanı dışında bir uzunçalar (LP) var, 25 adet 78’lik taş plak, 15 adet 45’lik plak, 200 CD, Türk Musikisi, Türk Kültürü’ne Hizmet Vakfı, İstanbul Kilis Vakfı, Yapı Kredi Bankası ve TRT’ye yaptığı onlarca CD vardır. Ancak hızlı gelişen teknoloji karşısında bunların çoğu antika olmuştur. Fakat bir müzede bulunması gerekir. Çünkü bir dönemin belgesi ve bilgisidir. Mısır’da görev yaptığım sırada Kahire’de 250 müzenin bulunduğunu, bunun birkaç tanesinin de müzik ve enstrüman müzesi olduğunu öğrendiğimde şaşırıp kalmıştım. Batıda böyle örnekler çok. Fakat Mısır’da böyle bir kültür kurumunun olmasına hem şaşırmış ve hem sevinmiştim. Sonra düşündüm, taşındım böyle bir müze bizde hâlâ yok. Merhum TRT Teknisyeni Hâmi Gerçek TRT’de kullanılan eskimiş, modası geçmiş, tâmir edilmekten yıpranmış âlet ve edavatın atılmasına gönlü razı olmayınca önce kendi odasında, sonra yönetimin verdiği bir odada bir TRT Müzesi kurmuştu. İyi ki de kurmuş. Hâlâ devam ediyor mu bilmiyorum. Ama Kahire’nin bile çok gerisindeyiz müzeler konusunda.

Kahire’de Japonların yaparak hediye ettiği muhteşem Opera Binası’nda uluslararası ilâhiler konseri dinlemiştim. Türkiye’yi de iki sanatkâr Abdurrahman Kızılay ve Mehmet Özbek temsil etmişti. Dev bir orkestra eşliğinde birkaç saat süren konserde sanatkârlar ayakta alkışlanmış ve canlı yayınlar yapılmıştı. Türkiye’de böylesi programlar gereği kadar ve liyakatli uzmanlarca yapılmıyor. Hep mesaja yönelik olarak hayata geçiriliyor. Dolayısıyla tıkanıklık oluşuyor ve bütün dünyaya açılmak mümkün olmuyor. Oysa onlarca örnekten birkaçını sıralayacak olursak dizelerde bir Yunus Emre gibi, bestelerde bir Saadettin Kaynak gibi ve bir Alâeddin Yavaşca gibi önemli anıt isimlerimiz, sanatkârlarımız var. Hem sanatkârlarımıza ve hem musikimize sâhip çıkmak ve aynı zamanda Dünyaya açılmak gerekir. Peki bu nasıl olacak?

Çetinoğlu: Ben de size sorayım…

Çiftçigüzeli: Önce kendi kamuoyumuz için yapacağız bunu. Mehmet Güntekin Başkanlığındaki Türk Müziği Vakfı bunu Atatürk Kültür Merkezi’ndeki çalışmaları ve konserleriyle yapıyor. TRT Haber Merkezinde çalışırken hafif batı müziği prodüktörü ile tanışmış ve sohbet etmiştim. “Neden batı müziği dinleyenlerinin oranı binde bir bile değil” diye sormuştum. Bana demişti ki o zaman “Batı müziğinin geniş alanlara yayılması ve dinleyicilerinin artması için herkes bu çağdaş müziğe sâhip çıkmalı ve sevmeye çalışarak çok sık dinlemelidir.” Bu biraz da tâciz ve baskı idi. Ancak vesâyet rejimlerinde olabilirdi. Mevzuat gereği TRT’de Hikmet Şimşek her Pazar günün yıllarca bir saat klasik batı müziği konserleri vermesine rağmen klasik batı müziğini dinlenme oranı artmadı; binde üçte kaldı. Bu müziğin de yaşaması gerektiğini düşünüyorum ama önce kendi müziğimiz. Bunun için telif hakları yasasında değişiklik yaparak Bestekârlarımıza katkı verilmeli. Dolayısıyla besletenmiş eserler daha önce olduğu gibi uzman kişilerce TRT denetiminden geçmeli, TRT arşivine girmeli. Radyo-Televizyon Yasasında değişiklik yaparak bu eserlerin medya organlarında yayınlanması sağlanmalıdır. Dikkat ederseniz filmlerde bile kullanılan müziklerin çoğu yabancı. Korku sahnesinde korku müziği, heyecanlı yerlerde heyecanlandıran, uyutulması gereken yerde uyku müziği çalınıyor. Hollanda’da bir kitapevindeki müzik reyonunda bu müziklerin kaset ve CD’leri gördüm. Belki o zaman Bestekârlarımız bir zamanlar târihimizde olduğu gibi müzikle tedavi konusunu bile yeniden canlandırabilirler. Türk müziğini desteklemek, yaygınlaştırmak, ustaların elinde yeni talebeler yetiştirmek önemli ölçüde kamu desteğine, hükümetlerin politikasına bağlıdır. Yeni Prof. Dr. Alâeddin Yavaşcaların yetişmesi de öyle. Alâeddin Yavaşca hekim idi, ama aynı zamanda Bestekârdı. Her meslek grubunda bunun olmaması için hiçbir sebep yok.

Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın bağışta bulunduğu Türk Eğitim Vakfı, Bestekârımızın bir drama veya belgeselini, yahut drama belgeselini yapmalıdır. Eğer bin sinemacı bursiyeri yahut mezun olan talebeleri varsa o daha da kıymete geçer. Böylesi hayırsever sanatkârların sayısını artırılmasına vesile olur.

Çetinoğlu: Güzel fikir. Benim de bir düşüncem var:

TRT, Türk müziğinin icrâsı için ses yarışmaları düzenliyordu. Bunlardan birinde İnci Çayırlı, Ahmet Özhan, Ercan Saatçi ve Hülya Avşar Jüri üyesi idi. Yarışmanın adında ‘Alaturka‘ kelimesi geçiyordu ve yanlış hatırlamıyorsam ‘Bu akşam bütün meyhanelerini dolaştım İstanbul’un‘ mısraıyla başlayan şarkıyı söyleyen bayan, birinci olmuştu. Yarışmanın ismi de, birinci gelen şarkı da Türk müziğine bir şey kazandırmadı.

Mehmet Güntekin, Fatih Salgar, Mehmet Hulûsi Yücebıyık, Münip Utandı, Birol Yayla,  gibi isimlerin de yer aldığı grubun danışmanlığında esasları belirlenecek bir beste yarışması, Türk Müziğine seviye kazandırır, bestekârlara imkân sağlar, yeni bestekârlar yetişmesine katkıda bulunur. Elbette bu yarışmanın şartları değiştirilmeden 5-10 sene devam etmesi gerekir.

Hayal gibi görünüyorsa da buna mecburuz, hattâ mahkûmuz.  Bizim yeni Alâeddin Yavaşcalara,  Lemi Atlılara, Hacı Ârif Beylere, Münir Nurettin Selçuklara benzerlerine ihtiyacımız var.   

Röportajımıza dönersek Efendim… Prof. Dr Alâeddin Yavuşca entelektüel bir insandı. Sohbeti tatlı, hitâbeti mükemmeldi. Tanıyanları ve özellikle Kilisli hemşehrileri tarafından seviliyordu. İsteseydi, Kilis’ten milletvekili seçilebilir muhtemelen bakan da olabilirdi. Bu yolu tercih etmedi. Sanatkârların politikaya girmemesi, günümüzdeki siyâseti yapmaması, amacı örtülü cemiyetlerde bulunmaması değerli insanlarımızı uzmanlık dallarında daha faydalı hâle getiriyor. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çiftçigüzeli: Çok doğru bir tespit. Zülfü Livaneli milletvekili oldu, parlamenterliği sanatkârlığının çok gerisinde kaldı. Ses getirmedi. Son yılların öndeki muhafazakâr ismi sanatkâr Uğur Işıldak da öyle. Milletvekili oldu, sonra parlamentodan ayrılan ilk isim idi. Prof. Dr. Alâettin Yavaşca’nın siyâsette kendine yer aramaması çok önemli bir gelişme. İyi ki öyle yapmış. Çünkü muhteşem bir usta. Ufku açık bir sanatkâr, donanımı ve birikimi dikkat çekecek kadar fazla. Sanırım 1966 veya 67’yılı olabilir. O yılların etkili gazetelerinden Yeni İstanbul vardı. Ben de aboneydim. Milliyetçi bir gazeteydi ve Adalet Partisi yanlısıydı. Bir defasında Dr. Alâeddin Yavaşca ile bir röportajı anons edildi. Birkaç gün sürdü. Bu röportajda Dr. Alâeddin Yavaşca masonluktan ayrıldığını, çünkü bu örtülü kuruluşun kapalı bir kutu olduğunu, açık ve şeffaf olmadığını anlatıyordu. Ayrıca sizin bir röportajınızda okumuştum, Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın bir ara (1991) Bedrettin Dalan’ın Genel Bakan olduğu Merkez Demokrat Partiye girdiğini, bir müddet sonra da “Politika bize göre değil” diye istifa ettiğini okumuştum. Zâten sanatkârların böyle yerlerde yaşaması, hayat bulması gerçekten zor. Günümüzde de zor. Hatta pek çok zor.

Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’ya Allahtan rahmet diliyorum. Mekânı cennet olsun. Kabri nurlarla dolsun Yetiştirdiği talebeler, bestelediği eserler, yazı ve röportajları, görüşleri, hayatı, yeni nesil için bir örnek, bir ölçü, bir ufuk olacaktır.

Çetinoğlu: Çok teşekkür ederim Mehmet Cemal Bey. Mükemmel bir mülâkat oldu. Avrasya-Bir Vakfı’nda. KOCAV ‘Kültür Ocağı Vakfı’nda Konferans vermesini teklif etmiştim. İkisini de memnuniyetle kabul etti. Evinden alıp evine teslim ettim. Yol boyunca kendisini dinlemekten büyük haz duymuş, bilgi dağarcığımı hayli genişletme imkânı bulmuştum. . Yolculuk bitince; ‘keşke piyasanın cin ticârî araç şoförleri gibi yolu dolaştırsam, mesâfeyi ve vakti uzatsaydım’ diye düşünmüştüm.

Temennilerinize ben de katılıyorum. Mekânı Cennet olsun. Kabri nurlarla dolsun. 

Sevilen bestelerinden bâzıları:

Ağlar gezerim sâhili sanki benimlesin

Akşam koya inmekte bulutlar yedi renk

 Akşam yine çöktü gönlüme kasvet dolu

Artık bu solan bahçede bülbüllere yer yok

Aşka susayanlara ummanlar kâr etmiyor     

Aşkın beni bak yıktı harâb eyledi ey mâh    

Aşkınla yanıp geçti gönül her hevesinden

Aşk mevsime bakmaz güzelim dinleme vazgeç

Ayrılık acısını gurbete çıkan bilir                     

Ayrılık alnımın kara yazısı

Bahçendeki bülbülleri dinle güle âşık

Bakma bakma dayanılmaz gözlerinde

Bakmadın hiç kalbimin feryâdına  

Baktıkca gölgeme yâdigâr diye

Bana nasıl vaz geç dersin gönül senden vaz geçer mi

Başka söz söylemem aşktan yana ben

Ben de tattım aşk denilen şarabı

Beni kahreder bu kaçışların

Bin güzelden seni beğendim seçtim

Bir aşk meleği görmeğe hasret ki bu gözler

Bir denizin mâvisi bir baharın yeşili

Bir gizli günâh işleterek kor gibi yaktın

Bir gün sır olan her şeyi bilmek çok güç

Bir güzel gözlüye meyl etti gönül

Bir tek bakışı hançer olup işledi cana

Bir ümit doğdu bütün kalplere yorgun geceden

Bir yılda tam dört mevsim var

Bir zamanlar sana âşık sana sevdâlı idim

Boğaziçi şen gönüller yatağı

Boş yere ömrü tükettim dem-be-dem âvâreyim

Bu nazlar yalvarışlar görünmüyorsun neden

Bu şarkı sana ait sevgili dinle Bütün bir gençliğim âvâre aşkınla harâb oldu

Cümle yârân sana uşşâk olduğun bilmez misin

Çıkıver vâdiye bir akşam üstü

Çoktan ey sâkî gelip sînemde mihmân olmadın

Dağlar dağlar yüce dağlar firkat beni nice dağlar

Dalgın geceler el ele geldik

Derdi baştan atalım yaşamaya bakalım

Dinle kalbimdeki feryâdı kulak ver sesine

Doğdun yine sen gönlüme bir nûr gibi şimdi

Elâ gözlü nazlı dilber seni senden sakınırım

Vaktiyle benim de gülşenim vardı

Veysel Karaniye seslenişler

Vuslat şarabından bu gönül içmedi gitti

Yadında mıdır gizli emellerle yanardıkYakın gel kaçma ey şuh-i cihan

Yaklaş bana şirin yüzlü tatlı sözlü yar

Yaksan bile sen gönlümü bir zerre                                                                                                          Yalan dünya yalan dünya

Yalansız riyasız tatlı dilleri

Yalnızım kimsesizim hiç beni yok anlayanım

Yalnızlığın girdabında seni..

 Yamaçta dolu yoncalar

Yarab ne zaman biter

Yaşayan tek hatıram sıcak sevgim bunu bil

Yeşil renkli gözlerine yanar bu gönül

Yeter ki sen geri dön herşeyden vaz geçerim

Yıllar boyu ben sevgini kalbimde yaşattım

Yıllar var kederinle hasretinle ağladım

Yıllar var seni arıyorum (Hayal)

 Yıllarca beraber yaşasam senden usanmam

Yıllarca özlem gönlümde elem

Yıllardır özlediğim yalnız sensin sen

Yine kalbimde o aşkın kanayan bir yâresi var

Yine yola düşmek gerek

Yoksun diye bu akşam

Yorgun yıllarımı saklayan zaman

Yükledim hasretini gökteki bulutlara

Yüzünde güllerin mutlu sevinci

Yüzünün rengi solmuş                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

MEHMET CEMAL ÇİFTÇİGÜZELİ      1945 yılında Kilis’te dünyaya geldi. İlk ve ortaokulu Kilis’te okudu. İstanbul Vefa Lisesi’ni bitirdi. İstanbul İktisâdi ve Ticârî İlimler Akademisi Basın-Yayın ve Halkla İlişkiler Radyo-Televizyonculuk bölümünden mezun oldu. TC Devlet Lisan Okulu ve Tunus Habip Burgiba Yabancı Diller Enstitüsünden sertifika aldı.      Yazarlığa ortaokul talebesi iken Kilis Huduteli Gazetesi’nde başladı, Pırıltı sâhifesini yönetti. İstanbul Babıali’de Sabah’ta profesyonel gazeteci olarak Cağaloğlu’na adım attı. Tercüman, Türkiye, Millî Gazete, Bugün, Özgür, Sebil, Millî Gençlik ve İttihad gazete ve dergilerinde çalıştı; muhabir, musahhih, sâhife sekreteri, yazı işleri müdürü, köşe ve röportaj yazarı olarak görev yaptı. 32 yıl TRT Ankara Haber Merkezinin değişik birimlerinde ve Kahire temsilciliğinde hizmet verdi. TRT Türkiye’nin Sesi Radyosunda haber müdürü oldu, ülkemizde ilk defa TRT Telegün Teleteks haberciliğini başlattı. Ankara’da Türkiye Yazarlar Birliğini 14 arkadaşı ile birlikte kurdu, yıllarca yönetiminde görev aldı. Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı yayın heyetinde bulundu. Mehmet Âkif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı kurucusu ve mütevelli heyeti başkanı oldu. Yurt içinde ve dışında çok sayıda millî ve milletlerarası program gerçekleştirdi. Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarındaki altmışı aşkın ülkede konferanslar verdi, milletlerarası kongrelerde Türkiye’yi temsil etti, sempozyumlara katılarak tebliğler sundu. İstanbul Ticaret Üniversitesi İletişim Fakültesinde ‘metin çözümlemeleri’ dersi verdi. Yazıları İngilizce, Rusça, Arapça, Urduca ile Kırım, Kazan, Kazak, Özbek ve Kırgız Türkçelerine tercüme edildi. Yayınlanmış 23 eseri bulunuyor.      MTTB Târihi ile TBMM’nde Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklal Marşı adlı çalışmaları yayınlanıyor. İstanbul Şerifali’de oturan Yazar Mehmet Cemal Çiftçigüzeli, Süleyman Demirel Üniversitesi Türk Süsleme Sanatları hocası ressam, minyatür ustası müzehhibe Serhan Çiftçigüzeli ile evli, Furkan ve Burkan’ın babası, Can ve Nil’in de dedesidir.

Referanslar;

*Dr. Alâeddin Yavaşca/Türk Musikisinde Kompozisyon ve Beste Biçimleri

*Ayten Yavaşca-Dr. Semra Özgün-Sinan Sipahi/Kültür Bakanlığı-5 Kitap

*Hasan Oral Şen/Dr. Alâeddin Yavaşca-TRT Yayını

*Metin Mercimek/Büyük Müzikişinas Prof. Dr.Alâeddin Yavaşca-Kilis Vakfı/2023

*Sinan Sipahi/ Biyografi-Alâeddin Yavaşca-Kültür Bakanlığı Yayını

*Rahmi Kalaycıoğlu/Türk Müziği Bestekârları Külliyatı

*Taner Çağlayan/Alâeddin Yavaşca Şiirleri

*TDV İslam Ansiklopedisi

*Yılmaz Pamukçu/Notalarla Sanatkârlar-1. Cilt

*Yılmaz Öztuna/ Türk Musiki Ansiklopedisi/MEB üç cilt

Oğuz Çetinoğlu sordu, Mehmet Cemal Çiftçigüzeli Cevapladı

(İkinci Bölüm)

Oğuz Çetinoğlu: Üstat Yavaşça ile aranızda 20 yaş fark var. Lise öğrenciliğiniz döneminde Bestelerini nasıl değerlendiriyordunuz?

Mehmet Cemal Çiftçigüzeli: Benim yaş grubum daha romantik ve duyarlı. İnsanlar bir eserde, bir romanda, bir şarkı veya türküde yahut sinemadaki filmde kendisinden bir şeyler bulabiliyorsa başarı yansımıştır. Burada söz konusu eserin başarılı olup olmadığı uzman kişi için değil, dinleyen, izleyen veya okuyan kişi içindir. Üstat Alâeddin Yavaşca büyük bir şevk ve hevesle, beklentisiz, hocalarından devraldığı musiki geleneğini kendinden sonraki nesle başarıyla aktardı. Konservatuvardaki talebeleri hocaları Dr. Alâeddin Yavaşca’dan gurur duyuyorlar. Dolayısıyla gelenek sağlam ve güzel üslup içinde gururla devam ediyor. Türk müziğini her yaş, her kültür ve her eğitimdeki insana sevdirmiştir. “Ümitsiz bir aşka düştüm”  ve Boğaziçi şarkısı babamdan bana miras eserler. Hâlâ söylerim. Güftelerdeki kelimeleri eğer biliyor, o beste de kendimden bir şeyler bulabiliyorsam beni etkiliyor. Eğer besteleri toplum tutmuş ve moda olmuş, plağa okunmuş, kaset ve CD yapılmış, radyo ve televizyonlarda her gün çalınıyorsa ister istemez şartlanıyor ve mırıldanıyorsun. Benim yüreğimde yer alan öteki eserleri de şöyle bir hatırlamaya çalışıyorum “Ne bildin kıymetin, ne bildin kıymetim” Nesrin Sipahi müthiş söylerdi bu eseri, “Artık bu solan bahçede bülbüllere yer yok”, “Gönül aşkında oldu pare pare”, “Sebep sensin gönülde ihtilale”, “Ağlar gezerim sahili, sanki benimlesin”, “Aşk mevsime bakmaz güzelim dinleme vaz geç”, “Kimseyi böyle perişan etme Allah’ım yeter”, “Gönlümü aldın güzel”, “Senden uzak günlerim zindan oluyor”, ”Bu şarkı sana ait sevgili iyi dinle”, ”Sarı mimozamsın sen benim”, ”Gönlümün bülbülüsün, aşk bahçemin gülüsün”, ”Gülen gözlerin mânâsı derin”.

İstanbul’da 1965 yılında Taksim Belediye Gazinosu’nda Kilis gecesi olmuştu. Üniversite talebelerinden herhangi bir ücret alınmamıştı. Çok sayıda talebe katıldık. Bu geceye Kilis’in eniştesi İstanbul Valisi Niyazi Akı, mâruf insanlar, işadamları, akademisyenler, edip ve yazarlar da iştirak etmişti. Dr. Alâeddin Yavaşca ve Nesrin Sipahi de şeref konuklarıydı. Nesrin Hanım, Alâeddin Yavaşca’den eserler okudu o gece. Bu gecenin detayını Öp Beni Asitane adlı anı romanımda anlatıyorum.

Çetinoğlu: Kilis’le alâkalı şarkıları var mı?

Çiftçigüzeli: Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın hem Kilisli olması, Kilis’e ait eserler bestelemesi, Kilisli Şâirlerin dizelerini notalayarak musıkî repertuvarına kazandırması çok güzel. Söz ve müziği kendisine ait Mahur şarkı “Kilis’imin bağları, kekik kokar dağları”, Büyük âlim Kilisli Muallim Rıfat Bilge’nin şiiri “Kilis Mehd-i vücudum, mevlidim, ilk aşiyanımdır”, Kilisli Şair Seyfettin Başçılar’ın “İlk sevgiliden çağrı ve her şarkıda sendin” ile “Gözde her renk, dilde her sonsuz şiir” isimi iki eseri ve “Kilis Yaşar Aktürk Otelcilik ve Turizm Lisesi Marşı” Dr. Alâeddin Yavaşca’ya aittir. Hemşerilerini, edebiyatçılarını, şâirleri ve talebeleri sevindiriyor. Bir başka husus da toplumunu çok iyi tanıyor Dr. Alâeddin Yavaşca. Her namaz için okunan vakit ezanlarını öyle güzel anlatır ki, nasıl bir süreçten geçildiğini fark eder ibâdet eden insanlar. Özetle şöyle diyor sanatkârmız Dr. Alâeddin Yavaşca “Günümüzün beş vakit ezanı ruhumuza ayrı bir güzellik kazandırır. Sabah ezanı diğerlerinden farklıdır. Çünkü sabah ezanı hepimizin içinde yoğun bir duygu yaratan ruhumuzu yücelten Saba makamının hisli vurgularıyla okunur. Yeni günün müjdecisidir. Öğle ezanı Uşak ve Hüseyni makamındadır. Mesai saatleri içinde olduğundan dinleyenlere güç ve şevk verir. Rast ve Hicaz makamındaki İkindi ezanı, günün tüm yorgunluğunu üzerimizden alır. Havanın kararmasıyla birlikte Uşak ve Rast Makamında okunan Akşam ezanı dar vakti hatırlatır. Yatsı ezanı da Hüzzam ve Segâh makamındadır; rahatlık ve huzur verir. Bu uykularımız için önemlidir. Ezan ve sâla okuyan kişinin de ses özelliği ve ses hançeresinin kuvvetli olması ve Türk Musikisindeki tüm makamları iyi bilmesi gerekir.”

Çetinoğlu: Üstat için Kilis’te herhangi bir faaliyet yapıldı mı?

Çiftçigüzeli: Kilis’in aydını, müellifi, devlet adamı, sanatkârı, yazarı ve şâiriyle kanaat önderi çoktur. Târih boyunca da hep öyle olmuştur. Ancak günümüzde halkın böyle bir endişesini fark edemeyiz. Çünkü geçim derdi, mâişet kaygusu kendisini zihnen de meşgul ediyor. Dolayısıyla Kilis’i yöneten ve temsil edenlerin sanat, kültür, medeniyet hareketi endişesi olması bazı sorunların üstesinden gelmesini sağlayabilir. Eğer böyle bir endişe yoksa sıkıntılar da, yeni nesle bakışı da dar açıya giriyor. İstanbul Kilis Vakfı en önde Kilisli yüksek tahsil öğrencilerinin ibate ve iaşe sorunlarıyla meşgul oluyor. Yıllarca aylık bülten yayınladı. Faruk Elhan’ın hazırladığı Karacaoğlan’ın Kilisliği ve Kilis Ağzı, Metin Mercimek’in Büyük Musikişinas Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca kitaplarını yayınladı. Ayrıca Dr. Alâeddin Yavaşca ve Halk Türküleri Sanatkârsı Reşit Muhtar’ın CD’lerini hazırlayarak sanatseverlere ulaştırdı.

Dr. Alâeddin Yavaşca için İstanbul Pangaltı’daki Ramada Oteli’nde bir konser (2010) verildi, bu etkinliğe sanatkârlar Bilge Özgen, Erol Sayan, Âmir Ateş ve Nezir Şener de katıldı. Yine böyle bir konser Kilis’te sanatkârın isminin verildiği kültür merkezinde hayata geçirildi. Vefatından sonra Dr. Alâeddin Yavaşca Konserleri devam eder mi? Dilerim eder. Böyle bir organizasyonda hem üstadın ders verdiği konservatuvar yönetimleri ve öğrencilerinin sorumluluğu vardır diye düşünüyorum. Ayrıca talebeleri olan Sanatkârlar Vedat Çetinkaya, Alp Aslan, Bekir Ünlüataer, Adnan Mangun, Melihat Gülses, Aylin Şengün Taşçı, Tülay Canik, Safiye Filiz ve Meral Mansuroğlu vs gibi Türk Müziğinin yüz akı sanatkârların da katkısı olması gerekir. Sanırım böyle bir konsere bütün ses ve saz sanatkârları arka çıkarlar.

Çetinoğlu: İstanbul’daki Kilislilerle ve üstadımızın vârisleri ile bir ekip oluşturup, Alâeddin Yavaşca ismini gündemde tutacak faaliyetler düzenlenebilir mi?

Çiftçigüzeli: Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca evliydi ama çocuğu yoktu. Mal varlığını Türk Eğitim Vakfına bağışladı. Onların da bir sorumluluk üslenmesi gerekiyor. Bu bağış dolayısıyla biraz limonilik oldu bazı kişi ve kuruluşlarda ama keşke Yavaşcalar bir aile vakfı kurarak böyle bir sorunu hemencecik halledebilirlerdi. Üstelik mevzuat da buna müsaitti.

Çetinoğlu: Atatürk Kültür Merkezi Yönetimi ve Mûsıkî dernekleri, vakıfları ile temas kurmak için Frenklerin ‘Fan Kulüp’ benzeri , ‘Alâeddin Yavaşca Hayranları veya dostları Grubu’ oluşturulabilir mi? 

Çiftçigüzeli: Bestekâr ve büyük sanatkâr Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Hayranları ve Dostları diye sivil bir grup elbette oluşturulabilir. Bunu yine bağışta bulunduğu Türk Eğitim Vakfı gönüllüleri, sanatkârlar ve hemşerileri hayata geçirebilirler. Fakat bu biraz da mekân, kaynak ve kadro meselesidir. Gönüllülük kâfi değildir.

Çetinoğlu: Alâeddin Yavaşca bestelerinin telif ücreti meselesi araştırılabilir mi? 

Çiftçigüzeli: Musikide telif çok düşük olduğu için bestekârlar için bir câzibe merkezi değil. İstanbul’da Telif Hakları Derneği ve Doğuş Üniversitesi “Müzik Endüstrisinde Telif Hakları Konulu bir sempozyum düzenledi. Aralık aylındaki programda konu görüşüldü, görüşülüyor. Birkaç örnek vermek gerekirse icracı sanatkârların fikrî hakları, telif haklarının yapay zekâ ürünleri açısından değerlendirilmesi, dijital platformlarda musiki eserlerinin kullanımına ilişkin uluslararası telif hakları sözleşmesi, müzik eserlerinin korunması gibi hususlar görüşülecek veya görüşülüyor, tartışılıyor. Konu Türkiye için çok yeni. Gelişmiş ülkelerde ise değil. Ancak başta Ege ve Akdeniz’deki turistik otellerimizde sürekli müzik çalındığı için bunların telif haklarını yerel dernekler alıyor.

Çetinoğlu: Merhum Alâeddin Yavaşca ile alâkalı diğer görüşlerinizi lütfeder misiniz? 

Çiftçigüzeli: Prof Dr. Alâeddin Yavaşca hayatta iken elbette bir mutluluk yaşamıştır. Mesela en önemli Cumhurbaşkanlığı ve TBMM ödülüdür. Daha önce de bundan sonra da değişik kuruluşlardan ödüller, plaketler almış, adına yıllar ilan edilmiş, onlarca üniversiteden fahri doktora verilmiş, anıtlar dikilmiş, besteleri mermer levhalara yazılmış, adına parklar inşa edilmiştir. Bu konuda ulaşabildiğim bilgileri şöylece sıralayabilirim:

Devlet sanatkârı ilan edilmiştir.(1991)

Türk Musikisi Devlet Konservatuarı ses eğitimi ve ana sanat dalında akademik unvan almış, sonrasında konservatuvarın ses bölümü başkanlığına atanmıştır. Sanatkârnın 70. Sanat Yılı görkemli bir törenle kutlanmıştır.

Gaziantep Üniversitesi’nde Fahri Doktora unvanı almıştır (Ayrıca Elazığ Fırat, Eskişehir Osmangazi, İstanbul Teknik ve Erzurum Atatürk Üniversitesi sanatkârya birbiri ardından fahri doktora unvanı vermiştir).

Türkiye Yazarlar Birliği yılın kültür adamı seçti (1993).

Kilis Alâeddin Yavaşca Kültür Merkezi açıldı (2006)

Beşiktaş Vişnezade Camii Meydan Sokak’ın ismi Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Sokağı adını aldı (2007)

Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü verildi (2008)

İstanbul Kilis Vakfı Onursal Başkanı oldu.

TBMM Sanat Dalında Büyük Hizmet Ödülü aldı (2010).

 İstanbul Kilis Vakfı; Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Yılı ilan etti (2010) ve İstanbul’da sanatkârnın eserlerinden oluşan bir dizi konser verildi.

İstanbul Akatlar Kültür Merkezi Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Resim ve Ebru Sanatı Etkinliği düzenlendi. 2010.

Eskişehir Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykelleri Müzesi’ne Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın bal mumu neykeli yerleştirilerek, gösterime sunuldu.

Kilis Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Parkı ve Anıtı açıldı. 2014

Kalamış Vapuru’nun adı İstanbul Büyük Şehir Belediyesi tarafından Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Vapuru olarak değiştirildi. 2018

Kilis Vakfı Onursal Başkanlığı’na seçildi.

Beşiktaş Şâir ve Sanatkârlar Parkı’na sanatkârın heykeli dikildi, mermer bir tabloya “Boğaziçi Şen Gönüller Yatağı” şarkısının dizeleri yazıldı. 2019.

Kilis Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Müzeevi kuruld. 2019.

Gaziantep Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Eğitim ve Sanat Merkezi açılışı yapıldı. 2020.

İstanbul Atatürk Kültür Merkezi Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Sergisi sanatseverlerin beğenisine sunuldu. 2021.

Küçükçekmece Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Güzel Sanatlar Lisesi hizmete girdi. 2021.

TC Sağlık Bakanlığı Kilis Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Hastanesi açılışı gerçekleşti. 2022.

Çetinoğlu: Güzel fikir. Benim de bir düşüncem var:

TRT, Türk müziğinin icrâsı için ses yarışmaları düzenliyordu. Bunlardan birinde İnci Çayırlı, Ahmet Özhan, Ercan Saatçi ve Hülya Avşar Jüri üyesi idi. Yarışmanın adında ‘Alaturka‘ kelimesi geçiyordu ve yanlış hatırlamıyorsam ‘Bu akşam bütün meyhanelerini dolaştım İstanbul’un‘ mısraıyla başlayan şarkıyı söyleyen bayan, birinci olmuştu. Yarışmanın ismi de, birinci gelen şarkı da Türk müziğine bir şey kazandırmadı.

Mehmet Güntekin, Fatih Salgar, Mehmet Hulûsi Yücebıyık, Münip Utandı, Birol Yayla,  gibi isimlerin de yer aldığı grubun danışmanlığında esasları belirlenecek bir beste yarışması, Türk Müziğine seviye kazandırır, bestekârlara imkân sağlar, yeni bestekârlar yetişmesine katkıda bulunur. Elbette bu yarışmanın şartları değiştirilmeden 5-10 sene devam etmesi gerekir.

Hayal gibi görünüyorsa da buna mecburuz, hattâ mahkûmuz.  Bizim yeni Alâeddin Yavaşcalara,  Lemi Atlılara, Hacı Ârif Beylere, Münir Nurettin Selçuklara benzerlerine ihtiyacımız var.   

(Devam Edecek)

Oğuz Çetinoğlu sordu, Mehmet Cemal Çiftçigüzeli cevapladı

(Birinci Bölüm)

Oğuz Çetinoğlu: Kilislisiniz ve Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca ile komşuluk yaptınız. O günlerden hatırladıklarınızı okuyucularımıza nakleder misiniz? 

Mehmet Cemal Çiftçigüzelİ: Elbette. Kilis’in 1950’li yıllarında kentimizin bazı evlerinde ve özellikle kahvelerinde gramafonlar vardı. Zaman zaman bu gramafonların iğnesi taş plaktan daha modern ve yeni plakların üzerine inince yeni bir sesle “Ümitsiz bir aşka düştüm ağlarım ben halime” diye bir hicaz şarkı duyulurdu. Dedemi ve babamı bu kıraathanelerden yemek saati eve çağırmaya gittiğimde bu melodi öyle bir yansırdı ki bir müddet sonra bakmışız şarkı hafızamıza yer etmiş. Mırıldanarak söylerdik eve giderken. Sadece ben mi, babamın da en fazla söylediği şarkı idi bu melodi…

Okumaya meraklı talebeler bilirler yine 1950’li yılların sonunda İlhan Engin’in “İstanbul’da Aşk Başkadır” romanı da taşradakilere bir “Dersaadet” mutluluğu verir, İstanbul özlemi doğardı içinizde. Öyle bir örtüşürdü ki o yıllarda moda olan “Boğaziçi şen gönüller yatağı” şarkısı her yaş grubundakilerin yüreğini pır pır ürpertirdi. İstanbul rüyalara girerdi. Çoğu evde olmayan, ancak babamın ve dedemin özel merakıyla evlerimizin baş köşesine yerleşen, üzerinde işlemeli beyaz örtü konularak muhafaza edilen radyomuzdan saat 12.30’daki hem ajans haberlerini ve hem de İstanbul Radyosu’nda iki solist programını dinlemek olmazsa olmazımızdı. Sadece şarkılar dikkatimizi çekerdi ama ailemin hatırlatmasıyla dinlediğimiz şarkıların bestelerini Dr. Alâeddin Yavaşca yaptığını öğrenince daha bir başka heves ve heyecan içine girerdik.

Bu da yetmedi dedem zaman zaman “Bizim Dr. Alâeddin’in şarkısı çalıyor yine radyoda” der demez sevincimiz dışa vururdu. “Bizim Dr. Alâeddin” dediğini önce kendi öz dayım sanırdım. Meğer değilmiş. Tekye Camii’nin kabaltı kapısında evleri olan Dedemlerle, Cumhuriyet Meydanına açılan büyük kapısında da Hacı Cemil Efendi’nin evleri vardı. Komşuluk hukukları ve dostlukları çok fazla idi. Meğer Hacı Cemil Yavaşca’nın oğlunun adı Alâeddin imiş. Şarkıların bestekârı da Alâeddin Yavaşca imiş, dayım değilmiş. Anneannem Vakıfa Hanım anlattı; Dr. Dayım Alâeddin Demircan doğduğunda, Enver Hanım ile Hacı Cemil Beyin de bir çocukları olmuş (1926), ismini “Alâeddin” koymuşlar. Dedemlerin çok hoşuna gitmiş bu isim, aynı yıl ve ayda doğan Tekye Mahallesinin her iki çocuğunun da adı böylece “Alâeddin” olmuş. Her ikisi de Tekye Camii’nin avlusunda oynuyor, büyüyünce Kemaliye İlkokulu’na, sonra Kilis Orta Mektebi’ne gidiyorlar. Aileler gibi çocuklar da özel bir hukuka sâhip oluyorlar böylece.  Ortaokul bitince, Kilis’te Lise olmadığı için dayım İstanbul Kabataş Lisesine, Alâeddin Yavaşca da önce Konya Lisesine, bir hastalık geçirmesi üzerine de İstanbul Erkek Lisesi’ne yatılı giriyor. İki Alâeddin’nin beraberlikleri bununla da kalmıyor her ikisi de İstanbul Tıp Fakültesine girerek mezun oluyorlar. Bu da kâfi gelmiyor iki Alâeddin’den dayım üroloji, Dr. Alâeddin Yavaşca ise kadın doğum ihtisası yapıyor. Dr. Alâeddin Yavaşca İstanbul’da mesleğini icra ederken, Dr. Alâeddin Demircan ise bir müddet sonra Gaziantep Devlet Hastanesi’nde çalışmaya başlıyor. Ancak dostlukları vefat edene kadar devam ediyor.

Kadim şehir Kilis, her zaman tasavvuf, edebiyat ve musiki ile örtüşmüş bir kenttir. Eser sahibi çok ünlü mutasavfıfları vardır. Birkaç isim vermek gerekirse Mantık Âlimi Abdullah Enveri Efendi ve Abdullah Sermest Efendi hemen akla gelen ünlü âlimlerdir. Büyük Türkçü Necip Âsım Yazıksız, Kilisli Muallim Rıfat Bilge, Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaş’ın babası Avukat Kadri Beyi de hatırlayabiliriz.

Kilis’te o yıllarda her âilede Türk Sanat Müziği enstrümanlarından birini çalabilen en az bir kişi mutlaka vardır. Örnek vermek gerekirse Yavaşcalar önde gelen bir ailedir ve öyledir. Ben daha ilkokulda iken Yavaşcaların evlerinin önünde geçerken koro halinde söylenen şarkılar duyar, ud sesiyle Peyami Safa’nın Fatih-Harbiye romanını hatırlar, köşeye çekilir dinlerdim. Kilis’te yan komşumuz Öğretmen Ulusoyların evinden de çoğu zaman meşk sesleri gelirdi. Anne Essüm Hanım, çocukları Nâhit Bey de bu meşklerde ud ve keman çalarlar, şarkıya iştirak ederlerdi. Rahmetli Meliha yengem de ailemizde ud çalan ev hanımlarından biriydi. Kilislilerin müziğe karşı özel bir alâkası vardır. Düğünlerde cümbüş, darbuka eşliğinde gerek gelinle damadın evinin arasında, gerekse damadın yatsı namazı için camiye gidişinde düğün alayı yürürken mevlithanlar kasideler okur, zaman zaman durarak da şarkılar ve türkülerle oynarlardı. Bu oyunlara bazen köçekler de iştirak ederdi. Böylesi bir gelenek hâlâ devam ediyor. Bir başka oluşum da bir zamanlar yine Kilis’te dörtlü fasıl ustaları mevcuttu. Kemanda Osman, Klarnette Kör Hayri, Cümbüşte Aziz ve darbukada Havar adındaki sanatkârlar uzun yıllar faslılar yaptı.

Bugün bile Kilis’te yıllardır devam eden Kilis Musiki Derneği, mimari yapısı bölge taşlarından inşa edilmiş havışlı-avlulu klasik bir Kilis evinde faaliyetine devam etmektedir. Bu önemli sivil toplum kuruluşunda kamu desteği olmadan çok güzel programlar, konserler, etkinlikler yapılmaktadır.

Bu çerçevede Alâeddin Yavaşca eserlerinden oluşan konser de verilmektedir.

Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca daha altı yedi yaşında iken bile evlerinin bitişiğindeki Tekye, diğer adıyla Canbolat Paşa Camii’nde okunan ezan ve salâları dikkatle dinliyor. Bu dikkat aileyi sevindirmektedir. Çünkü Hacı Cemil Yavaşca’nın da sesi çok güzeldir, bir şeyler söyleyince kendini dinlettirir. Ayrıca abla ve ağabeyleri dâhil bütün aile ud çalıp, şarkı söyleyebilmekte, kendi aralarında meşk yapabilmektedir. Yavaşca ailesi ayrıca çok zengin bir taş plak koleksiyonuna sâhiptir, arşivleri bulunuyor. Ev müzik ile iç içedir. Hal böyle olunca Kilis Halk Evi’nde de ayrıca hem nota, hem müzik dersleri alır Alâeddin Yavaşca, hem de Zihni Çelikalp’ten keman dersleri.

İstanbul’da okurken lisede Öğretmeni Hakkı Süha Gezgin’den aldığı edebiyat ve müzik dersleriyle iyi beslenir. Hakkı Süha Gezgin’in Beşiktaş Akaretlerdeki evinde meşklere katılır. Tanburi Cemil Bey ve Dr. Tanburi Selahattin Tanur ile de tanışmıştır artık. Sonra meşk meclisine katılan onca maruf insanla da. Daha Tıp Fakültesinde talebe iken de Üniversite korosuna girmiş, koronun solistliğine getirilmiştir. En sonunda İstanbul Radyosu Sanatkârı olmuştur (1950). Hocaları ise Sadettin Kaynak ve Zeki Arif Ataergin’dir. Bundan sonra meşk ile başlayan musiki hayatı koro şefliği, hocalığı, Bestekârlığı ile büyüyerek devam etmiştir. Bunun yanında gerek hekimliği, gerek ressamlığı, gerek güftekârlığı ve gerekse Bestekârlığı yanında ses üstünlüğü ve gırtlak ayrıcalığı da önce çıkmıştır. Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarını kurdu-1976. İki yüzün üzerinde ödül alan Sanatkâr 654 eser besteleniştir. Yurtiçinde ve dışında konserler vermiştir. Son olarak İstanbul Haseki Hastanesi Başhekimi olarak vazife yaptı ve 1990 yılında hekimliği bırakarak kendisini tamamen musiki çalışmalarına verdi. Tedâvi gördüğü hastanede 95 yaşında hayata gözlerini yumdu. (2021) Fatih Camii’ndeki cenâze namazını Ömer Tuğrul İnançer kıldırdı ve Beşiktaş Yahya Efendi Türbesi Haziresine defnedildi.

Saz eserleri, peşrev, saz semaisi, medhal, ara nağmeler, marşlar, edütler ustası, 400’ü TRT repertuvarında 654 eserin bestekârı Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın görüşlerine gelince, bunu Oğuz Çetinoğlu’na yaptığı açıklamalarda detaylarıyla buluyoruz. Buna göre; insanlarımız, toplumumuz, sanatseverlerimiz genel kültüre sâhip olmalıdır. Edebiyat, müzik bilgisi şarttır. Şuurlu olmak daha da önemlidir. Piyasa üslubundan ve lüzumsuz bilgilerden arınmalıdır. Bunlar için bedel ödenmesi gerekirse, ödenmelidir. Türk musikisi ibadet gibi ilahi bir musikidir. Musiki yüksek aşk, yüce duygu, insan ve tabiat sevmek, ufuk ve eğitime endekslidir. Eğitimimiz ise san’at görüşümüze kapalı devam ediyor maalesef. Çözümü ise erbabıyla istişâre etmek, fikir teatisinde bulunmak ve hayata geçirmekle başlar.

Çetinoğlu: Müzikle alâkalısınız. Merhumun ebedî âleme intikalinden sonra geçen 3 yıl zarfında; radyolarda, televizyonlarda ve kültür çevrelerinde Alâeddin Yavaşca’yı anma programları tertip edildi mi? 

Çiftçigüzeli: Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca vefatından sonra program yapıldı mı doğrusu tâkip edemedim. Ancak Kilis’te adının verildiği Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Kültür Merkezi’nde Kilis Musiki Derneği tarafından geçen ilkbaharında (2022) bir konser verildiğini biliyorum. Medya ağı ve özellikle sözlü ve görüntülü medya hızla büyüdüğünden mi nedir tâkip etmek güç oluyor. Ayrıca Türkiye gündemi de siyaset ağırlıklı, sivri ve kirli dilli kısır çekişmelerle dolu olduğundan; sanat, müzik, edebiyat ve medeniyet hareketi konusundaki programlara yeterli yer verilmiyor. Ancak konuya alakalı olanlar medya kupür ve görüntülerini sahasında uzman belli şirketlere abone olarak izleyebiliyorlar.

Böyle bir vefanın ve programın odak noktası esasında İstanbul’dur. Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın hem hekim olarak ve hem sanatkâr, bestekâr olarak hizmeti en fazla, hatta hep İstanbul’a ve Fatih Semtine vermiştir. Dolayısıyla önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi, sonra ikamet ettiği Beşiktaş ve Şişli Belediyeleriyle, mesaisinin tümünü geçirdiği ve günümüzde kültür programlarının önde olduğu Fatih ve Zeytinburnu Belediyelerimize böyle vefa dolu bir anma etkinliği yakışır.

Bir örnek vermem gerekirse 28 Ocak 2023’te yüzlerce yıllık musiki târihimize ait derin birikimi günümüze bağlayan ses “Geceyi Aydınlatan Seda Kâni Karaca” adıyla Fatih Belediyesi çok etkileyici bir program yapmıştı. Programda Kâni Karaca’nın enstrümanlarının, müzik hayatına dair özel eşyalarının, plaklarının, kasetlerin, CD’lerinin, kullandığı cihazların ve aile albümünden fotoğrafların yer aldığı bir sergi açılmıştı. Büyük Usta Kâni Karaca’nın kendi anlattıklarından yola çıkılarak hazırlanan sözlü târih çalışması da kitap olarak bastırılmış ve o gün sanatseverlere dağıtılmıştı. Sunumunu Mehmet Güntekin’in yaptığı Kâni Karaca Konseri de bir özlemle izlenmişti. Meğer böylesi etkinliklere susamışız da henüz fark edebildik. Aynı biçimde böyle bir programı Fatih Belediyemiz neden yapmasın ki? Kâni Karaca ve Alâeddin Yavaşca gibi kıymetlerimizin sayısı maalesef bir elin parmakları kadar bile değil.

Fatih belediyesi Sanatkâr Hüseyin Kıyak’ın hazırlayıp sunduğu Aziz İstanbul Dede Efendi’den Tanburi Cemil Bey’e adlı program gibi Türk Musiki Târihi için referans teşkil edecek önemli müzik programlarına devam ediyor. Bunlardan bir başkası da neden Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca olmasın?

Bu çerçevede bir aydın sorumluluğu içinde Cumhurbaşkanlığı Klasik Türk Müziği Korosu Şefi Sanatkâr Mehmet Güntekin ile görüşerek, “sanatseverler için aynı Kâni Karaca gibi yeni bir program Alâeddin Yavaşca için de yapılamaz mı” diye sordum. Mehmet Güntekin o zerafeti içinde elbette yapılabileceğini belirtti ve adres gösterdi; “Fatih Semtinde ikamet eden merhum sanatkârmız Kâni Karaca programını Fatih Belediyesi rica etti, biz de bu ricayı yerine getirdik. Gerçekten çok şık bir program oldu.” Durum anlaşıldı. Bizim de Şişli veya Beşiktaş Belediyesi ile görüşerek, yahut İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile temasa geçerek Alâeddin Yavaşca için bir program talep etmemiz gerekiyor. Çünkü rahmetli Alâeddin Yavaşca Beşiktaş’ta adının verildiği sokakta oturuyordu. Bunu girişimi ilk fırsatta başlatacağız.

Çetinoğlu: Merhum Yavaşca hayatta iken: ‘Bir sanatkârın hayattayken bu derece vefâlı, kadirşinas, fedâkâr dostlara sâhip olması ne büyük bahtiyarlık’ demişti. Vefatından sonra o vefâlı dostlar fedâkârlıklarını devam ettirdiler mi? İzlenimlerinizi lütfeder misiniz? 

Çiftçigüzeli: Estağfurullah! Büyük Musikişinas Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’ya özellikle kamu yayıncılığı ve konuyla alakalı fakülte, akademi, konservatuvar, kurs, okul ve sivil toplum kuruluşlarının ilgisi devam etmek mecburiyetinde. Maalesef alternatifi yok bu büyük ustanın. Ayrıca sahasında da böyle ustalar çok fazla çıkmıyor. Çünkü beklentisi olmuyor sanatkârın. İnancı gereği sanat yapıyor, musikiyle meşgul. Dolayısıyla ömrünü bu sanata veren ustaların sayısı az, vuslata erince yeri de zor dolduruluyor. Hâlâ musiki ile olan telif yasası değişmediği için bestekârlar için eğer gönüllü ve işini seviyorsa başka, bundan maişetini temin ediyorsa daha başka şekilde yansıyor.

Çetinoğlu: Neler yapılabilirdi? 

Çiftçigüzeli: Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Üstadı anmak, unutturmamak, eserlerinin radyo ve televizyonlarda yayınlatmak, adına düzenlenecek konserleri hayata geçirmek, mevcudu kalmayan CD ve pakların yeniden sanatseverlere ulaştırılmak, adına beste yarışmaları yapmak biraz da kamunun, meslek kuruluşlarının, akademilerin ve ailesinin himmetiyle topluma yansıya bilir. Böylesi gelişmelerin batıda çok büyük örnekleri vardır. Mesela Geothe, Bethoven, Mozart vs Enstitüleri gibi.  Bendenizi ve eşimi Polonya’nın Başkenti Varşova ziyaretimde tur operatörü ekibimizi genç yaşında ölen Polonyalı Bestekâr  Frederic François Chopen’nin (1810-1849) eserlerini çalındığı bir konsere götürdüler. 20 kişilik bir salondu. Siyah fraklar içinde bir sanatkâr gelerek piyanosunun başına geçti 15-20 dakika çaldı, sonra selâm vererek ayrıldı. Bu konser her saat başı gelen turistler için yenileniyordu. Konuklar 20 euro vererek konseri tâkip etti. Kültür ve turizm Bakanlığı katkı vererek böyle bir program yapabilir. Doğu toplumu da kendisine ulaşıldığında Türk Müziğine sımsıcaktır. Irak Diktatörü Saddam Hüseyin hayatta iken bir grup gazeteciyi İran-Irak savaşını tâkip etmelerini sağlamak maksadıyla Bağdat’a davet etmişti. Sanki savaşta değil de başarılarından dolayı normal bir düzene geçmiş havası veriyordu bize. Esir kamplarını da dolaştık. Bir akşam da kaldığımız çok lüks El Reşit Oteli’ne değil de, sâdece hükümet üye ve bürokratlarının yahut yakınlarının girebildiği bir gece kulübüne götürdüler. Zengin bir fasıl heyeti vardı. İkram da zengindi. Müzisyenlerin çaldıkları ve söyledikleri melodiler kulağımıza hiç yabancı gelmedi. Hatta bir ara Arapça olarak bir İstanbul Türküsü “Üsküdar’a gider iken oldu da bir yagmur”u söylemeye başlayınca bizim heyet de Türkçe olarak iştirak ettik. Koro şefi daha sonra yanımıza gelerek bize teşekkür etti. Bu eseri nereden öğrendiğimizi sordu. Bu melodinin bir İstanbul Türküsü olduğunu söyleyince itiraz etti, tamamen Bağdat menşeli olduğunu savundu. Ben o zaman “yıllarca ortak bir kültür ve medeniyetin insanlarıydık. Birdik, beraberdik; İstanbul’da olan Bağdat’ta da oluyordu.” Diye cevap verdim, koro şefi şaşırdı, kafası karıştı. Başta Alâeddin Yavaşca bestelerinden konserleri özellikle Ortadoğu ve İslam coğrafyasında yaygınlaştırabiliriz. Ayrıca Kanada’dan Avusturalya’ya kadar nereye giderseniz gidiniz ciddi bir Türk nüfus var, bu şarkıları heyecanla bekliyorlar. Devletlerin kültür politikası bunlarda etkili oluyor ve olacak.

Çetinoğlu: Besteleri hakkındaki düşüncelerinizi öğrenebilir miyim? 

Çiftçigüzeli: Merhum Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Kilis’i hiç ihmal etmezdi. Bir defasında adının verildiği müze evinde sohbet ettik. Kendisine “Türk Sanat Müziğinin özellikle gençler arasında yaygınlaşması için bestelerin biraz da onlara göre daha fazla duyarlı olması gerekiyor” dedim ve Yıldırım Gürses’i misal verdim. O günlerde her şehirde, radyo ve televizyonlarda Yıldırım Gürses’in Gençliğe Veda, Sonbahar Rüzgârı, Güller Ağlasın, Affetmem Asla Seni gibi şarkıları çalıyordu. Alâeddin Yavaşca yumuşak, kibar, mütevazı, ancak donanımlı bir usta olarak bana döndü “O çok sesli müzik” dedi. “Sorun da o zaten” Hiç sesimi çıkarmadım. Ancak bunu bir yazı konusu yaparak röportaj halinde yayınladım.

(Devam Edecek)